۶ واقعیت ضروری و نجات‌بخش که هر زنی باید درباره بدن خود بداند

بدن زنان در طول زندگی، از بلوغ تا یائسگی، تغییرات بسیاری را تجربه می‌کند. اما آگاهی زنان درباره بدن خود، اغلب به حداقل‌های آموخته‌ شده در مدرسه یا شنیده‌های نادرست خلاصه می‌شود. سال‌ها تحقیق ناکافی و تبعیض در علم پزشکی باعث شده بسیاری از زنان با بدن خود احساس بیگانگی داشته باشند. پُلی وِرنِن، نویسنده و روزنامه‌نگار، با همراهی ده‌ها متخصص، تصویری جامع و شگفت‌انگیز از زیست‌شناسی زنانه ترسیم کرده است. کتاب بدن زنان چطور کار می‌کند شامل ساده‌ترین و همچنین پیچیده‌ترین و نکات کمتر‌شناخته‌شده درباره بدن زنان است.

بازی درد؛ چرا بدن زنان با رنج عجین است؟

به گزارش روزیاتو، زنان از همان ابتدای بلوغ با اشکال گوناگونی از درد آشنا می‌شوند؛ از دل‌دردهای ماهانه تا درد زایمان و بیماری‌هایی مانند اندومتریوز. اما موضوع فقط تجربه درد نیست؛ مسئله اصلی، نادیده‌گرفتن این دردها از سوی دیگران و حتی خود زنان است.

ورنن در گفت‌وگو با پروفسور اندرو هورن، مدیر مرکز سلامت باروری دانشگاه ادینبرو، پرسشی اساسی مطرح می‌کند: «آیا اینکه گفته می‌شود زنان درد بیشتری را تحمل می‌کنند، یک روایت فمینیستی اغراق‌آمیز است؟»

پاسخ پروفسور هورن روشن و قاطع است: «به‌هیچ‌وجه این‌طور نیست. از نظر زیستی، هر مرحله از زندگی زنان با سطوح بالاتری از درد همراه است.»

این دردها فقط فیزیکی نیستند، بلکه اجتماعی و روانی نیز هستند. زنان به شکلی ناخودآگاه یاد گرفته‌اند که دردهای خود را عادی تلقی کنند، نادیده بگیرند یا پنهان کنند. بر اساس گزارش سالانه Nurofen Gender Pain Index، دختران و زنان اغلب به این باور رسیده‌اند که کسی دردشان را جدی نخواهد گرفت.

نتیجه این وضعیت، بی‌توجهی گسترده به دردهای واقعی است؛ چون فکر می‌کنند اعتراض یا پیگیری آن نشانه ضعف است یا باعث ناراحتی دیگران می‌شود.

پُلی ورنن به نکته مهمی اشاره می‌کند: «ما با این تصور زندگی می‌کنیم که تحمل درد بخشی از زن بودن است، پس سعی می‌کنیم با آن کنار بیاییم. اما واقعیت این است که باید یاد بگیریم کمک بخواهیم و آن را حق خود بدانیم.»

به‌ویژه در مورد درد شدید پریود، نباید آن را یک تجربه معمول یا قابل تحمل فرض کرد؛ چراکه ممکن است نشانه‌ای از بیماری‌های جدی‌تری مانند اندومتریوز، فیبروم یا اختلالات هورمونی باشد. در چنین شرایطی، مراجعه به پزشک ضروری است. پزشک می‌تواند داروهای تسکین‌دهنده تجویز کند یا آزمایش‌هایی برای تشخیص دقیق‌تر تجویز نماید.

هورمون‌ها را مقصر ندانید؛ آن‌ها را مدیریت کنید

در بسیاری از مکالمات روزمره، وقتی زنی احساساتی، خسته یا بی‌حوصله می‌شود، این جمله آشنا را می‌شنود: «حتماً هورمونی است!» اما این نگاه، در کنار ساده‌سازی، اغلب همراه با نوعی بی‌اهمیت جلوه دادن شرایط واقعی است.

واقعیت این است که هورمون‌ها نقش کلیدی در سلامت زنان دارند، اما تأثیر آن‌ها پیچیده، پویا و قابل مدیریت است.

