فرارو- مدیرکل پیشین افریقای وزارت خارجه تاکید کرد: ضروری بود که آقای دکتر ظریف و دستگاه دیپلماسی پس از گام‌های بلند و مستحکمی که در راستای احقاق حقوق هسته‌ای و همچنین کاهش تنش و اختلاف ایران و کشورهای عضو گروه ۱+۵ برداشت، به عنوان گام دوم در سیاست خارجی دولت یازدهم به سمت بازسازی مناسبات با کشورهای همسایه به خصوص همسایگان جنوبی و همچنین احیای سیاست و رویکرد منطقه‌ای گرایی حرکت کند.
جاوید قربان اوغلی، کار‌شناس مسائل بین الملل، در
گفتگو با فرارو ضمن بیان این مطلب با اشاره به سفر وزیر خارجه به امارات گفت: سفر آقای ظریف به امارات متحده عربی در ادامه سفرهای منطقه‌ای به سه کشور حاشیه خلیج فارس یعنی کویت، عمان و قطر در طول هفته جاری و در راستای بازسازی روابط تخریب شده و نسبتا متشنج ایران با همسایگان جنوبی بود.
وی با تاکید بر اینکه دستگاه دیپلماسی کشور، گام بسیار خوبی را برداشته است گفت: جایگاه و اهمیت همسایگان بر کسی پوشیده نیست. همسایگان، بخش مهمی از سیاست خارجی را تشکیل می‌دهند بر همین اساس روابط با کشورهای همسایه همواره باید مبتنی بر حسن همجواری و احترام متقابل باشد تا با ایجاد آرامش و برقراری ارتباط دوستانه، امکان پیگیری و پیشبرد راهبردهای منطقه‌ای فراهم شود.
قربان اوغلی با تاکید بر اینکه پیگیری راهبرد‌ها در منطقه نیازمند توجه به سیاست‌های منطقه گرایانه است گفت: منطقه گرایی یکی از رویکردهای اصلی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شود، بر همین اساس در دوره‌های گذشته به خصوص در دولت‌های سازندگی و اصلاحات این رویکرد در راس برنامه‌های دستگاه سیاست خارجی ایران قرار گرفت.
مدیرکل پیشین افریقای وزارت خارجه افزود: با این حال در هشت سال گذشته این رویکرد دستخوش تغییراتی شد که همین امر صدماتی علاوه بر سیاست منطقه گرایی، بر روابط جمهوری اسلامی ایران با همسایگان به خصوص با کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس وارد کرد.
وی ادامه داد: سیاست منطقه گرایی و اعتماد سازی با همسایگان که از زمان ریاست جمهوری آقای هاشمی رفسنجانی شروع شده بود، به طور ویژه دوره ریاست جمهوری آقای خاتمی، دولت اصلاحات به سمتی سوق پیدا کرد که اعتماد دو سویه میان ایران با کشورهای عرب منطقه و در راس آن با یکی از بزرگ‌ترین و تاثیرگذار‌ترین کشورهای منطقه ایجاد شد و این اعتماد تا آنجا ادامه پیدا کرد که ایران و عربستان توافق نامه امنیتی مشترک امضا کردند.
سفیر پیشین ایران در آفریقای جنوبی ادامه داد: با این وجود روابط ایران به خصوص با همسایگان جنوبی در طول هشت سال گذشته به گونه‌ای - که اکنون مجال پرداختن به آن نیست – مدیریت شد که روابط ما با این کشور‌ها به نازل‌ترین سطح خود در طول ۳۴ سال گذشته حتی در مقاسیه با جنگ تحمیلی که عمده این کشور‌ها مدافع عراق بودند، رسید.
وی تصریح کرد: بنابراین ضروری بود که آقای دکتر ظریف و دستگاه دیپلماسی پس از گام‌های بلند و مستحکمی که در راستای توافق هسته‌ای و کاهش تنش و اختلاف ایران و کشورهای عضو گروه ۱+۵ برداشت، به عنوان گام دوم رویکرد سیاست خارجی دولت یازدهم به سمت بازسازی مناسبات تخریب شده با کشورهای همسایه به خصوص همسایگان جنوبی و همچنین احیای سیاست و رویکرد منطقه‌ای گرایی حرکت کند.
