تا همين چند دهه قبل كسي به شمال كشور سفر مي‌كرد، با جاده‌هاي بي‌نظيري روبه‌رو بود كه اطراف آن مزارع سرسبز چاي ديده مي‌شد و عطر برنج در فضا پيچيده بود. در هر چند كيلومتري كه خودرو حركت مي‌كرد،كلبه‌اي كشاورزي يا خانه‌هاي كشاورزي ديده مي‌شد كه خود نماد سادگي و زيبايي بود و چه عكس‌هاي يادگاري كه با آنها گرفته نمي‌شد. اما در سال‌هاي اخير وضع بسيار تغيير كرده است و در قدم به قدم شمال كشور خانه، آپارتمان، ويلا و مجتمع است كه خودنمايي مي‌كند و بتن و آهن، جاي چاي و برنج و سرسبزي را گرفته است.
به گزارش تهران امروز، شمال كشور داراي جاذبه‌هاي بي‌بديل براي طبيعت‌گردي و گذران تعطيلات بخصوص براي ساكنان منطقه مركزي كشور است. البته مسافراني از سراسر كشور به استان‌هاي شمالي سفر مي‌كنند ولي مسافران پايتخت و شهرستان‌هاي اطراف و بعد استان‌هاي اطراف پايتخت بيشترين مسافران شمال كشور هستند. در اين ميان تعداد زيادي هم هستند كه به‌طور معمول به شمال كشور سفر مي‌كنند و به همين دليل به فكر افتاده‌اند تا ملكي در كرانه درياي خزر براي خود داشته باشند كه هر زمان خواستند بتوانند سري به آن بزنند. از طرفي هم انبوه‌سازان و بنگاه داران به‌دنبال كسب درآمد بيشتر اقدام به ساخت و فروش واحدهاي آپارتماني و ويلايي با اقساط و تسهيلات و حتي فروش چند روزه در سال كرده‌اند. اين بخش قضيه به علاقه‌منداني بازمي‌گردد كه قصد دارند چند روزي را در سال در شمال كشور به سر ببرند. طرف ديگر اين قضيه كشاورزان و ساكنان منطقه شمال هستند كه با تقطيع اراضي كشاورزي و حتي جدا‌سازي بخش از ملك مسكوني خود اقدام به فروش زمين به خريداران يا بنگاه‌داران و انبوه‌سازان كرده‌اند تا زمينه گسترش ساخت‌وساز در شمال كشور بيش از پيش فراهم شود.
اشكالات خالي ماندن آپارتمان‌ها و ويلاهامشكلات كشاورزان در سال‌هاي اخير باعث شده آنها به جاي كشاورزي به ساخت‌وساز و آپارتمان‌سازي و كنار گذاشتن كشاورزي روي آورند و همه اين موارد دست در دست هم باعث شده كه ويلاها و آپارتمان‌هاي بسياري ساخته شوند كه شايد تنها چند روز در سال سكنه داشته باشند. موضوعي كه از چند جهت قابل بررسي است.
بحث اول از بين رفتن طبيعت بكر شمال و ادامه اين روند است كه بيش از قبل به تخريب اقليم خاص منطقه شمال كشور مي‌پردازد. در اين بخش حل مشكلات كشاورزان و تشويق آنها به باقي‌ماندن در شغل‌شان مي‌تواند راهگشا باشد. موضوع بعدي آپارتمان‌ها و مجتمع‌هاي ساخته شده است كه خالي بودن آنها در اغلب روزهاي سال تبعات اجتماعي و اقتصادي فراواني دارد. اينكه اين ميزان سرمايه تنها براي استفاده چند روز در سال راكد بماند موضوعي كه بي‌شك در اقتصاد و گردش مالي موثر است. سرمايه‌اي كه مي‌تواند در بخش‌هاي ديگر بكارگيري شده و باعث توسعه و رونق اقتصاد شود. مسئله بعدي تبعات اجتماعي خالي ماندن خانه‌ها و بدون صاحب ماندن آنها در ايام زيادي از سال است كه مي‌تواند به افزايش بزه در بخش‌هاي مختلف منجر شده و خطرآفرين باشد.
در اين ميان شرايط ساخت‌وساز در شهرهاي شمالي به حدي رسيده است كه رئيس اداره ميراث فرهنگي و گردشگري تنكابن و عباس‌آباد گفته است: عباس آباد در بخش ساختمان و هتل آپارتمان اشباع شده است و به حد كافي داراي زيرساخت است و حجم مناسب سرمايه‌گذاري براي ساخت هتل آپارتمان در شمال به‌ويژه غرب مازندران صورت گرفته است. به گفته داريوش رحيمي هم‌‌اكنون بايد به فكر جهت دادن به سرمايه‌گذاري‌هاي بخش گردشگري بود و به گونه‌اي به برنامه‌ريزي كرد كه اين سرمايه‌گذاري‌ها به سمت بازدهي اقتصادي و بهره‌وري پيش روند و به‌جاي آپارتمان‌هاي منفرد مجتمع‌هاي گردشگري ساخته شوند. يكي از طرح‌هايي كه جزو طرح‌هاي داراي بهره‌وري مناسب ارزيابي مي‌شد طرح سالم‌سازي دريا و اماكن گردشگري بود كه اين طرح نيز به‌صورت سنتي و بدون كيفيت ايجاد شده و بهره اقتصادي خاصي به جا نگذاشته است.
