bato-adv
کد خبر: ۱۱۳۱۵۹

چالش های پرونده اتمی ایران در آستانه مذاکرات بغداد

اعلام سفر ناگهانی یوکیا آمانو دبیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی به تهران در آستانه مذاکرات حساس و سرنوشت ساز بغداد، بحث بر سر پرونده اتمی ایران را وارد فاز جدیدی کرده است. برخی تحلیل گران سفر آمانو به تهران را در آsتانه مذاکرات با 5+1به نفع ایران می دانند.
تاریخ انتشار: ۱۸:۱۵ - ۳۰ ارديبهشت ۱۳۹۱
فرارو- اعلام سفر ناگهانی یوکیا آمانو دبیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی به تهران در آستانه مذاکرات حساس و سرنوشت ساز بغداد، بحث بر سر پرونده اتمی ایران را وارد فاز جدیدی کرده است. برخی تحلیل گران سفر آمانو به تهران را در آsتانه مذاکرات با 5+1به نفع ایران می دانند.

به گزارش فرارو، گمانه زنی ها پیرامون مناقشه اتمی ایران در آستانه مذاکرات 5+1 با تهران که در بغداد برگزاری می شود افزایش یافته است. این گمانه زنی ها پس از اعلام سفر آمانو به تهران در روز یکشنبه هفته جاری روند تازه ای پیدا کرده است. 

روز گذشته آژانس بین المللی انرژی اتمی اعلام کرد که آقای آمانو قبل از مذاکرات بغداد به تهران سفر خواهد کرد. در این سفر هرمان ناکارتس مذاکره کننده ارشد آژانس بین المللی انرژی اتمی آمانو را همراهی خواهد کرد. این در حالی است که قرار بود روز دوشنبه مذاکرات ایران و آژانس در وین ادامه پیدا کند، اما با اعلام سفر آمانو به تهران این مذاکرات نیز برگزار نخواهد شد.

آمانو در سفر به تهران با سعید جلیل، دبیر شورای عالی امنیت ملی مذاکره کننده ارشد ایران در بغداد، علی اکبر صالحی وزیر امور خارجه و همچنین فریدون عباسی رییس سازمان انرژی اتمی دیدار و گفت و گو خواهد کرد.

وی ماه گذشته در گزارشی از فعالیت های نظامی هسته ای ایران اعلام نگرانی کرده بود، کارشناسان معتقدند آمانو در این سفر به دنبال این است که بتواند ایران متقاعد کند که بازرسان آژانس از سایت پارچین دیدن کنند.  

هر چه به آستانه مذاکرات بغداد نزدیک تر می شویم چالش ها این مذاکرات نمود بیشتری پیدا می کند. سایت دیپلماسی ایرانی در این باره نوشت: «مقامات آمریکایی و اروپایی می گویند که مذاکرات بغداد به طور عمده ای روی تعلیق عملیات غنی سازی 20 درصدی در ایران معطوف است. همچنین مساله انتقال ذخایر اورانیوم غنی شده به خارج از کشور و تعطیلی سایت فوردو در نزدیک قم نیز مطرح است. در مقابل به ایران مشوق های اقتصادی و دیپلماتیک و کمک به تامین سوخت ارائه خواهد شد. اما در صورتی که ایران پیشنهاد امتیاز های اساسی را بدهد، آنگاه در بلوک بین المللی شکاف ایجاد خواهد شد.»

از طرف دیگر چندی پیش کشورهای اروپایی در آژانس بیانیه ای صادر کرده بودند و از ایران خواسته بودند غنی سازی را تعلیق کند. اما روز گذشته سعید جلیلی مذاکره کننده ارشد ایران عنوان کرد که ایران حاضر به تعلیق غنی سازی اورانیوم نیست. 

باید دید که سفر آمانو به تهران چه تاثیری در روند مذاکرات و حل چالش های مناقشه اتمی ایران خواهد داشت. یوسف مولایی کارشناس مسائل بین الملل در گفتگو با فرارو در این باره معتقد است که سفر آمانو روند مثبتی را در مذاکرات ایجاد خواهد کرد. 

