وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در مراسم رونمایی از کتاب «شاهنامه شاه تهماسبی» بیان کرد: جهان امروز مشتاق دانستن از ماست و جوان امروز جویای شناختی از خود و خاستگاه خود.
علی جنتی- وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی - این سخن را در مراسم رونمایی از کتاب «شاهنامه شاه تهماسبی» بیان کرد که عصر هشتم اردیبهشت‌ماه، با حضور علی مرادخانی - معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی -،علی معلم دامغانی، رئیس فرهنگستان هنر، رضا داوری اردکانی و میرجلال‌الدین کزازی در سالن ایران فرهنگستان هنر برگزار شد.
در بخش آغازین این مراسم، محمدعلی معلم دامغانی، رئیس فرهنگستان هنر، که به عنوان نخستین سخنران دعوت شده بود، با اشاره به حضور علی جنتی - وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی - در مراسم، گفت: در سلسله مراتب مدیریت، قافله‌سالار فرهنگ و هنر آقای جنتی هستند و برنامه‌های هنری صاحب‌اختیار بزرگی دارند و این صاحب‌اختیار، ایشان هستند. امیدواریم در سایه همت‌شان، اوضاع فرهنگ بهتر از همیشه باشد.
او در ادامه درباره «شاهنامه» بیان کرد: امروز سخن از کتابی است که از سویی شناسنامه ملی ایرانیان و از سوی دیگر کارنامه مذهب تشیع ایشان است. شاهنامه در دولت ترکان و انیران (غیرایرانیان) فراهم شد. فردوسی از این نظر با قومیت محمود درگیر بود. دیگر این‌که محمود بزرگی از بغداد دارد و علوی نمی‌اندیشد، اما فردوسی علوی است. این مرد تنها با یک کتاب به دو اعتبار در مقابل یکی از قوی‌ترین دولت‌های روزگار است. «شاهنامه» روشنایی چشم ایران و تیری در دیده انیران است. حکیم توس مسلمانی صادق و شیعه‌ای راستگوست. او در «شاهنامه» عینا فرمایشان حضرت امیر (ع) را ترجمه کرده است. اصلا ادبیات فارسی ظل قرآن و ظل سنت ادبی است. فردوسی در برابر سلطان محمود ایستاده است و دو رشک را پاسخگوست: ملیت و مذهب.
شاهنامه تهماسبی
در ادامه مراسم، علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، گفت: رنج سی‌ساله حکیم ابوالقاسم فردوسی، گنج هزاران ساله شد. حکیم می‌دانست که آرَشین تیرش در شبان و روزان تاریخ، از پروازی بلند و بالا فرو نخواهد ایستاد و نامور نامه‌اش، شناسنامه تاریخی ملت دیرسال خواهد بود. حکیم می‌دانست که زمین و زمان هم‌داستان شده‌اند تا حکایت‌های حکمت‌آمیز و منش‌آموز او را دهان به دهان، گوش به گوش، دست به دست، قلم به قلم و دل به دل روایت کنند.
او افزود: شاهنامه ابوالقاسم فردوسی، در هزاره گذشته یکی از مهم‌ترین منابع الهام و مصادر جوشش ذوق هنرمندان بوده، داستان‌سرایان و شاعران، صحنه‌آرایان و نمایشگران، خنیاگران و نغمه‌پردازان، نگارگران و خوش‌نویسان جملگی اقبالی خاص و ارادتی خالص به شاهنامه داشته‌اند و از هم‌نشینی شکل و مضمون، اثری دل‌نشین پدید آمده که سهم قابل توجهی از آثار تاریخی هنری را به خود اختصاص داده است. هنر در گذشته افتخارآفرین این سرزمین، هم رسانای پیام‌ها و اندیشه‌ها بود و هم رکن رکین آموزش و انتقال مفاهیم آموزنده و هم مایه مباهات و نشانه‌ای از فرهیختگی. و شاهان و حکمرانان بلاد نمی‌توانستند از چنین پدیده‌ای چشم فروبندند و قدرتش را نشناسند و آنان که بر ایران حکومت یافتند به درایت و فراست و یا به تجربت دریافتند که اگرچه ملک و دولت دنیا را اعتماد نشاید، لاکن اهتمام باید. باید کاری کرد، به نشانه فرهیختگی برای خیره کردن دنیا. باید قدمی برداشت برای دانستن مرتبه هنرمندانی که به حساسیت درون، چشم آخربین جامعه‌اند زیرا بالندگی ملک در گرو تکریم عالمان و شاعران و هنرمندان. که در سیر ایام و گذشت روزگاران آثار ایشان بی‌بیم زوال باقی می‌ماند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه اظهار کرد: شاید از این‌روست که در دستگاه شاهان و حاکمان نهادی به نام «کتابخانه سلطنتی» برآمد تا آفرینش‌های هنری و کتاب‌آرایی را تحت نظر عالی‌ترین مقامات و با خالص‌ترین خلعت‌ها پی بگیرد. روشی که آن‌گونه ارتقاء یافت که شاهان و شاهزادگان و امیران خود به هنرآموزی روی آوردند و در صف اهل هنر نشستند.
