فرارو- همان طور که می‌دانید خانواده یکی از نهاد‌های مهم اجتماعی است که مورد توجه علمای مذهبی، صاحب نظران تعلیم و تربیت، جامعه شناسان و روان شناسان قرار گرفته است.
سنگ بنای تشکیل خانواده ازدواج است در واقع ازدواج ضامن پیدایش خانواده، حفظ و بقای نسل بشر و ابزاری برای رسیدن به خوشبختی و سعادت افراد است، اما بعضاً افراد در انتخاب شریک زندگی دچار اشتباه می‌شوند لذا مجبور به طلاق و انحلال ازدواج می‌شوند.
بعد از طلاق حذف نام همسر سابق از شناسنامه دغدغه بسیاری از زنان و مردان است، زیرا نمی‌خواهند از همسر سابق، نامی در شناسنامه‌شان باشد از همین رو قانونگذار همسو با این اتفاقات و نیز به جهت حمایت روحی و روانی از زن و مرد مقرراتی را در خصوص حذف نام همسر از اسناد سجلی زن و مرد وضع کرده است.
حذف نام همسر از شناسنامه باعث می‌شود تا زوجین به آینده امیدوارتر بوده و بتوانند گذشته خود را راحت‌تر فراموش کنند. بعضاً استرس بودن نام همسر در شناسنامه می‌تواند مانعی بر سر راه ازدواج مجدد باشد.
توجه به این نکته ضروری است که مقررات قانونی تحت شرایط خاصی به افراد اجازه می‌دهد تا نام همسر سابق خود را از شناسنامه حذف کنند در واقع اگر حذف نام همسر سابق به راحتی امکان پذیر باشد باب سوء استفاده در این خصوص باز می‌شود به عنوان مثال ممکن است افرادی برای گرفتن وام متوسل به ازدواج صوری شوند و بعد از طلاق هم نام فرد را از شناسنامه خود حذف کنند و مجدد این کار را انجام دهند.
یا اینکه در مواردی افراد موقع ازدواج مجدد با حذف نام همسر سابق از شناسنامه ازدواج سابق خود را پنهان می‌کنند و زندگی جدید خود را با دروغ شروع می‌کنند برای پیشگیری از این اتفاقات قانون گذار شرایطی را برای حذف نام همسر سابق تعیین نموده است که در ادامه به بررسی این شرایط می‌پردازیم.
حذف نام همسر از شناسنامه در صورت باکره بودن زوجه در حین طلاق
همان طور که می‌دانید بعد از عقد نام طرفین در شناسنامه‌های یکدیگر ثبت می‌شود حال اگر طلاق در این دوران واقع شود و زن در زمان طلاق باکره باشد ثبت احوال با دریافت گواهی پزشکی قانونی مبنی بر تایید باکرگی نام طرفین را از شناسنامه یکدیگر حذف می‌کند.
در واقع در قانون ثبت احوال پیش بینی شده است زوج‌هایی که رابطه جنسی با یکدیگر نداشته اند بعد از طلاق می‌توانند نام همسر خود را از شناسنامه حذف کنند.
البته این در حالی است که تا مدتی قبل سازمان ثبت احوال با بخشنامه‌ای این موضوع را فقط به خانم‌ها محدود کرده بود به این شکل که آنها با تائیدیه پزشکی قانونی مبنی بر باکره بودن می‌توانستند نام همسر سابق خود را از شناسنامه شان پاک کنند.
اما دیوان عدالت اداری این بخشنامه را باطل کرد و در نتیجه این امکان برای آقایان نیز فراهم شد تا در صورتی که خانم باکره تشخیص داده شود، بتوانند نام همسر خود را از شناسنامه حذف کنند.
حذف نام همسر از شناسنامه در صورت باکره نبودن زوجه در حین طلاق
حال اگر زن باکره نباشد و از همسر اول خود جدا شده باشد تا قبل از ازدواج دوم، نام همسر اول در شناسنامه وی باقی خواهد ماند و تنها پس از ازدواج دوم می‌تواند تقاضای حذف نام همسر اول را از شناسنامه خود به ثبت احوال ارائه کند.
در خصوص مرد هم حذف نام همسر اول از شناسنامه وی در صورتی که همسر اول باکره نباشد منوط به ازدواج مجدد و نیز ثبت رسمی ازدواج و ثبت نام همسر دوم در شناسنامه فرد است بنابراین به صرف انتخاب همسر و معرفی آن نمی‌توان از این مقرره قانونی استفاده کرد؛ بنابراین حذف نام همسر اول از شناسنامه در این مورد صرفاً پس از وقوع ازدواج دوم و ثبت آن صورت می‌گیرد، لذا همسر دوم از ازدواج پیشین همسر خود مطلع خواهد شد.
حذف نام زن یا مردی که فوت شده است از شناسنامه همسر
اگر همسر فردی فوت کند در صورت ثبت شدن ازدواج، فرد می‌تواند با مراجعه به ادارات ثبت احوال نسبت به حذف نام همسر فوت شده از شناسنامه اش اقدام و نام همسر فوت شده را از شناسنامه اش حذف کند و نکته قابل توجه در این بین این است که؛ در این قانون اشاره‌ای به فرزندان نشده است، چه اینکه مطابق اطلاق مقرره فوق حذف نام زن یا مرد از شناسنامه دیگری حتی در صورت وجود فرزند نیز امکان پذیر خواهد بود هرچند که نام پدر یا مادر در شناسنامه فرزندان درج خواهد شد.
لازم به ذکر است که در ازدواج موقت لزوماً مشخصات زن و مرد در شناسنامه یکدیگر ثبت نمی‌شود، ولی مشخصات فرزندان متولد و حاصل از این ازدواج در شناسنامه پدر و مادر قید می‌شود و هیچ راهی برای عدم ثبت آن وجود ندارد.
توجه به این نکته ضروری است که اطلاعات ازدواج و طلاق هر فردی با هر تعداد که باشد در سامانه سازمان ثبت احوال موجود است و حتی با حذف آن از شناسنامه نیز از این سامانه پاک نخواهد شد.
مدارک لازم برای حذف نام همسر سابق از شناسنامه
بر طبق ماده ۳۳ قانون ثبت احوال و قوانین مربوط به آن افرادی که به دنبال حذف واقعه ازدواج از شناسنامه خود هستند می‌توانند با ارائه مدارک لازم به اداره ثبت احوال نسبت به این موضوع اقدام نمایند.
برای این کار متقاضی باید اصل و یا کپی طلاق نامه و همچنین دادنامه طلاق غیر مدخوله را به اداره ثبت احوال و یا دفاتر دولت تحویل دهند و در ادامه برای درخواست صدور شناسنامه جدید اقدام کنند سپس مراجع ذی ربط با صدور شناسنامه جدید بدون قید ازدواج پیشین موافقت خواهند کرد.
منظور از طلاق غیر مدخوله این است که در ایام ازدواج رابطه جنسی بین زوجین صورت نگرفته باشد و زن باکره باشد همچنین زوجه موظف خواهد شد تا به دستور دادگاه به پزشکی قانونی مراجعه نماید تا در ادامه در صورت باکره بودن وی گواهی بکارت اخذ شود.
در صورتی که طلاق پس از رابطه جنسی واقع شده باشد زوجین پس از ازدواج مجدد و ثبت آن در دفاتر رسمی ازدواج می‌توانند با ارائه مدارک ازدواج جدید و ثبت آن در شناسنامه به دفاتر ثبت احوال یا دفاتر خدمات دولتی مراجعه و درخواست حذف نام همسر سابق را بدهند.
