نگرانی‌ها از مصرف روغن پالم در ایران روز به روز روبه افزایش
است. در همین رابطه رییس سازمان غذا و دارو وزارت بهداشت در گفت‌وگو با شرق
از چگونگی کاهش واردات این روغن به کشور می‌گوید.
واردات و مصرف روغن پالم در کشور از سال 1364 در ایران آغاز شده،
چه شد که در سال 93، نگرانی‌های وزارت بهداشت از مصرف پالم یکباره
رسانه‌ای شد؟
بله مصرف پالم از 30سال پیش آغاز شده و در این سال‌ها مصرف این نوع روغن
هرساله اضافه شده و یک واقعیت اینکه در ایران مردم در گذشته به روغن‌های
جامد علاقه‌مند بودند و روغن پالم هم روغنی جامد است. طی سال‌های قبل وزارت
بهداشت و صنایع تلاش کردند و تا حد زیادی توانستند روغن‌های جامد را کاهش
دهند که این کاهش محسوس است، اما متاسفانه شاهد این مساله هستیم که روغن
پالم طی سال‌های اخیر جایگزین روغن‌های جامد شده. یکی از علت‌هایی که از
روغن پالم در مصارف صنعتی استفاده میشود این است که این روغن مقاومت
حرارتی بسیار بالایی دارد، اما واقعیت این است که روغن جامد و پالم به دلیل
اسید چرب ترانس بالا روغن‌های نامناسبی برای سلامت انسان هستند.
برخی صنایع الان استدلالشان این است که پالم از روغن‌های جامد بهتر است و به این دلیل به مصرف این نوع روغن روی آورده‌اند.
ببینید روغن پالم بد است و روغن جامد بدتر اما از طرفی ممکن است کسی از
نظر علمی مقایسه کند و بگوید روغن پالم ضرر کمتری از روغن‌های جامد مصرفی
دارد و نکته مهم این است که اگر ما به دنبال کاهش زیان‌های ناشی از روغن
هستیم بهتر که بد و بدتر را با هم حذف کنیم و اینطور نباشیم که راضی شویم
روغنی که درجه ضررش 100 است را با روغنی که درجه ضررش 90 است جایگزین کنیم.
وزارت بهداشت درخواستش این است که واردات روغن پالم به شدت کاهش پیدا کند.
ما فکر می‌کنیم که پالم را باید از مصرف خانوار حذف کنیم. همان‌طور که
مصرف روغن‌های جامد را کاهش دادیم. زمانی در کشور مصرف روغن‌های جامد
90درصد بود که وزارت بهداشت توانست با برنامه‌های خود مصرف این روغن را به
15درصد برساند. در مورد پالم نیز هدف همین است.
حذف روغن پالم سیاست کلی وزارت بهداشت در تمامی دوره‌ها بوده یا شما در دولت یازدهم این سیاست را در برنامه‌های خود قرار داده‌اید؟
ببینید به صفر رساندن مصرف پالم در کشور تصمیمی است که در این دولت گرفته
شده. در مورد روغن پالم پیگیری‌های ما از روغن پالم از آذرماه سال 1392 در
این دولت آغاز شد و به دولت نیز اعلام شد و مصوب شد که واردات روغن پالم در
سال 1393 به حداکثر 30درصد برسد. در سال گذشته 50درصد از واردات روغن در
ایران را روغن پالم تشکیل می‌داد و سعی داریم در سال 94 نیز میزان واردات
روغن پالم به 15درصد برسد. امیدواریم دستگاه‌های دیگر نیز در این زمینه کمک
کنند که واردات این روغن را کم کنیم و روغن‌های گیاهی که درجه کیفی
بالاتری نسبت به پالم دارند را جایگزین کنیم.
شما از آذر ماه 1392 بحث کاهش واردات روغن پالم را مصوب کردید،
اما در مرداد ماه 93 این موضوع را رسانه‌ای کردید، دلیل این تاخیر 8 ماهه
چه بوده؟
واقعیت این است که وزیر بهداشت به هر حال مسوول سلامت مردم است. ما جلساتی
را با وزارت کشاورزی، وزارت صنعت‌ومعدن و شورای سیاستگذاری سلامت در وزارت
بهداشت داشتیم و اینکه چرا رسانه‌ای میشود ناشی از این نیست که ما طراحی
کنیم در این لحظه این را افشا کنیم، ناشی از این است که رسانه‌ها چگونه به
یک موضوع توجه نشان می‌دهند و این را منعکس میکنند، به‌نظر این حساسیت
رسانه‌ها به رسالت‌های وزارت بهداشت کمک می‌کند.
نکته حایزاهمیت دیگر، لابی صنعتگران است. هدف شما به صفررساندن
روغن پالم است اما شاید صنعتگران استفاده از روغن‌های جایگزین را به‌صرفه
ندانند و لابی آنان مانع به‌صفررساندن روغن پالم شود.
