سیگنال‌های مثبت وین

علی بیگدلی تحلیلگر مسائل بین الملل در یادداشتی در روزنامه اعتماد نوشت: گفتگو‌هایی که در طول هفته گذشته در وین در مورد برجام انجام شد، نتیجه اراده‌ای است که در دولت‌های ایران و امریکا برای حل اختلاف‌نظر‌ها در مورد برجام ایجاد شده است. این اراده در هر یک از دو پایتخت با انگیزه‌ای متفاوت ایجاد شده است.

دولت جمهوری اسلامی ایران به دلیل تشدید فشار‌های اقتصادی و معیشتی که در اثر تحریم‌ها به مردم وارد می‌شود، تلاش می‌کند تا به طریقی برای رفع تحریم‌هایی که امریکا در طول نزدیک به سه سال علیه ایران وضع کرده است، راه‌حلی پیدا کند. نباید فراموش کنیم که ایران مساله ضرورت لغو کامل تحریم‌ها توسط امریکا را مساله‌ای غیرقابل مذاکره عنوان می‌کرد، اما همین که ایران پذیرفته است به صورت غیرمستقیم خواسته‌هایش را با طرف امریکایی مطرح و حرف‌های آن‌ها را نیز به صورت غیرمستقیم دریافت کند، نشان می‌دهد که عملا تحولی در نحوه رفتار ایران ایجاد شده است.

امریکایی‌ها هم ناچار شده‌اند پای میز مذاکرات برگردند. دولت امریکا عملا به این نتیجه رسیده است که برای سر و سامان دادن به مشکلات و گرفتاری‌هایش در خاورمیانه، مجبور است که ملاحظات ایران را در نظر بگیرد و مسائل خود را با تهران به هر طریقی حل و فصل کند. ادامه وضع کنونی برای امریکا در خاورمیانه مقدور نیست و اگر بخواهد به مسائل خاورمیانه و به ویژه خلیج فارس سر و سامانی بدهد، مجبور است خواسته‌ها و نقش ایران به عنوان یک بازیگر قدرتمند را در نظر بگیرد و به هر طریقی مشکلات خود با ایران را حل‌وفصل کند.

به هر تقدیر شکل گرفتن مسیری برای دیپلماسی، هر چند غیرمستقیم، یک گام مثبت رو به جلو برای حل‌و‌فصل مشکلات میان دو طرف است. اینکه تهران و واشنگتن پذیرفته‌اند که در چارچوب گفتگو‌های وین هر یک به نوعی مشارکت کنند، به این معنا است که دو طرف در طول ماه‌های گذشته دست‌کم انتظارات و کف و سقف خواسته‌های یکدیگر را ارزیابی کرده‌اند و با یک برنامه و نقشه راه برای راضی کردن طرف مقابل به پذیرش خواسته‌های‌شان وارد این ساز و کار شده‌اند.

علاوه بر نفس شکل‌گیری سازوکار دیپلماسی در وین، باید این را هم در نظر داشت که هم نمایندگان ایران و هم نمایندگان امریکا گفتگو‌های جاری را «سازنده» توصیف می‌کنند که خود یک نشانه مثبت در مورد احتمال نتیجه‌بخش بودن رایزنی‌های فنی و کارشناسی در مورد بازگشت طرفین به تعهدات برجامی است.

نکته مثبت دیگر در مورد این دور از مذاکراتی که در قالب کمیسیون مشترک برجام، به اضافه نشست‌های کارشناسی و فنی برای زمینه‌سازی اجرای تعهدات و بازگشت امریکا به برجام آغاز شده است، این است که هیات ایرانی برای گفتگو و رایزنی با مقام‌های کشور به تهران بازمی‌گردد. این یک نشانه دیگر است که انتظارات و نقشه راه برای بازگشت به تعهدات تبادل شده است و طرفین برای پذیرش یا ارایه تحفظ و نظر اصلاحی باید وقت بیشتری بگذارند و نتیجه را در مذاکراتی که دوباره از هفته آینده آغاز می‌شود در اختیار یکدیگر قرار دهند.