كاهش سهم كشاورزي از يارانه‌ها در سال‌هاي ۷۹تا۸۷
طی دوره 10 ساله 1370 تا 1379 به طور متوسط 4 هزار و 488 میلیارد ریال یارانه به بخش‌های مختلف اقتصادی تعلق گرفته که بخش کشاورزی با سهمی معادل 10،73 درصد، 507 میلیارد ریال را به خود اختصاص داده است. بررسی روند اعطای یارانه‌ها در این دوره نشان می‌دهد سهم بخش کشاورزی از کل یارانه‌های پرداختی از 22،02 درصد در سال1370 به 10،73درصد در سال 1379 کاهش یافته است.
اما این سهم در سال‌های 86 و 87 به ترتیب به 7،5و 6،8 درصد رسیده است که کاهش 3،9 درصدی سهم بخش کشاورزی از کل یارانه‌های پرداختی کشور از سال 79 تاکنون را نشان می‌دهد. یارانه بخش کشاورزی در سال 86 حدود یک هزار و 430 میلیارد تومان بوده که نسبت به کل اعتبارات یارانه‌ای به میزان 16 هزار و 800 میلیارد تومان، سهم 7،5 درصدی از کل یارانه‌ها را به خود اختصاص داده است.
همچنین در سال جاری از 21 هزار میلیارد تومان اعتبار یارانه‌ای کل کشور تنها 6،8 درصد به عنوان سهم بخش کشاورزی تعیین شد.
روند نزولی یارانه‌های تولیدی
از سال 1300 به واسطه گسترش شهرنشینی، فقدان سیستم مناسب حمل ونقل و پیدایش خشکسالی تامین نان و امنیت غذایی مناطق شهرنشین اهمیت یافت و در سال 1311 قانونی جهت ایجاد سیلو در تهران تصویب شد و دولت اقدام به خرید و ذخیره‌سازی گندم برای مواقع بحرانی کرد که این خود آغازی برای طرح و اجرای یارانه در ایران بود. خرید مازاد گندم به قیمت تضمینی از سال 1315 آغاز شد و از سال 1321 با تثبیت قیمت نان حمایت از مصرف کننده شهری جایگزین حمایت از تولیدکنندگان شد.
اگرچه در سال‌های اخیر حجم سالانه یارانه‌های پرداختی رشد کرد اما سهم این یارانه‌ها به عنوان یارانه‌های تولید در مقابل یارانه‌های مصرفی روند نزولی را طی کرد. به طوری که طی سال‌های 1358 تا 1367 از کل یارانه‌های پرداختی که 74،7 میلیارد ریال بوده است 24،3میلیارد ریال یارانه تولیدی و 50،4 میلیارد ریال یارانه مصرفی بوده که سهم 48،3 درصدی یارانه تولیدی نسبت به مصرفی و خدماتی را نشان می‌دهد. اما در سال‌های 1373 تا 1378 از 5 هزار و 326 میلیارد ریال یارانه پرداختی 588،2 میلیارد ریال یارانه نقدی و 4 هزار و 738 میلیارد ریال یارانه مصرفی بوده که از سهم 12،4 درصدی یارانه تولیدی حکایت دارد.
همچنین طبق آمار سازمان حمایت از مصرف کنندگان و تولیدکنندگان کشور از کل یارانه پرداختی این سازمان به دستگاه‌های مباشر در سال 81 معادل 5،14 درصد تولیدی در بخش کشاورزی و 94،3درصد مصرفی بوده است و در ادامه این روند در سال 1385 از 4 هزار و 176 میلیارد ریال یارانه پرداختی سازمان حمایت 99،9 درصد به بخش مصرفی تعلق گرفته و بخش تولید کشاورزی سهمی از آن نداشته است.
این سهم از مجموع یارانه‌های اختصاص یافته به بخش کشاورزی و سهم یارانه کشور از مجموع یارانه نهاده‌ها در کنار مباحث زیست‌محیطی دلیل عمده ساماندهی این یارانه‌ها از سال‌های برنامه دوم بود، اما تاکنون این ساماندهی نهایی نشده است.
یارانه نهاده‌های تولید بخش کشاورزی نیز که 90 درصد از کل یارانه‌های این بخش را شامل می‌شود، در سال 86 حدود 868 میلیارد تومان بود که نسبت به کل اعتبارات یارانه‌ای به میزان 16 هزار و 800 میلیارد تومان، سهم 5،16 درصدی را به خود اختصاص داده است.
در سال جاری نیز از 21 هزار میلیارد تومان اعتبار یارانه‌ای کل کشور همان رقم سال گذشته یعنی 870 میلیارد تومان یارانه نهاده‌های تولید تعیین شده است که سهم 4،14 درصدی را نشان می‌دهد.
هرچند یارانه‌های پرداختی به بخش کشاورزی با متوسط نرخ رشد سالانه 25،88 درصد روند افزایشی داشته ولی بررسی سهم بخش کشاورزی از کل یارانه‌های بخش‌های مختلف اقتصادی بیانگر آن است که این سهم سیر نزولی داشته است.
تامین نهاده‌های کشاورزی، بیمه محصولات کشاورزی، دارو، واکسن و خسارات محصولات کشاورزی و دامی از جمله مواردی هستند که در این دوره از یارانه‌های تولید بهره برده‌اند.
براساس گزارش پشتیبان طرح تحول اقتصادی در نظام یارانه، یکی از مشکلات نظام فعلی پرداخت یارانه‌ها، بالا بودن میزان یارانه است.
این امر به نوبه خود موجب از دست رفتن فرصت‌های مفید، اتلاف منابع و استفاده ناکارآمد از آنها می‌شود. بهره‌مندی ناعادلانه گروه‌های درآمدی از یارانه‌ها از دیگر مشکلات نظام فعلی پرداخت یارانه‌ها در کشور است.
به‌رغم آن‌که سالانه بخش قابل توجهی از بودجه سالانه دولت به یارانه‌ها اختصاص می‌یابد اما در بسیاری از موارد گروه‌های مستحق را هدف قرار نداده و اقشار مرفه به دلیل مصرف بیشتر بهره بیشتری نیز از یارانه‌ها می‌برند.
