به بهانه پخش مجدد «پایتخت»؛ روایت یک خانواده معمولی

«پایتخت» از همان ابتدا توانست مسیری قابل تعمیم را برای ورود اقوام مختلف به آثار نمایشی رسانه ملی باز کند. قصه اصلی جایی بیرون از کلانشهر‌ها و زندگی مدرن شهری، در دل روستا یا شهر‌های کوچک شمال کشور رخ می‌داد، در میان مردمی که معمولا چهره‌ای از آن‌ها در آثار نمایشی تلویزیون به چشم نمی‌خورد.

به گزارش فارس، قصه فصل نخست «پایتخت» از آنجا آغاز شد که خانواده‌ای ساکن در شمال کشور قصد مهاجرت به پایتخت را دارند، اما پس از ورود به شهر تهران با مشکلات متنوعی دست و پنجه نرم می‌کنند. اولین فصل از مجموعه تلویزیونی «پایتخت»، نوروز ۱۳۹۰ به تهیه‌کنندگی الهام غفوری و کارگردانی سیروس مقدم با روایت سفر خانواده معمولی از علی آباد به تهران از شبکه یک سیما پخش شد.

فیلم‌نامه این سریال توسط خشایار الوند، محسن تنابنده و امیرحسین قاسمی نوشته شد. بازیگرانی از جمله محسن تنابنده، پژمان بازغی، حسین مهری، افشین سنگ‌چاپ، مجید واشقانی، احمد مهران‌فر، ریما رامین‌فر، علی‌رضا خمسه، ‏رضا بنفشه‌خواه، نعیمه نظام‌دوست، سارا فرقانی، نیکا فرقانی، گیتی قاسمی، آرش نوذری، سمیرا حسن‌پور‏ و... نقش‌های فصل اول این سریال را بر عهده داشتند.

تولد خانواده معمولی

مجموعه «پایتخت» در کنار خلق موقعیت‌های طنز در زندگی روزمره شخصیت‌های داستان، توانست یک خانواده با هویت ایرانی و مختصات فرهنگ بومی را در قاب تلویزیون به نمایش بگذارد. سادگی و صمیمیت شخصیت‌های داستان، بازی‌های بدون تکلف، دیالوگ‌های روزمره و توجه تیم سازنده به ویژگی‌های فرهنگی - اعتقادی مخاطبان خود اثری متمایز را در اتمسفر تلویزیون رونمایی کرد و از این منظر دستاوردی بزرگ برای جریان سریال سازی رسانه ملی در ابتدای دهه ۹۰ محسوب می‌شد.

اگرچه برخی انتقاد‌ها و اعتراضات برای بکار بردن لهجه در زمان پخش این سریال مطرح شده بود، اما سازندگان آن وارد این چالش شدند و تصمیم گرفتند پای لهجه را به یک سریال تلویزیونی باز کنند. آن هم در موقعیتی که پرداختن به گویش‌ها و لهجه‌های قومیت‌های ایرانی حساسیت‌هایی را به همراه داشت. با این همه «پایتخت» با استفاده از لهجه، هم به شخصیت‌هایش رنگ بخشید و هم توانست دل میلیون‌ها ایرانی را که لهجه و گویش خاصی دارند با خود همراه کند.

یک استثنا برای مخاطبان سریال‌های طنز

یکی از علل ماندگاری و تداوم «پایتخت» این بود که مخاطبان فصل نخست این سریال، در وهله اول با اثری روبرو بودند که سطح سریال سازی طنز در رسانه ملی را تغییر داده بود. مخاطبان با مجموعه‌ای مواجه شدند که کیفیت ساخت آن از استاندارد تلویزیون بالاتر بود و با سناریو و داستانی جذاب توانسته بود مخاطبان ثابتی برای خودش دست و پا کند.

از نکات دیگر قابل توجه، به روز بودن سوژه‌های آن بود. در حقیقت «پایتخت» همگام با وضعیت روز جامعه و در فضایی صمیمانه دغدغه‌های مخاطبان خود را نیز مطرح می‌کرد. وضعیت طنزگونه‌ای که هم از ظرفیت طنز‌های کلامی و هم از طنز‌های موقعیت بهره برده است.

