بر اساس محاسبات کارشناسان و آمارهای بانک مرکزی و بودجه سالانه و مصوبات مجلس، رقم موجودی حساب ذخیره ارزی تا پایان سال 87 حدود هفت میلیارد دلار برآورد شده است اما برخی کارشناسان این رقم را با توجه به تعهدات آتی این حساب حدود منفی 15 میلیارد دلار محاسبه کرده اند و معتقدند تعهدات حساب ذخیره با توجه به کاهش درآمد نفت، بیش از ورودی به این حساب است و در نتیجه موجودی این حساب منفی شده است.
از جمله «ایلنا» دیروز خبری مخابره کرد که از موجودی منفی 15 میلیارد دلار حساب ذخیره ارزی حکایت داشت. این در حالی است که تا شهریور 87 و از زمان افتتاح این حساب 136 میلیارد دلار به این حساب واریز شده است.
در عین حال با توجه به آمار بانک مرکزی و بودجه سال 87 موجودی حساب ذخیره در پایان سال حدود هفت میلیارد دلار برآورد شده است.
محمود احمدی نژاد رئیس جمهوری نیز که مهرماه سال گذشته در مصاحبه با شبکه اول سیما اعلام کرد موجودی حساب ذخیره ارزی محرمانه است، مدتی بعد خبر داد موجودی حساب ذخیره ارزی حدود 23 میلیارد دلار است.
عملکرد حساب ذخیره ارزی در هشت سال اخیر نشان می دهد از مجموع 129 میلیارد دلار برداشت از حساب ذخیره ارزی در هشت سال اخیر مبلغ 52/103 میلیارد دلار آن که معادل 25/80 درصد است برداشت بودجه ای توسط دولت بوده و 67 درصد معادل
42/86 میلیارد دلار آن در زمان دولت نهم انجام شده است.
همچنین در طول هشت سال اخیر برداشت بودجه ای دولت از حساب ذخیره ارزی از 7/0 میلیارد دلار در سال 80 به 36 میلیارد دلار در سال 87 رسیده و 51 برابر شده است. براساس آمارهای بانک مرکزی و کمیسیون برنامه و بودجه مجلس، از مجموع 129 میلیارد دلار برداشت از حساب ذخیره ارزی سهم بخش خصوصی تنها 56/25 میلیارد دلار معادل 8/19 درصد کل برداشت ها بوده و بخش خصوصی نه تنها از 50 درصد برداشت ها و اعتبارات بهره نبرده بلکه سهم آن کمتر از 20 درصد بوده است.
کل واریزی مازاد درآمد نفتی به حساب ذخیره ارزی از ابتدای تشکیل این حساب از سال 1379 تا پایان سال 1386 معادل146 میلیارد دلار بوده که 7/75 میلیارد دلار آن در دوره دولت نهم و در اثر افزایش شدید قیمت نفت اتفاق افتاده است. کل برداشت های ارزی از این حساب در این هشت سال معادل 83/82 میلیارد دلار بوده که 39/15 میلیارد دلار آن را بخش خصوصی برداشت کرده و 52/67 میلیارد دلار آن نیز برداشت بودجه ای دولت بوده است.
از این رقم دولت نهم در سال های 84 تا 86 به تنهایی 42/50 میلیارد دلار یا 87/60 درصد کل برداشت ها را به خود اختصاص داده است. رئیس جمهوری شش ماه پیش، موجودی حساب ذخیره ارزی را 36 میلیارد دلار عنوان کرد.
از سوی دیگر و براساس گزارش 25 شهریورماه 87، موسی الرضا ثروتی عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در گفت وگو با فارس گفته بود: «باقیمانده حساب ذخیره ارزی برابر گزارش نماینده بانک مرکزی تا شهریورماه 1387 بالغ بر هفت میلیارد دلار بوده است و بر اساس محاسبات باید تا 25 شهریورماه 1387 رقمی حدود 30 میلیارد دلار به این حساب واریز شده باشد.»
براساس این گزارش و با در نظر گرفتن موجودی اول دوره 17/23 میلیارد دلاری حساب ذخیره ارزی در ابتدای سال 1387 جمع کل حساب ذخیره ارزی بالغ بر 17/53 میلیارد دلار می شود که با احتساب 36 میلیارد دلار برداشت های بودجه ای دولت از این حساب تا شهریورماه و موجودی نقدی هفت میلیارد دلاری آن جمع برداشت های صورت گرفته از این حساب 17/46 میلیارد دلار خواهد بود که 17/10 میلیارد دلار آن مربوط به بخش خصوصی است.
بر پایه گزارش آذرماه 1387 بانک مرکزی از تحولات اقتصادی سال 1386 در چهل وهشتمین اجلاس سالانه مجمع عمومی بانک مرکزی و در حضور ریاست جمهوری اعلام شده موجودی نقدی پایان دوره منتهی به سال 1386 حساب ذخیره ارزی بالغ بر 17/23 میلیارد دلار بوده که با در نظر گرفتن 7/15 میلیارد دلار مطالبات مربوط به تسهیلات اعطایی از این حساب، دارایی حساب ذخیره ارزی در پایان دوره مالی 1386 بالغ بر 87/38 میلیارد دلار بوده است.
