سازمان تأمین اجتماعی یک‌سال‌ونیم پس از استقرار دولت یازدهم و فرونشستن حواشی پیرامونش دیگر بار آبستن سؤال‌ها و ابهامات زیادی شده، ابهاماتی که سرنخ آن در اظهارات علی ربیعی، وزیرتعاون، کار و رفاه اجتماعی به چشم می‌خورد.
دیروز ربیعی از جایگزینی دفترچه‌های درمانی بیمه‌شدگان تأمین‌اجتماعی با سیمکارت اپراتور سوم «رایتل» که وابسته به تأمین‌اجتماعی است خبر داد؛ این یعنی صدور ٤٣ میلیون سیمکارت رایتل؛ رقمی که دست‌کم بیشتر از نیمی از کل سیم‌کارت‌های سه اپراتور کشور است. حال آنکه رایتل ضعیف‌ترین اپراتور در بازار اپراتورهای کشور است. براساس آمارها در حال حاضر رایتل تنها دومیلیون و ٧٠٠ هزار مشترک دارد، اما آمار سیم‌کارت‌های همراه اول تا حدود ٥٠ میلیون و ایرانسل تا ٢٥ میلیون اعلام شده است.
صورت مالی رایتل در سال گذشته حکایت از هفت میلیارد تومان درآمدزایی و ٦٠ میلیارد تومان هزینه‌کرد سازمان داشته این یعنی ٥٣ میلیارد تومان ضرر برای سازمان تأمین‌اجتماعی.
روز گذشته وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در مراسم رونمایی از « ٢٣٤ عنوان استاندارد شغلی و شایستگی در حوزه انرژی‌های نوین و طرح بن‌کارت آموزش مهارتی رایگان کارگران»، از جایگزینی دفترچه‌های تأمین‌اجتماعی با سیم‌کارت‌های رایتل (اپراتور سوم موبایل در کشور) خبر داد و از آن به عنوان اصلی‌ترین سیاست وزارتخانه در سال جاری یاد کرد.
علی ربیعی این اقدام را در راستای ایجاد اشتغال و تحقق شعار بنگاه بزرگ، اشتغال کوچک خواند و ادامه داد: در سال‌های گذشته ٦٥ درصد کمبود رشد داشته‌ایم و این امر باعث شده از توجه به بسیاری از ظرفیت‌ها باز بمانیم. امروز برای ایجاد یک شغل در پتروشیمی و نفت به دومیلیاردو ٦٠٠ میلیون‌تومان نیاز داریم و در سازمان شرکت‌های سرمایه‌گذاری تأمین‌اجتماعی اگر به قیمت روز محاسبه کنیم، هر شغل ٨٥٠ میلیون تومان تمام می‌شود، بنابراین ناچاریم شعار اشتغال بزرگ، بنگاه کوچک را دنبال کنیم و به منابع انسانی و آموزش نیروهای انسانی اهمیت بدهیم. وی ادامه داد: یکی از برنامه‌های ما ارائه آموزش‌های مهارتی است و حضور شرکت رایتل در خانواده ما باعث شده تا دو طرح بزرگ را در این راستا دنبال کنیم. اول جایگزینی دفترچه‌های تأمین‌اجتماعی با سیم‌کارت‌های رایتل و دوم ارائه آموزش از راه دور فنی و حرفه‌ای از طریق رایتل.
وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی تصریح کرد: شرکت رایتل وابسته به تأمین‌اجتماعی است و براساس برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته سیم‌کارت‌های رایتل جایگزین دفترچه‌های درمانی می‌شوند تا با این کار ارائه خدمات درمانی به بیمه‌شدگان تسهیل شود.
این اقدام در سازمان تأمین‌اجتماعی در حالی است که پیش از این دوبار این سازمان طرح جایگزینی دفترچه‌های کاغذی با کارت سلامت یا دفترچه الکترونیک را دنبال کرده و هر دوبار منجر به شکست شده است، نخستین سؤالی که به ذهن می‌آید این است چرا رایتل؟ چرا برای چنین قراردادی با چنین حجمی که پای منافع بیمه‌شدگان نیز در آن در میان است، این سازمان مناقصه برگزار نمی‌کند.
سؤال دوم این است چرا وقتی هنور تکلیف ادغام بخش درمان سازمان با سازمان بیمه سلامت مشخص نیست، چنین اقدام هزینه‌بری برای سازمان تأمین‌اجتماعی انجام می‌شود؟ سؤال سوم نیز این است که بودجه چنین اقدامی، که کارشناسان اقتصادی حداقل آن را ٣٠٠ تا ٥٠٠ میلیارد تومان ارزیابی می‌کنند، از کجا تأمین می‌شود، درحالی‌که سازمان همچنان با کمبود نقدینگی روبه‌رو است؟ چرا طرح‌های پیشین برای الکترونیک‌کردن بخش درمان سازمان، که در دوران مددی ١٥ میلیارد تومان برای آن هزینه شد و پای دستگاه‌های امنیتی هم به پرونده‌اش باز شد، در آن زمان شکست خورد؟ آیا زیرساخت‌های چنین پروژه عظیمی فراهم شده که صحبت از عقد قرارداد با رایتل و عملیاتی‌شدن آن می‌شود؟ و سؤالات متعدد دیگر.