بخش هایی از اظهارات مولایی به این شرح است: 

  • اینکه آقای آمانو قرار است به ایران سفر کند نشاندهنده روند مثبت مذاکرات است که از استانبول شروع شده به وین رفته و قرار است مذاکرات در تهران ادامه یافته و سپس به بغداد منتهی شود. بنابراین روند مذاکرات مثبت است.
  • اما اینکه حتما بتوان پیش بینی کرد که در بغداد چه اتفاقی خواهد افتاد باید گفت این خوشبینی بیش از حد است که تصور کنیم پرونده ای که این همه پیچیده است و لایه های مختلفی دارد و در طول حداقل ده سال تداوم یافته و به اینجا رسیده در یک یا دو جلسه به نتیجه نهایی برسد.
  • اینکه آقای جلیلی گفته اند ایران تعلیق غنی سازی را نمی پذیرد موضوع جدیدی نیست و موضع ایران در این باره همیشه به همین صورت بوده است و من فکر نمی کنم این مسئله مشکل خاصی ایجاد کند.
  • ایران همیشه گفته که غنی سازی را تعلیق نخواهد کرد؛ ولی کدام غنی سازی؟ غنی سازی برای سه و نیم درصد، پنج درصد یا برای بیست درصد؟ این بحثی است که باید در مذاکرات فنی روشن شود؛ اما مسلما ایران موضوع غنی سازی در حدی که برای فعالیت های صلح آمیز خود استفاده کند را حق خود می داند.
  • بزرگ ترین دستاورد مذاکرات استانبول این بود که فضای مساعدی برای تداوم مذاکرات ایجاد کرد. یعنی مذاکرات استانبول یک نوع فضاسازی بود که طرفین بتوانند از آن فضای عدم اعتماد و سوءتفاهمات متقابل قبلی که باعث قطع مذاکرات شده بود خارج شده و به یک فضای جدیدی برسند که این موضوع خود یک دستاورد است. بنابراین اگر مذاکرات استانبول توانسته است مقدمات نشست بغداد را فراهم کند این موضوع یک نوع دستاورد محسوب می شود و اگر نشست بغداد بتواند گامی رو به جلو برای مذاکرات آتی بردارد این موضوع نیز خود می تواند یک دستاورد مثبت باشد.
دکتر صادق ربانی، قائم مقام پیشین سازمان انرژی اتمی ایران هم در گفت و گویی با سایت دیپلماسی ایرانی به نکاتی از چالش های پیش امده پیش از مذاکرات بغداد پرداخته است. دکتر ربانی مطرح کردن "بحث تعلیق غنی سازی" را سیاسی می داند.

بخش هایی از اظهارات دکتر ربانی به این شرح است

  • در مورد غنی سازی نیز باید گفت که این حق ایران است که این کار را انجام دهد و آژانس هم در این مورد اختلافی ندارد و بر این تاسیسات نظارت نیز می کند. اما آژانس ادعا می کند که تنها می تواند مسالمت آمیز بودن فعالیت ها در اماکنی که به آژانس معرفی شده اند را تایید کند. اما ممکن است جاهای دیگری نیز وجود داشته باشند که در آن ها فعالیت هسته ای صورت گیرد اما به آژانس اعلام نشده باشد و آژانس اجازه بازدید از این اماکن را نداشته باشد. این اختلاف نظری است که از گذشته ها میان ایران و آژانس وجود داشته و می خواهند ایران را مجبور کنند که اجازه بدهد از هر جایی که آژانس به آن مشکوک است، از جمله پارچین بازدید به عمل آورد.
  • "بحث تعلیق غنی سازی" یشتر جنبه فشار سیاسی دارد. یعنی قانونا آژانس مجاز نیست که این توصیه را داشته باشد. ایران قانونا حق دارد بنابر اختیاراتی که هر کشوری دارد، در کشور خود غنی سازی انجام دهد. اما چون ادعا می شود این غنی سازی بدون اطلاع آژانس صورت گرفته،‌ می گویند که تا از این که فعالیت های ایران همگی تحت نظارت آژانس است مطمئن نشوند، لازم است که ایران غنی سازی را متوقف نماید. خود آژانس البته مجاز به اتخاذ چنین موضعی نیست.
  • ظهار نظراتی که کشورهای غربی یا اسرائیل می کند بیشتر با این هدف انجام می شود که فشار سیاسی را بالا ببرند و ایران را ناگزیر کنند که به خواسته آن ها تن در دهد. اما جنبه قانونی ندارد و ایران می تواند این خواسته ها را نپذیرد. اما اگر کشورهای عضو 1+5 تصمیم داشته باشند که پرونده ایران را به شورای امنیت بفرستند، در این تصمیم فشار های سیاسی را نیز در نظر خواهند گرفت. البته به نظر می رسد دو طرف به دنبال این هستند که به مصالحه دست پیدا کنند.
  • اظهار نظر فنی آژانس مبنایی برای تصمیم گیری کشورهای غربی است. اگر آژانس نظرات خود را تعدیل کند که بعید است این کار را انجام دهد، کشورهای غربی نیز ناگزیر هستند که نظرات خود را تعدیل کنند. مواضع آژانس منطقی در پشت خود دارد. اما پشت مواضع کشورهای غربی و اسرائیل چندان منطقی دیده نمی شود.
  • به نظر می رسد که مشکل ایران بیشتر سیاسی است. حتی در آژانس هم آقای آمانو بیشتر نگاه سیاسی به مسئله داشته و چندان فنی با مسئله ایران برخورد نکرده است.