برای وزارت بهداشت این لابی قطعا تاثیری نمی‌گذارد و این نکته را وزیر
بهداشت به‌شخصه اثبات کرده است. در گذشته ما شاهد این نکته بودیم که بحث
آلودگی‌های برخی موادغذایی و فرآورده‌ها مطرح می‌شد و وزرای سابق به‌کلی و
از اساس این آلودگی‌ها را تکذیب می‌کردند. اما وزیر بهداشت الان با شجاعت
این موضوع را اعلام کرده که ناظر دو بخش بود، یکی اینکه بالاخره روغن پالم
در کشور مصرف میشود و باید حجم مصرف آن کم شود و دوم اینکه در لبنیات
به‌دلیل ارزان‌بودن آن بخشی از صنایع از این روغن استفاده میکنند، که تخلف
است. نکته مهم این است که متاسفانه رسانه‌ها فقط یک‌روی صحبت وزیر را
انعکاس دادند که مربوط به لبنیات و شیر بود در صورتی که بخش اصلی نگرانی ما
از مصرف روغن پالم در موادغذایی دیگری است.
روغن پالم به غیر از لبنیات که رسانه‌ای شد در چه گروهی از صنایع و موادغذایی استفاده میشود؟
مصرف پالم در لبنیات که تا این اندازه رسانه‌ای شده، تازه بخش جزیی از
مصرف آن است و یکی از نگرانی‌های اصلی ما این است که بخش اصلی مصرف روغن
پالم فراموش نشود و به حاشیه نرود.
بخش اصلی مصرف پالم در چه گروهی از موادغذایی است؟
قسمت اصلی مصرف روغن پالم در تمامی صنایع و کارگاه‌های شیرینی‌سازی، در
تمامی شکلات‌سازی‌ها و در تمامی روغن‌های سرخ‌کردنی موجود در بازار و
بستنی‌هاست.
نکته مهم این است که روغن پالم روغنی نیست که مصرف آن ممنوع باشد اما
مساله ثابت‌شده این است که ترکیب اسیدهای چرب موجود در این روغن برای
سلامتی انسان مضر است و اینها عامل گرفتگی عروق، بیماری‌های قلبی و حتی
سرطان‌هاست.
پس می‌توان گفت زیان اصلی پالم در مصرف شیرینی‌ها و تمامی روغن‌های سرخ‌کردنی است.
بله قطعا همین‌طور است، زیان اصلی که مردم از مصرف پالم دریافت میکنند
در تخلف در لبنیات نیست، چراکه درصد پالم در لبنیات کم است، درواقع نگرانی
اصلی و بخش اصلی مصرف روغن پالم در روغن‌های سرخ‌کردنی و تمامی صنایع
شیرینی‌سازی است. از سوی دیگر شاهد این مساله هستیم که در برخی لبنیات نیز
طی سال‌های اخیر مجوز دادند که روغن پالم استفاده شود.
چه سازمانی این مجوز را صادر کرده است؟
در سال 89، واردکنندگان به سازمان استاندارد و وزارت بهداشت نفوذ کردند و
مجوز استفاده از روغن پالم در برخی از فرآورده‌های لبنیاتی مانند
بستنی‌ها، پنیر فرآوری‌شده، خامه و... را گرفتند. اما در شیر و ماست
استفاده از پالم تخلف آشکار است.
سعی ندارید این مجوزها را ابطال کنید؟
چرا ما یک کمیته را تشکیل دادیم که وظیفه اصلی این کمیته بازنگری در این مجوزهاست و به‌زودی نتایج کارشان بیرون می‌آید.
و فکر نمی‌کنید که عدم اطلاع‌رسانی به‌موقع وزارت بهداشت درباره مضرات روغن پالم در شیوع مصرف این روغن تاثیر داشته است؟
بله. این نقیصه است که ما به‌عنوان وزارت بهداشت داریم و باید مردم را نسبت به روغن‌های ناسالم و سالم آگاه کنیم.
نکته مهم دیگر این است که وزارت بهداشت همواره مردم را تشویق به
مصرف لبنیات می‌کند، اما رسانه‌ای‌شدن این موضوع باعث کاهش مصرف سرانه
مصرف شیر و بی‌اعتمادی مردم میشود، برای ترمیم ذهنیت مردم به مصرف لبنیات
چه کاری قرار است انجام دهید؟
ببینید قسمت اصلی صحبت وزیر درباره روغن پالم این نبود که پالم در لبنیات
کاملا وجود دارد، اما قسمت اصلی صحبت وزیر این است که پالم مصرف‌اش در
ایران بالاست و باید کاهش پیدا کند. بالاتر از یک‌میلیون تن واردات روغن در
کشور داریم که 50درصد از آن در سال 1392 روغن پالم بوده است و این درصد
باید کاهش پیدا کند. در مورد لبنیات هم سرانه مصرف لبنیات و فرآورده‌های آن
در ایران بین 80 تا 90 لیتر است که این سرانه در کشورهای اروپایی حدود 300
لیتر است و سرانه جهانی حدود 100 لیتر است؛ یعنی به نفع کشورمان است که
سرانه مصرف لبنیات را افزایش دهیم.