موجودی نقدی پایان دوره حساب ذخیره ارزی طی هشت سال مورد بررسی و از سال افتتاح این حساب از رقم 9/5 میلیارد دلار در سال 1379 به 17/23 میلیارد دلار در پایان سال 1386 افزایش یافته است و موجودی نقدی پایان دوره این حساب طی سال های 1379 تا 1386 به ترتیب برابر است با 9/5 میلیارد دلار در سال 1379 و 3/7، 2/8، 5/8، 7/9، 7/10، 5/9 و 17/23 میلیارد دلار در سال های 1380 تا 1386. برداشت بودجه ای دولت طی هشت سال مورد بررسی از رقم صفر در سال 1379 به ترتیب به 7/0، 5/4، 4/4، 5/7، 7/9، 8/17 و 92/22 میلیارد دلار در سال های 1380 تا 1386 افزایش یافته و نسبت به سال 1380 رشد 3174 درصدی داشته و 33 برابر شدن عملکرد منابع ارزی حساب ذخیره ارزی در بودجه را نشان می دهد.
این در حالی است که موجودی نقدی پایان دوره حساب ذخیره ارزی در سال 1386 نسبت به سال 1380 تنها 217 درصد رشد داشته و 2/3 برابر شده است. عملکرد حساب ذخیره ارزی در بخش تسهیلات پرداختی به بخش خصوصی طی سال های 1379 تا 1386 و به ترتیب سال نشان دهنده آن است که در سال 1379 هیچ گونه تسهیلاتی از محل این حساب به بخش خصوصی پرداخت نشده و طی سال های 1380 تا 1386 و به ترتیب سال استفاده بخش خصوصی از تسهیلات حساب ذخیره ارزی برابر با 1/0 میلیارد دلار در سال 1380 و 5/0، 1/1، 8/1، 5/2، 3/4 و 09/5 میلیارد دلار در سال های 1381 تا 1386 بوده است. برداشت های صورت گرفته از محل حساب ذخیره ارزی طی سال های 1379 تا 1386 توسط هر دو بخش خصوصی و دولتی برابر است با صفر در سال 1379 و 8/0، 5، 5/5، 3/9، 2/12، 1/22 و 93/27 میلیارد دلار طی سال های 1380 تا 1386. واریزی حساب ذخیره ارزی طی سال های 1379 تا 1386 نیز به ترتیب سال برابر است با 9/5 میلیارد دلار در سال 1379 و
2/2، 9/5، 8/5، 5/10، 2/13، 9/20 و 6/41 میلیارد دلار در سال های 1380 تا 1386.
تراز اول دوره موجودی حساب ذخیره ارزی طی سال های 1379 تا 1386 به ترتیب سال برابر است با صفر در سال 1379 و 9/5، 3/7، 2/8، 5/8، 7/9، 7/10 و 5/9 میلیارد دلار در سال های 1380 تا 1386. جمع کل حساب ذخیره ارزی که شامل تراز اول دوره واریز به حساب مذکور است طی سال های مورد بررسی و به ترتیب سال برابر است با 9/5 میلیارد دلار در سال 1379 و 1/8، 2/13، 14، 19، 9/22، 6/31 و 1/51 میلیارد دلار در سال های 1380 تا 1386.
این در حالی است که خبرگزاری ایلنا روز گذشته در گزارشی اعلام کرد موجودی حساب ذخیره ارزی با توجه به تعهدات آن در دی ماه سال 87 به رقم منفی 15 میلیارد دلار رسیده است.
در گزارش ایلنا آمده است: برداشت دولت نهم (بدون احتساب برداشت جهت تسهیلات) در 10 ماهه نخست سال 87 در مقایسه با برداشت دولت هشتم در آخرین سال فعالیت خود (سال 83) نشان می دهد میزان برداشت 316 درصد افزایش یافته است.
جدیدترین آمارهای بانک مرکزی نشان می دهد مانده نقدی حساب ذخیره ارزی پس از در نظر گرفتن تعهدات در پایان دی ماه سال گذشته به طور قابل توجهی منفی شده است. بر اساس این گزارش، در ده ماهه سال 1387 معادل 2/38 میلیارد دلار به حساب ذخیره ارزی واریز و معادل 6/34 میلیارد دلار از این حساب برداشت شد. در پایان این دوره معادل دلاری موجودی نقدی این حساب بدون در نظر گرفتن مانده اعتبارات اسنادی پرداخت نشده حدود 4/2 درصد نسبت به پایان سال 1386 کاهش یافت و به 6/22 میلیارد دلار رسید.
رشد شدید برداشت های دولت از حساب ذخیره ارزی موجب شد مانده نقدی تعهدی این حساب به طور بی سابقه ای منفی شود. این در حالی است که دولت نهم حساب ذخیره ارزی را با 12 میلیارد دلار موجودی نقدی از دولت اصلاحات تحویل گرفته است اما به نظر می رسد حساب ذخیره را با تعهدات زیاد و بدون مانده نقدی تحویل دولت دهم خواهد داد.
عملکرد حساب ذخیره ارزی در 10 ماهه سال 87 نشان می دهد در این مدت دولت (بدون احتساب برداشت جهت تسهیلات) 2/31 میلیارد دلار از حساب ذخیره برداشت کرده است که در تاریخ تشکیل این حساب بی سابقه است. رشد برداشت دولت از حساب ذخیره در 10 ماهه سال 87 در مقایسه با 12 ماهه سال 86 (رشدی معادل 3/8 میلیارد دلار) به میزان 3/36 درصد بوده است.