روزنامه نیویورک تایمز نیز در آستانه مذاکرات بغداد از تدوین بسته مشوقی برای متقاعد کردن ایران در مذاکرات خبر داده است. براساس گزارش نیویورک تایمز این بسته در راستای لغو برخی تحریم های علیه ایران است. 

بخش هایی از گزارش نیویورک تایمز به این شرح است: 

  • مقامات ارشد دولت اوباما با توجه به عواملی که این روزها بیش از هر زمان دیگری ایران را برای پذیرش یک معامله تحت فشار قرار داده، اعلام کردند که آمریکا و پنج قدرت اصلی جهان آماده ارائه یک بسته مشوق برای کسب توافقی تحقق پذیر در جهت به تعلیق درآوردن فعالیت های غنی سازی اورانیوم ایران هستند.
  • چنین توافقی می تواند محدودیت های اعمال شده بر بخش هایی مانند بخش هواپیمایی و کمک های فنی به صنعت انرژی ایران را شامل شود اما تحریم بر صادرات نفت که به گفته این مقامات اول ماه جولای اجرایی خواهد شد، از این قاعده مستثنی هستند.
  •  تحریم های نفتی که ایران به دنبال لغو آنها است، یکی از چندین عاملی هستند که مقامات آمریکایی معتقدند می تواند تهران را بیش از پیش در مورد رسیدن به یک راه حل دیپلماتیک متقاعد کند.  
  • مقامات آمریکایی معتقدند مذاکرات بغداد دستکم می تواند آزمونی برای ارزیابی تمایل ایران در مورد انجام اقداماتی بجز مذاکره باشد. یکی از مقامات ارشد دولت آمریکا به شرط ذکر نشدن نامش به دلیل حساسیت موضوع مدعی شد: «آنها آنقدر در تنگنا هستند که بخواهند مذاکراه کنند اما باید دید آیا این تنگنا تا آن حد رسیده که بخواهند اقدامی صورت دهند یا خیر.»
  • یکی از نشانه های افزایش تلاش های دیپلماتیک، اعلان آژانس بین المللی انرژی اتمی در مورد احتمال سفر یوکیو آمانو، دبیرکل این آژانس طی روز یکشنبه به تهران بود. گفته می شود آمانو با ایران سفر می کند تا در مورد امکان دسترسی به سایت نظامی که به ادعای برخی مقامات مشکوک به انجام آزمایشات راه اندازی تسلیحات هسته ای است، مذاکراتی داشته باشد. از سال 2009 تاکنون، نخستین بار است که دبیرکل آژانس به ایران سفر می کند و این امر می تواند روند مذاکرات بغداد را تسریع کند.
  • دنیس راس، مشاور ارشد اوباما در امور ایران تا سال گذشته که حال در موسسه سیسات شرق میانه واشنگتن مشعول است در اینباره گفت: «ایرانی ها در شرایطی قرار دارند که بیش از گذشته به پیگیری دیپلماسی نیاز دارند.» ضمن اینکه به ادعای راس اظهارات اخیر ایران نشان می دهد مقامات این کشور در حال آماده سازی افکار عمومی داخلی در مورد امتیازدهی هستند.


مجله خواندنی ها
مجله فرارو
bato-adv
bato-adv
bato-adv
bato-adv
bato-adv