همتی، معاون درمان سازمان تأمین‌اجتماعی، در گفتوگو با «شرق» با بیان اینکه بخش درمان سازمان تأمین‌اجتماعی به‌هرترتیب باید به‌سمت الکترونیکی‌شدن خدمات و استقرار اطلاعات روی مدیای الکترونیک و جایگزینی دفترچه با مدیای الکترونیک برود، گفت: مطالعات طرح انجام شده و فعلا در مرحله طراحی است. برای عملیاتی‌شدن باید برای حداقل ٤٣ میلیون صاحب دفترچه درمان تأمین‌اجتماعی، سیمکارت رایتل صادر شود و در نخستین مرحله، طرح در مراکز ملکی سازمان و در مراحل بعد در سایر مراکز و مطب‌های پزشکان عملیاتی شود.
وی در پاسخ به این سؤال «شرق» که آیا سیم‌کارت‌ها به‌صورت رایگان توزیع می‌شود؟ گفت: قاعدتا سیم‌کارت‌ها به‌صورت رایگان توزیع می‌شود و اطلاعات افراد روی آنها سوار می‌شود. درحال‌حاضر ٥٠ میلیون نفر بیمه شده‌اند که ٤٣ نفر آنها از دفترچه بیمه تأمین‌اجتماعی استفاده می‌کنند.
وی در پاسخ به سؤال دیگری در زمینه بودجه این پروژه گفت: چون این طرح بین‌بخشی است، نمی‌توانم رقم دقیقی را اعلام کنم و در حال آماده‌کردن زیرساخت‌ها در معاونت درمان هستیم. معاون درمان تأمین‌اجتماعی در پاسخ به این سؤال که انتخاب رایتل ابهاماتی را ایجاد کرده است، پاسخ داد: چه ابهاماتی؟ چه اشکالی دارد، وقتی رایتل زیرمجموعه سازمان است، این اقدام در راستای هم‌افزایی در دورن سازمان انجام می‌شود و معمولا چنین کارهایی را هلدینگ‌های بزرگ، مانند رایتل انجام می‌دهند. براساس آیین‌نامه‌های معاملاتی سازمان این کار فاقد اشکال است و وقتی شرکتش درون سازمان وجود دارد، دلیلی برای برون‌سپاری نیست، چنانچه درحال‌حاضر هم درون سازمان، ما شرکت فعال در زمینه تأسیسات بیمارستانی داریم و کارها از طریق این شرکت پیش می‌رود و نفس استقرار شرکت‌های هلدینگ هم همین است. برای چنین کارهایی شرکت‌ها در کنار هم قرار می‌گیرند و کار خطایی نیست و سؤال شما سوگیری داشت. تدبیر شخص وزیر و سازمان ایجاب می‌کند که از مجموعه‌های داخل سازمان استفاده کنیم.
محسن ایزدخواه، کارشناس سازمان تأمین‌اجتماعی، با بیان اینکه سازمان تاکنون دوبار تلاش کرده تا به جای دفترچه‌های کاغذی از کارت‌های الکترونیکی استفاده کند و تاکنون چندین میلیارد تومان برای این موضوع هزینه شده است، گفت: حتی دو استان هم برای این موضوع پایلوت شدند که به شکست انجامید و خوب است قبل از چنین اظهاراتی دلیل عدم‌موفقیت‌های قبلی بازبینی شود.
وی ادامه داد: صدور کارت‌های الکترونیکی مستلزم داشتن زیرساخت‌های فنی و اساسی است و حداقل بررسی‌های فعلی نشان می‌دهد چنین زیرساخت‌هایی نه در کشور و نه در بیمارستان و مراکز پزشکی، پیراپزشکی و داروخانه‌ها ایجاد شده و نه برآورد درستی از هزینه‌های این اقدام انجام شده است.
این کارشناس تأمین‌اجتماعی همچنین با اشاره به بلاتکلیفی واگذاری درمان تأمین‌اجتماعی به سازمان بیمه سلامت گفت: تلاش‌هایی در حال انجام است تا این دو مجموعه به گونه‌ای به وزارت بهداشت الحاق شوند یا اینکه سازمان تأمین‌اجتماعی خریدار خدمت از سازمان بیمه سلامت شود؛ بنابراین مشخص نیست اگر این اقدام صورت گیرد چه خسارتی بر دوش بیمه‌شدگان خواهد گذاشت.
وی با تأکید بر اینکه در حال حاضر اپراتور رایتل ضعیف‌ترین اپراتور کشور است، گفت: اگر همراه اول و ایرانسل رومینگ رایتل را برعهده نگیرند- چنانچه تاکنون گرفته‌اند- این اپراتور سطح پوشش بسیار نازلی دارد و از این منظر این شکنندگی هم در این همکاری وجود دارد.
ایزدخواه با بیان اینکه درست است که آیین‌نامه مالی و معاملاتی این اجازه را داده است که شرکت‌ها و مؤسسات زیرمجموعه یک سازمان یا وزارتخانه بدون برگزاری مناقصات معامله کنند، اما با توجه به بزرگی و عظمت این پروژه و صادرشدن نزدیک ٥٠ میلیون سیمکارت با توجه به منافع و حقوق بیمه‌شدگان باید مناقصه عمومی انجام شود و در صورت مساوی‌بودن قیمت‌ها به طور طبیعی رایتل اولویت دارد.
