«استنلي كوبريك»، كارگردان صاحب‌نام سينماي آمريكا و خالق آثاري مطرحي چون «پرتقال كوكي»، «درخشش» و «غلاف تمام فلزي» 84 ساله شد.
«استنلي كوبريك»، فيلم‌نامه‌نويس، كارگردان و تهيه‌كننده صاحب‌نام سينماي جهان روز 26 جولاي 1928 در منهتن آمريكا متولد شد و روز هفتم مارس 1999 در سن 71 سالگي درگذشت.
«كوبريك» كه چهار دهه از عمر سينمايي‌اش را در انگلستان سپري كرد، به دقيق بودن بيش از حد و نمايش همه جزئيات در فيلم‌هايش شهرت دارد. وي در فيلم‌سازي مقررات و محدوديت‌هاي خاص خود را كه متمايز از هاليوود بود، اعمال مي كرد.
اين كارگردان آمريكايي از معدود فيلم‌سازان «كمال‌گرا» در تاريخ سينما است و برخي منتقدان وي را در كنار «اورسن ولز»، از نوابغ دنياي سينما مي‌دانند كه از خلاق‌ترين و تاثيرگذارترين كارگردانان تمام ادوار سينما بود كه تعدادي از بهترين و درعين حال جنجالي‌ترين فيلم‌هاي تاريخ سينما را ساخت.
«كوبريك» براي اولين بار در سال 1951 براي ساخت مستند «روز نبرد» روي صندلي كارگرداني نشست. اين موفقيت انگيزه‌ي او را براي دومين مستندش با نام «كشيش پرنده» ترغيب كرد و دو سال بعد مستند سوم خود «ملوانان» را ساخت. اين سه فيلم تنها دستاوردهاي «كوبريك» در عرصه فيلم‌هاي مستند بودند.
«كوبريك» اولين فيلم بلند داستاني‌اش را در سال 1953 با نام «ترس و علاقه» ساخت كه با وجود تمجيد منتقدين، در گيشه چندان موفقيتي نداشت. وي دو سال بعد فيلم «بوسه قاتل» را ساخت كه جايزه بهترين كارگردان سال را از جشنواره لوكارنو براي او به‌همراه آورد تا اينكه در سال 1956 اولين فيلم حرفه‌اي او با حضور بازيگران و عوامل حرفه‌اي در «قتل» رقم خورد.
يكي از ويژگي‌هاي بارز فيلم‌سازي «كوبريك»، علاقه‌ي فراوان او به اقتباس از آثار ادبي بود. «راه‌هاي افتخار» (1957) براساس رماني از «همفري كاب» با بازي «كرك داگلاس» از جمله‌ي اين فيلم‌هاست. اين فيلم جايزه «ربان نقره‌اي» بهترين كارگرداني و بهترين فيلم خارجي را از جوايز فيلم ايتاليا كسب كرد.
پس از فيلم پرهزينه و تاريخي «اسپارتاكوس» در سال 1960، «كوبريك» فيلم «لوليتا» را براساس كتاب معروف «ولاديمير ناباكوف» ساخت. اين فيلم در همان سال نامزد شيرطلاي جشنواره ونيز شد.
در سال 1964 بود كه «كوبريك» فيلم «دكتر استرنج لاو» را به سينما آورد؛ نوعي كمدي سياه همراه با طنز تلخ. اين فيلم نامزد اسكار بهترين فيلم و بهترين كارگرداني و بهترين فيلمنامه بود. «دكتر استرنج لاو» جايزه ربان نقره‌اي بهترين كارگرداني و بهترين فيلم خارجي را از قديمي‌ترين جوايز فيلم ايتاليا كسب كرد.
چهار سال بعد، «كوبريك» يكي از بهترين فيلم‌هايش را به‌روي پرده سينما فرستاد؛ «يك اديسه فضايي؛2001» براساس رماني از «آرتور.سي كلارك»، نويسنده‌ي نامدار آمريكايي. اين فيلم كه ديدگاه «كوبريك» درباره دنياي صنعتي و عصر ماشيني را به‌تصوير مي‌كشيد، نامزد اسكار بهترين كارگرداني بود و توانست جايزه بهترين جلوه‌هاي ويژه را از اسكار بگيرد.
«كوبريك» در سال 1971 فيلم به يادماندني «پرتقال كوكي» را براساس كتابي از «آنتوني بورخس» ساخت كه كند و كاوي در نبرد خير و شر و اوج بدبيني او به انسان است. اين فيلم تحسين برانگيز نامزد اسكار بهترين كارگرداني، بهترين فيلم و بهترين فيلمنامه بود. اين فيلم چندي پيش در صدر فهرست جنجال‌آميزترين فيلم‌هاي تاريخ سينما قرار گرفت.
فيلم بعدي «كوبريك» بازهم يك اقتباس ادبي بود. «بري ليندون» براساس كتابي از «ويليام تاكري»، داستان بي‌ظرفيت بودن انسان هنگام دست‌يافتن به ثروت را نشان مي‌دهد. اين فيلم نيز اگرچه مانند بسياري از آثار «كوبريك» نامزد اسكار بهترين كارگرداني، بهترين فيلم و بهترين فيلمنامه بود، اما توانست جايزه بافتا بهترين كارگرداني را براي او به‌همراه آورد.
«كوبريك» براي ساخت فيلم بعدي‌اش پنج سال علاقه‌مندان سينما را به انتظار نشاند تا در سال 1980 فيلم ترسناك «درخشش» را براساس رماني از «استفن كينگ» بسازد. اين فيلم با بازي درخشان «جك نيكلسون»، ترسناك‌ترين فيلم تاريخ سينما محسوب مي‌شود.
هفت سال بعد، «كوبريك» فيلم تحسين‌برانگيز «غلاف تمام فلزي» را درباره جنگ ويتنام به‌تصوير كشيد. آخرين فيلم اين نابغه سينما در سال 1999 و با فاصله 12 سال بعد از فيلم قبلي ساخته شد؛ «چشمان كاملا بسته» با بازي «تام كروز» و «نيكول كيدمن» كه از جشنواره ونيز موفق به كسب جايزه شد. «كوبريك» پيش از اكران عمومي اين فيلم در 7 مارس 1999 درگذشت.
«استنلي كوبريك» در سال 1997 شير طلاي افتخاري ونيز را به‌پاس يك عمر دستاورد سينمايي دريافت كرد.