جنتی سپس با اشاره به فراوانی قصه‌های هنر در عصر صفوی عنوان کرد: هیچ مجموعه و گنجینه‌ای از هنر ایران نیست که آثار قابل‌توجهی از دوران صفوی در میانش دیده نشود. آثاری که عمدتا بدون فاصله زمانی و نه از سر اجبار و اضطرار، بلکه به عنوان هدایای ویژه دستگاه حکومتی یا به واسطه بازرگانان ایرانی و غیر آن به عنوان تحفه و پیشکش از ایران خارج می‌شدند و خود به سفیران فعال و نامیرای فرهنگی مبدل شدند، سفیرانی که هنوز پس از چهار قرن همچنان در کارند.
او اضافه کرد: یکی از ممتازترین آثار این دوره شاهنامه شاه طهماسبی است که کار آن از نیمه دوم قرن دهم یعنی در حدود سال‌های 927 یا 928 آغاز شد و بیش از دو دهه در کتابخانه سلطنتی، به طور پیوسته گروهی به کار اشتغال داشتند تا نسخه‌ای برازنده نام ایران و شایسته ادب فارسی بیافرینند که نمایه‌ای از مهارت و معرفت هنرمندان ایرانی و نگارستانی خرم و بی‌خزان باشد. خوش‌نویسان و نقاشان و صفحه‌آرایان و صحافان قلم فرونگذاشتند تا 1200 صفحه در قطع رحلی سلطانی با 258 نگاره شکل یافت و در نگاره‌ها اثر خامه بزرگترین نقاشان زمان مانند سلطان محمد و میرمصور و آقامیرک، هویدا است.
جنتی ادامه داد: این اثر در سال‌های اول قرن یازدهم هجری از ایران به عثمانی رفت تا چشم سلطان سلیم دوم را باز کند و روابط تیره و تار دو کشور را به نور خود روشن نماید. اورهان پاموک نوشته است: «بسا که هنرمندان و نقاشان طراز اول عثمانی در حسرت دیدن نگاره‌های شاهنامه شاه تهماسبی به تب و تاب افتادند.»
او همچنین گفت: این اثر از مرزهای تاریخ و جغرافیا گذشت. محققان بریتانیا، ایتالیا و آمریکا و هنرشناسان فرانسه و آلمان سال‌ها به آن پرداختند و شیفتگی و شیدایی خود را صادقانه بازگو کردند و بدین‌سان عنوان گران‌ترین اثر هنری تاریخی ایران را از آن خود کرد.
جنتی سپس گفت: حکایت برگ‌برگ‌شدن و پراکندن اوراق شاهکار را بی‌اشک حسرت، نه می‌توان گفت و نه می‌توان شنید!
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی همچنین بیان کرد: شاهنامه شاه تهماسب چونان هر اثر فاخر هنری لایه بر لایه است و تو در تو. برای هر مخاطبی و از هر منظری مملو از نکته است و آموزه‌هایی دارد فراتر از متن و برای ایران سفیر عالی‌رتبه‌ای است با پیام‌های رحمت و مکرمت، اخلاق و انصاف، خرد و شکیب.
او افزود: شاهنامه شاه تهماسبی و تمام آثاری از این دست، به دریایی ماند که آرام یافته است. زبان در کام و خاموش. و ارمغان جهان جدید است این‌که می‌توان با چاپ، چاپی که دیگر از مرز صنعت گذشته و در نمونه‌های بسیار رنگ و بوی هنر گرفته و با صنعت نفیس همنشین شده، به دلیلی از آثار فاخر را منتشر کرد و به دست علاقه‌مندان رساند. آثاری که هر خانه را نگارخانه می‌کند و انتشارش بر پژوهش و آموزش بر فضل و فهم و هنر بر دانش و بینش بر سیاست و اجتماع تاثیر می‌گذارد و برکاتی عمیق و اصیل دارد.
جنتی سپس گفت: من از حضور در آیین رونمایی «بازنشر نگاره‌های شاهنامه تهماسبی» احساس افتخار می‌کنم و امروز را به فال نیک می‌گیرم، زیرا در آستانه گشایش بیست و هفتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران هستیم و یادروز حکیم ابوالقاسم فردوسی در راه است. جهان امروز مشتاق دانستن از ماست و جوان امروز جویای شناختی از خود و خاستگاه خود. بی‌تردید، آموزه‌های فرهنگ ایران اسلامی با معرفی درست می‌تواند ما را نسبت به هم صمیمی‌تر و صبورتر، رفتارمان را نیکوتر و زیباتر و ایرانمان را آبادتر و شکوهمندتر کند.
سخنرانی مهدی حسینی - استاد دانشگاه- و مجید قاسمی - مدیرعامل بانک پاسارگاد به‌عنوان پشتیبان انتشار کتاب -، شاهنامه‌خوانی و نقالی، از دیگر بخش‌های مراسم رونمایی از کتاب «شاهنامه شاه تهماسبی» بود.
در پایان نیز با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی از «شاهنامه شاه تهماسبی» رونمایی و از هنرمندانی که در تهیه آن همکاری کرده بودند، تقدیر شد.