قربان اوغلی با تاکید بر اینکه بهبود روابط با عربستان سعودی به عنوان یکی از تاثیرگذار‌ترین کشورهای منطقه هم باید در راستای سیاست منطقه گرایی مورد توجه قرار گیرد گفت: تهران و ریاض پس از پیروزی انقلاب اسلامی روابط پر پر فراز و نشیبی را داشته‌اند زمانی روابط دو کشور با تکیه بر اعتماد متقابل تا امضاء توافقنامه امنیتی با یکدیگر پیش رفت و در زمان دیگر به گونه‌ای با تنش‌ها روبرو شد که دو طرف یکدیگر را متهم به دخالت در امور کشورهای منطقه می‌کردند.
وی افزود: با این حال با توجه به اراده‌ای که دولت یازدهم برای تعامل با همه کشورهای جهان به غیر اسرائیل دارد ضروی است این اراده بر روابط با کشورهای منطقه و به خصوص عربستان نیز حاکم شود و دو کشور بر نقاط و منافع مشترک در منطقه تاکید کنند و از پررنگ کردن اختلافات پرهیز کنند.
سفیر پیشین ایران در آفریقای جنوبی با تاکید بر اینکه انباشت سوء تفاهمات در روابط ایران و عربستان مسیر عادی سازی روابط میان دو کشور را با مشکلاتی روبرو کرده است، گفت: تحولات منطقه مانند عراق، سوریه و توافق اخیر هسته‌ای از یک سو و عدم گفتگو‌های سازنده بین ایران و عربستان طی چند سال اخیر، این دو قدرت منطقه‌ای به شدت نسبت به اهداف یکدیگر حساس و مظنون کرده که این امر به نفع قدرتهای فرامنطقه‌ای است و به یقیین ادامه آن به هر دو کشور آسیب می‌زند و ضروری است در گام نخست آرام سازی روابط با عربستان در دستور کار قرار گیرد و سپس با اعتمادسازی دو سویه، گام بعدی در مسیر بهبود روابط برداشته شود.
وی افزود: گذشته از تنش ناشی از هشت سال سوء مدیریت در روابط با عربستان، برکسی پوشیده نیست که این کشور همواره در رقابت با جمهوری اسلامی ایران برای نفوذ در منطقه است اما هنر دیپلماسی در این است که بر عناصر منفی و اختلافات فائق آمده و با تاکید بر وجوه اشتراکی و منافع مشترک، مولفه‌های مذاکراتی منتج به تفاهم را تقویت نماید. انجام این مهم با عزم، اراده و رویکرد آقای روحانی در سیاست خارجی، و توانمندی دستگاه دیپلماسی کشور امکان پذیر است.
قربان اوغلی تصریح کرد: تحقق این راهبرد، نیازمند اجماع نهاد‌ها و نخبگان تاثیر گذار در سیاست خارجی، پرهیز از اقدامات تخریبی چه از جانب نهاد‌های موازی در داخل و یا رسانه‌های منتسب به حاکمیت است. به تعبیر دیگر کشور نیازمند اجماع در نهاد‌های تصمیم ساز، برخورداری از برنامه‌ای مدون و بکار گیری دیپلماسی هوشمندانه است. نمی‌توان در حالی که دیپلمات‌های وزارت خارجه مشغول مذاکره هستند در جای دیگر موج تبلیغی و رسانه‌ای علیه آن به راه بیفتد و گفته شود این موج در راستای افزایش قدرت چانه زنی دیپلما ت‌ها به راه افتاد. قدرت چانه زنی با این روش‌ها افزایش نمی‌یابد قدرت چانه زنی با همدلی، وحدت، اجماع ملی و استفاده درست از ابزارهای تبلیغی افزایش پیدا می‌کند.
وی در ادامه با تاکید براینکه سیاست خارجی از موضوعات ملی است و پیشبرد هر اقدام دیپلماتیک نیازمند استفاده از همه ظرفیت‌ها و پرهیز از تنگ نظری و روش‌های تخریبی در مورد شخصیت هاست گفت: در موضوع ترمیم روابط با کشورهای منطقه به خصوص عربستان آقای هاشمی رفسنجانی یکی از آن ظرفیت‌ها است.
این کار‌شناس مسائل بین الملل در خاتمه گفت: آقای هاشمی از دوران ریاست جمهوری خود روابط گرم و صمیمانه‌ای با عبدالله، پادشاه کنونی عربستان و خانواده سعودی برقرار کرده بود. به شخصه ایشان را به عنوان بنیان گذار روابط با عربستان پس از دوران جنگ تحمیلی می‌دانم و نمی‌توان به سادگی از کنار چنین ظرفیت‌هایی عبور کرد.
