فرارو- دولت اسلامی عراق و شام (داعش) از زمان دستیابی به زنجیره ای از پیروزی های نظامی در عراق، به مرکز توجه اکثر رسانه ها تبدیل شده اما این گروه بزرگترین تهدیدی نیست که متوجه دولت عراق است. با وجود موفقیت های این گروه که اخیرا خلافت جدیدی را اعلام کرده و خود را دولت اسلامی نامیده، نشانه ای از یک مشکل عمیقتر است که از زمان حمله آمریکا در سال 2003 در عراق نهفته شده است: مسئله حل نشده آینده جامعه عرب سنی در این کشور. اکثریت اعراب سنی عراق از خلافت داعش حمایت نمی کنند اما خواستار یک دولت جدید و متفاوت در بغداد هستند.
به گزارش سرویس بین الملل فرارو به نقل از فارن پالسی، در حمله ای که طی ماه گذشته منجر به تصرف بخش های گسترده ای از عراق شد، این دولت اسلامی تصویر عمومی از ائتلاف گسترده تری از اعراب سنی بوده که علیه دولت مرکزی و نیروهایش که دست به آزار و اذیت ساکنان سنی شهرهایی مانند موصل و تکریت می زد، برخاسته است.
بسیاری از کسانی که در کنار داعش می جنگند از گروه نقشبندیه (گروهی سنی و ملی گرا وابسته به عزت ابراهیم الدوری که متشکل از حامیان صدام حسین و اعضای رژیم بعث است) هستند. گروه دیگری که با جنگجویان الدوری مرتبط است گروه ضدشیعی روحانیونی است که شورای علمای مسلمان است. گروه دیگر در میان اعراب سنی ارتش اسلامی، متشکل از مقامات سابق و سربازان حزب بعث است؛ ارتشی که به هیچ وجه اسلامی نیست اما برای کسب مشروعیت به دنبال یک پوشش مذهبی است.
شورش ها در بخش غربی عراق چیزی بیش از به بن بست رسیدگان رژیم سابق هستند. عناصر طالبان- از جمله بسیاری از کسانی که زمانی علیه سازمان شریک داعش (القاعده عراق) می جنگیدند- به شورش های گسترده تر سنی ها علیه نیروهای دولت پیوسته اند. شخصیت هایی مانند شیخ علی حاتم السلیمان، یک رهبر برجسته قبیله ای در استان غربی انبار اعلام کرده اند تا زمانیکه نوری المالکی، نخست وزیر عراق از قدرت کنار نرود با داعش مبارزه نخواهند کرد.
بخش عمده طبقه سیاسی اعراب سنی در بغداد نیز مخالف مالکی هستند، از جمله اخوان المسلمینی های یقه سفید و تاجران ثروتمندی مانند اسامه و اثيل النجيفی، به ترتیب رئیس سابق پارلمان و فرماندار سابق موصل.
هیچ یک از این گروه های سنی از ابوبکر البغدادی، خلیفه این دولت اسلامی جدیدالتاسیس حمایت نکرده اند. در واقع آنها از خلافت وی بیزار هستند. اما اگر این عناصر مختلف جامعه عرب سنی در عراق هدف برقراری خلافت از سوی بغدادی را دنبال نمی کنند، پس واقعا چه می خواهند؟ اعراب سنی عراق یک گروه متنوع هستند، پس جای تعجبی نیست اگر همگی با هم توافق ندارند.
الدوری و متحدانش در شورای علمای مسلمان به دنبال سرنگون کردن دولت فعلی و بازگشت عراقی قدیمی هستند که زیر سلطه اعراب سنی بود. در مقابل، برخی شیوخ قبیله ای و بعثی ها در ارتش اسلامی از برکناری مالکی و حمایت از یک دولت جدید مرکزی در بغداد سخن می گویند که شامل نمایندگان واقعی اعراب سنی شود.
بسیاری از اعراب سنی نیز با تغییر طرز تفکر خود نسبت به سال 2003، حال خواستار منطقه عرب سنی مانند دولت منطقه ای کردستان هستند و این همان مسئله ای است که 10 سال پیش در زمان تهیه پیش نویس قانون اساسی فعلی عراق، به شدت مخالفش بودند.
اما شاید مهمترین سوال در این میان این باشد که اعراب سنی چطور با داعش و خلافت جدیدش که در حال حاضر از شهر رقه در مرکز سوریه تا موصل در عراق لنگر انداخته، مقابله خواهند کرد. گروه های مختلف در سوریه- از جمله ارتش آزاد سوریه، جبهه انقلابیون سوریه و جیش المجاهدین- پس از چند سال همزیستی ناراحت کننده در کنار هم، در نهایت تصمیم گرفتند که در مقابل این دولت اسلامی بایستند و حال در یک مبارزه وجودی شرکت دارند. بسیار سخت است که بخواهیم اعراب سنی عراق را هم پیمان با دولت مرکزی جدید در بغداد تصور کنیم بدون آنکه با جهادی ها روبرو شوند.
دولت باراک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا به درستی تاکید می کند که مبارزه با این گروه، بیشتر از هر چیز به نیازمند یک توافق سیاسی میان عراقی ها است. دستیابی به یک توافق سیاسی سخت است اما می تواند ممکن باشد.