اكبر قرباني‌نشتايي، كارشناس گردشگري در اين زمينه مي‌گويد: اگر اين طرح به صورت كيفي ايجاد شده بود شايد اين ميزان گسترش ساخت‌وساز در شمال كشور ديده نمي‌شد. وي تصريح مي‌كند كه در واقع از سرمايه‌گذاري براي طرح‌هاي سالم‌سازي به صورت مطلوب بهره‌برداري نشد و هم‌‌اكنون نيازمند سوق دادن سرمايه‌گذاري بخش خصوصي به سوي احداث مجتمع‌ها هستيم تا با تبعات مختلف اين ميزان آپارتمان خالي دست به گريبان نباشيم. به گفته رحيمي بسياري از آپارتمان‌هاي ساخته شده شايد 70روز از سال مورد استفاده قرار بگيرند و در بقيه ايام سال خالي هستند.
آپارتمان‌هاي ساخته شده براي گردشگران جاذبه‌اي ندارندوي مي‌افزايد: بيشتر گردشگران داخلي كه از همه نقاط كشور به شمال مي‌آيند، شهرنشين و آپارتمان‌‌نشينند و هتل آپارتمان با محدوديت‌هايي كه دارد جاذبه‌اي براي گردشگران ندارد. به همين منظور مي‌شنويم كه سرمايه‌گذاران اين بخش از كمي درآمد و كمبود بازدهي سرمايه‌گذاري‌هاي خود گلايه دارند. به گفته وي، سمت‌و‌سوي سرمايه‌گذاري‌ها بايد با جهت‌گيري درست به طرف احداث مجتمع‌هاي تفريحي و گردشگري باشد زيرا اين اماكن به صورت پكيج كامل همه امكانات رفاهي و گردشگري از جمله رستوران، استخر، سونا، پارك‌هاي بازي، سينما چهار بعدي، حتي كتابخانه و امكانات فرهنگي هستند و تنوع امكانات به افزايش جاذبه براي گردشگران مي‌انجامد. وي با انتقاد از رويكرد احداث برخي زيرساخت‌هاي مورد نياز به‌ويژه در سواحل گفت: طرح‌هاي سالم‌سازي و اماكن گردشگري ما مدرن نيستند و به صورت سنتي و بدون كيفيت ايجاد شده‌اند كه اين امر علاوه بر كاهش بهره اقتصادي از نظر ايمني نيز استاندارد محسوب نمي‌شوند. وي تاكيد كرد: در بحث اكوتوريسم نيز ما برنامه‌ريزي نكرده‌ايم در صورتي كه جاذبه‌هاي طبيعت‌گردي ما با توجه به فرهنگ اقوام و مناطق بيش از هر چيزي در سه استان شمالي شاخص هستند و اين شاخصه‌ها بهترين فرصت براي رونق اقتصادي محسوب مي‌شوند.
راهكارهاي كاهش عطش ويلاسازيمحمدرضا عملده، كارشناس ارشد اكوتوريسم نيز در اين زمينه به تهران امروز گفت: در فصول برداشت محصولات كشاورزي با رويكرد طبيعت‌گردي مي‌توانيم با جذب گردشگران علاوه بر آشنا كردن‌شان با فرهنگ بومي مناطق روستايي شمال و در كنار ايجاد رونق اقتصادي براي كشاورزان روستانشين عطش ويلاسازي در مناطق روستايي را كه به به‌هم خوردن بافت سنتي و تعادل زيستي مناطق بكر و طبيعت روستاها مي‌انجامد، نيز كم كنيم تا ديگر شاهد روند رو به رشد ويلاسازي در روستاها نباشيم. وي گفت: با توجه به اينكه بيش از 80 درصد ويلاهاي ساخته شده در مناطق روستايي در طول سال خالي از سكنه‌اند و اين امر علاوه بر وارد آوردن هزينه براي مالكان آنها، در بحث امنيتي و سرقت نيز اين اماكن‌اي در معرض دستبرد قرار دارند.
علمده افزود: با برنامه‌ريزي و تقويت جشن‌هاي روستايي به‌ويژه جشن شكوفه‌هاي بهار نارنج، برداشت برنج، چاي، كيوي و مزارع پرورش ماهي و ارتقاي آنها و با برگزاري جشنواره‌ها در بيشتر فصول سال مي‌توان به افزايش درآمد ساكنان روستا و رونق اقتصادي در منطقه، به بهترين شكل ممكن كمك كرد و در اين امر نيازمند برنامه‌ريزي و مشاركت ساير دستگاه‌ها و نهادهاي زيربط همانند جهاد كشاورزي، منابع طبيعي و غيره در كنار سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري هستيم. وي تصريح كرد: با توجه به وجود رودهاي خروشان در شمال كشور به‌ويژه در غرب مازندران ما در اين مورد هم تاكنون برنامه‌ريزي نداشتيم و در صورت برنامه‌ريزي و ايجاد شرايط اين ورزش در كنار تفريح و تفرج با برگزاري مسابقات بين‌المللي اين مناطق بهتر به جهانيان شناسانده خواهند شد.