قهرمانی از که دل مردم معمولی برخاسته است

از همان ابتدا نامگذاری خانواده «معمولی» تکلیف کار را یکسره می‌کرد. خبری از شخصیت‌هایی پیچیده و چندوجهی نبود و شخصیت‌های محوری قصه، مثل تمام آدم‌های بیرون از قاب تلویزیون شرایطی عادی در زندگی روزمره را تجربه می‌کردند. سازندگان «پایتخت» از ابتدا با همین نگاه اثری خلق کردند که قصه‌ای از آدم‌های معمولی را به نمایش می‌گذاشت و در آن شخصیت‌های داستان مثل همه آدم‌های دیگر بیرون کادر برای نیاز‌های طبیعی‌شان دست به تصمیماتی می‌زدند.

انسان معمولی ایرانی

در کنار تمام فراز و نشیب‌های شخصیت‌های داستان، توجه سازندگان به آداب و رسوم سنتی ایرانی مانند استفاده درست از موسیقی محلی، اهمیت خانواده، برپایی اعیاد و مناسبات‌های ملی نظیر تدارک سفره هفت‌سین حتی در شرایط سخت نشان از اهمیت این نکات در ذهن سازندگان آن دارد. از سوی دیگر خلق انسان‌هایی با هویت و ظاهر و باطن مسلمان در جامعه، ادای مناسک دینی و توجه به مسائل اخلاقی و شرعی نظیر احترام و عزیز داشتن بزرگان خانواده، حساسیت روی حلال و حرام بودن مال، پرهیز از دروغ و تقبیح رفتار‌های غیراخلاقی نیز هویت شخصیت‌های داستان را نشان می‌داد.

نقش محوری خانواده

ویژگی دیگر این خانواده معمولی نقش محوری خانواده و اصالت دادن به «خانواده» به‌جای «خانه» است. با وجود تمام اتفاقات و حوادث افراد تلاش‌شان را می‌کنند که این خانواده در بهترین و شادترین حالت کنار هم باشند. «پایتخت» در فصل نخست خود سعی کرد با تکیه بر شخصیت‌پردازی و قرار دادن شخصیت‌ها در موقعیت‌های مختلف، انسان معمولی ایرانی را به نمایش بگذارد.

روایتگر قصه اقوام

مجموعه نمایشی «پایتخت» از همان ابتدا توانست مسیری قابل تعمیم را برای ورود اقوام مختلف به آثار نمایشی رسانه۸ ملی باز کند. قصه اصلی جایی بیرون از کلانشهر‌ها و زندگی مدرن شهری، در دل روستا یا شهر‌های کوچک شمال کشور رخ می‌داد، در میان مردمی که معمولا چهره‌ای از آن‌ها در آثار نمایشی تلویزیون به چشم نمی‌خورد.

اگرچه این خانواده در ابتدا برای سکونت در تهران تلاش می‌کنند، اما این شهر گویا قصد ندارد آن‌ها را بپذیرد و از خلال خرده داستان‌های به هم پیوسته مشکلات شهرنشینی یا پایتخت‌نشینی به تصویر کشیده می‌شود. به دنبال این اصل، همچنین خلق شخصیت‌هایی از طیف‌های مختلف فرهنگی - اجتماعی که هر کدام در جامعه طیفی را نمایندگی می‌کند، توانسته بود در جذب گروه‌های گسترده‌ای از مردم و بینندگان تلویزیون موفق باشد.

اکثر شخصیت‌های داستان «پایتخت» ویژگی‌های ملموسی از مردم جامعه ایران با چاشنی طنز را همراه خود دارند. شخصیت‌هایی آشنا که با موضوعات جدیدی وارد سریال می‌شوند. شخصیت‌هایی واقعی که در عین رفتار‌های اغراق شده، ثباتی نسبی دارند و رد آن‌ها را در گوشه و کنار جامعه می‌توان دید. اگرچه رفته رفته برخی شخصیت‌های قصه در فصل‌های بعد دچار تغییراتی شدند و در مواردی از برآیند نقش‌ها و آدم‌های عادی جامعه نیز فاصله گرفته و اغراق آمیز شدند.