در بدن انسان بیش از ۵۰ نوع هورمون شناسایی شده است. این ترکیبات شیمیایی در غدد درون‌ریز ساخته می‌شوند و از طریق جریان خون، پیام‌های ضروری را به اعضای بدن می‌رسانند. زنان و مردان هر دو این هورمون‌ها را دارند؛ تنها میزان، زمان‌بندی ترشح و تأثیر آن‌ها در بدن زنان متفاوت است.

تغییرات در سطح این هورمون‌ها می‌تواند بر خلقیات، تمرکز، خواب، اشتها، میل جنسی، حافظه و حتی خطر آسیب‌دیدگی عضلانی اثر بگذارد.

برخلاف تصور رایج، شما می‌توانید با تغییر سبک زندگی تأثیر زیادی بر تعادل هورمونی بگذارید. پُلی ورنن می‌گوید: «بسیاری از زنان تصور می‌کنند هورمون‌ها کنترل بدن را در دست گرفته‌اند و کاری از دست‌ خودشان ساخته نیست. اما می‌توان با اقدامات ساده، قدرت را دوباره در دست گرفت.»

مهم‌ترین اقدامات عبارت‌اند از:

1. تنظیم خواب
2. تغذیه سالم
3. ورزش منظم
4. مدیریت استرس

در برخی موارد، تغییر سبک زندگی کافی نیست. برای مثال، در دوران پساقاعدگی، کاهش شدید سطح استروژن می‌تواند منجر به بی‌خوابی، تعریق شبانه، خشکی واژن، اضطراب و افسردگی شود. در چنین شرایطی، پزشک می‌تواند درباره مزایا و خطرات درمان جایگزین هورمونی (HRT) توضیح دهد و درمان مناسب را پیشنهاد کند.

در نخستین روز ماه سینه خود را بررسی کنید

شاید شنیده باشید که سوتین‌های فنردار، دئودورانت‌ها یا حتی لباس‌زیرهای مشکی باعث سرطان می‌شوند. این باورها به‌طور کامل بی‌اساس‌ هستند و هیچ‌گونه پشتوانه علمی ندارند. آنچه واقعاً اهمیت دارد، آگاهی از بدن خود و توجه به تغییرات آن است.

بهترین روش برای بررسی منظم پستان‌ها، انتخاب یک زمان مشخص در ماه است. دکتر فیلیپا کِی، پزشک عمومی، پیشنهاد می‌کند: «اول هر ماه را برای معاینه انتخاب کنید زیرا به‌خاطر سپردن آن آسان‌تر است.»

در این بررسی، نواحی سینه، پستان، ترقوه و زیر بغل را لمس کنید.

با رسیدن به سن ۵۰‌سالگی، انجام ماموگرافی نیز یک ضرورت پزشکی‌ است. ماموگرافی می‌تواند تغییرات احتمالی در بافت پستان را پیش از آن‌که علائم ظاهری داشته باشند، شناسایی کند. تشخیص زودهنگام، نقش حیاتی در موفقیت درمان سرطان پستان دارد.

با چرخه قاعدگی خود هماهنگ شوید

هورمون‌ها همیشه هم دردسرساز نیستند؛ اگر با تغییرات آن‌ها آشنا باشید، می‌توانید از آن‌ها به نفع خود استفاده کنید.

پُلی ورنن توضیح می‌دهد که در اواسط چرخه قاعدگی، درست پیش از تخمک‌گذاری، بدن وارد مرحله‌ای می‌شود که رفتار، انرژی و احساسات‌ را تغییر می‌دهد. در این زمان، سطح استروژن بالا می‌رود و تمایل طبیعی بدن به برقراری ارتباط، معاشرت و حتی جسارت بیشتر می‌شود. او می‌گوید:

«بدن می‌خواهد بیرون بروید، با دیگران تعامل کنید و رابطه برقرار کنید. در واقع، بدن به دنبال بارداری‌ است. حالت رفتاری‌ شما شبیه کسی‌ است که انگار مستِ استروژن شده است.»

اما این وضعیت زودگذر است. پس از تخمک‌گذاری، هورمون پروژسترون افزایش می‌یابد. ناگهان ممکن است احساس اضطراب، گوشه‌گیری یا بی‌اعتمادی به خود را تجربه کنید. در این مرحله، بدن فرض می‌کند بارداری اتفاق افتاده و تلاش می‌کند از این وضعیت محافظت کند. نتیجه آن، کاهش انرژی، افت خلق‌وخو و تمایل به درون‌گرایی است.

شناخت این الگوها به شما کمک می‌کند تا فعالیت‌های مهم، قرارهای کاری، برنامه‌های اجتماعی یا حتی استراحت را با هماهنگی بیشتری با وضعیت بدنی خود تنظیم کنید. به‌جای مقاومت در برابر این نوسانات، بهتر است با آن‌ها همراه شوید.

از ناحیه تناسلی به‌درستی مراقبت کنید

واژن فقط یک اندام تناسلی نیست؛ نشانگری حساس از وضعیت کلی سلامت بدن زنان است. با این حال، بسیاری از زنان از اهمیت نگهداری صحیح از آن آگاه نیستند یا اطلاعات نادرستی دریافت کرده‌اند.

ورنن می‌گوید: «ما زیاد درباره میکروبیوم روده می‌شنویم، اما کمتر کسی می‌داند که واژن هم اکوسیستمی مشابه دارد.»

میکروبیوم واژن مجموعه‌ای از باکتری‌ها، قارچ‌ها و سایر میکروارگانیسم‌هاست که باید در تعادل بمانند. اگر این تعادل به‌هم بخورد، خطر ابتلا به عفونت‌هایی مانند برفک (کاندیدا)، واژینوز باکتریال و عفونت‌های ادراری افزایش می‌یابد.

برای حفظ این تعادل، باید از شستن درون واژن خودداری کنید. نیازی به محصولات موسوم به «بهداشت زنانه» نیست. این محصولات نه‌تنها ضروری نیستند، بلکه ممکن است تعادل میکروبی را به‌هم بزنند و حتی باعث تحریک یا عفونت شوند.

برای پاکیزگی ناحیه بیرونی (ولوا)، فقط از آب و در صورت نیاز، یک شوینده‌ ملایم بدون عطر یا یک نرم‌کننده غیرتحریکی (امولیانت) استفاده کنید.

همچنین توصیه می‌شود از پوشیدن لباس‌زیرهای الیاف مصنوعی پرهیز کنید. لباس‌زیر پنبه‌ای برای تهویه بهتر و کاهش رطوبت مناسب‌تر است. در طول شب، در صورت امکان، بدون لباس‌زیر بخوابید تا پوست ناحیه تنفس داشته باشد.

عضلات کف لگن را فراموش نکنید

تقریباً همه شنیده‌اند که باید عضلات کف لگن را تقویت کرد، اما بسیاری هنوز این توصیه را جدی نمی‌گیرند. در حالی‌ که این عضلات نقش مهمی در کنترل ادرار، مدفوع و حتی عملکرد جنسی دارند و با افزایش سن، بارداری، زایمان و یائسگی دچار ضعف می‌شوند.

ضعف عضلات کف لگن می‌تواند باعث بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع شود. بسیاری این وضعیت را بخشی از روند طبیعی افزایش سن می‌دانند و از درمان آن صرف‌نظر می‌کنند. اما واقعیت این است که این مشکل، تنها ناراحت‌کننده نیست، بلکه بر کیفیت زندگی، اعتمادبه‌نفس، حضور اجتماعی و حتی فعالیت شغلی زنان تأثیر مستقیم دارد.

پُلی ورنن در گفت‌وگو با یکی از متخصصان زنان نقل می‌کند که: «تمرین‌های کف لگن باید از نوجوانی آغاز و در مدارس به دختران آموزش داده شود؛ درست مانند مسواک زدن!»

او می‌گوید: «بی‌اختیاری فقط مسئله‌ای خجالت‌آور نیست؛ می‌تواند زنان را از فعالیت اجتماعی و حتی کار کردن بازدارد. این موضوع تأثیرات جدی‌تری هم دارد، چون تعامل اجتماعی برای سلامت مغز، از جمله پیشگیری از آلزایمر، حیاتی‌ است.»

نکته مثبت این است که تقویت این عضلات ساده و امکان‌پذیر است. برای شروع، عضلاتی را سفت کنید که هنگام تلاش برای متوقف کردن ادرار یا گاز معده به‌کار می‌گیرید. این تمرین را می‌توان در هر زمان و مکانی انجام داد، بدون آن‌که کسی متوجه شود.