ایران، روسیه و آمریکا درباره اسد توافق دارند

فرارو- یک استاد دانشگاه با اشاره به قطعنامه شورای امنیت درباره سوریه و امکان حل و فصل بحران گفت: «هر جا جنگ و به تبع آن مذاکره ای وجود دارد امیدواری هم وجود دارد. البته حل این بحران آسان نیست اما آن مواردی که قطعنامه درباره آن سکوت کرده مانعی در حل و فصل بحران ایجاد نمی کند.»

پیش‌نویس قطعنامه شورای امنیت درباره سوریه به اتفاق آراء از سوی اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد به تصویب رسید. نوزده کشور حاضر در مذاکرات برای تدوین این قطعنامه، که ایران هم در بین آنها است، روز اول سال نوی میلادی را بعنوان روز آغاز مذاکرات دولت و مخالفان در نظر گرفته‌اند و پیش‌نویس قطعنامه حاوی برنامه زمان بندی برای استقرار یک دولت وحدت خواهد بود. در بیانیه سازمان ملل که به امضای نمایندگان حاضر در نشست رسیده ۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۵ به عنوان تاریخ آتش‌بس در نظر گرفته شده و قرار است یک سال بعد از آتش‌بس انتخابات آزاد برگزار شود. با این حال در این قطعنامه درباره فهرست هیات‌های برگزیده مخالفان سوری و سرنوشت سیاسی بشار اسد سکوت شده است.

آیا با توجه به اختلافات درباره این دو موضوع قطعنامه شورای امنیت می تواند به مرحله اجرا برسد؟

دکتر پیروز مجتهدزاده استاد دانشگاه و کارشناس مسائل بین الملل در گفتگو با فرارو گفت: «دو موردی که در قطعنامه اخیر شورای امنیت درباره سوریه به آنها نپرداخته به صورت های دیگری حل شده است و از این منظر مشکلی برای حل و فصل بحران وجود ندارد.»

وی ادامه داد: «در مورد سرنوشت بشار اسد تقریبا تمام دست اندرکاران اصلی بحران توافق دارند که تا وقتی که قدرت از طریق دموکراتیک به جانشین وی انتقال داده می شود در قدرت باقی بماند.»

وی افزود: «البته هستند کسانی که با این موضوع مخالفت می کنند اما اکثریت بازیگران از جمله آمریکا، ناتو، روسیه و ایران با هم موافقند که تکلیف روشن است و اسد تا برگزاری انتخابات آزاد در سوریه در قدرت باقی می ماند و پس از انتخابات قدرت به صورت مسالمت آمیز به جانشین وی منتقل می شود.»

این کارشناس مسائل بین الملل تصریح کرد: «به همین دلیل لزومی نداشت این امر که به توافق دیگران مربوط می شود وارد قطعنامه شورای امنیت شود.»

مجتهدزاده درباره موضوع دومی که در قطعنامه مغفول مانده گفت: «توافق درباره اینکه چه کسانی تروریست و چه کسانی مخالف محسوب می شوند کمی دشوار است؛ چون عربستان که یکی از بازیگران منفی در مسئله سوریه است هفته گذشته و بدون توافق با تصمیم گیرندگان اصلی، کنفرانسی در ریاض تشکیل داد و از مخالفان اسد به صورت کاملا سلیقه ای و غیرقابل اعتبار دعوت به عمل آورد.»

وی ادامه داد: «عربستان بنا به میل خود عده ای را به این کنفرانس دعوت کرد که از دید این کشور مخالفانی هستند که در فرایند تصمیم گیری درباره اسد باید حضور داشته باشند.»

وی افزود: «عربستان عامدانه برخی از مخالفان سوریه را نادیده گرفت که با این کار از یکسو عدم صداقت و بی طرفی خود را نشان داد و از سوی دیگر با این اقدام دنیا را در عمل انجام شده قرار داد.»

مجتهدزاده اظهار کرد: «لذا قطعنامه بدین دلیل درباره فهرست هیات‌های برگزیده مخالفان سوری ساکت است که شورای امنیت در مقابل عمل انجام شده قرار گرفت و نخواست خود را وارد مناقشه با عربستان کند و در اصل علاقه دارد موضوع میان دست اندرکاران اصلی حل شود.»

وی ادامه داد: «حتی وقتی عربستان این کار را کرد تعدادی از مخالفان اسد در سوریه که از مزدبگیران سعودی هستند اعتراض کردند و دیگر قدرت ها مانند روسیه، آمریکا و ایران هم اعتراض کردند. لذا اقدام شورای امنیت در عدم اشاره به این موضوع خاص را باید بدین صورت تلقی کرد که نخواست خود را درگیر بحث ایدئولوژیک و سلیقه ای با عربستان کند.»

مجتهدزاده در پاسخ به این سوال که ظاهرا ایران و روسیه با آمریکا درباره امکان کاندیدا شدن اسد در انتخابات آتی اختلاف دارند؟، گفت: «خیر، بنده در این باره مشکل بزرگی نمی بینم چراکه ایران و روسیه نیز همان بحث آمریکا را منتهی با زبان محترمانه ای می زنند؛ چنانکه من از منابع ایرانی شنیدم ایران درباره کاندیدا شدن اسد در انتخابات تعصبی ندارد.»

وی ادامه داد: «در رویارویی ژئوپولیتیکی پیش آمده، داستان از اسد شروع نمی شود و به رفتن وی هم ختم نمی شود. به طورکلی با درگیر شدن داعش 2 سال است که سناریو عوض شده است. لاجرم در سناریو جدید تعصبی درباره اینکه سرنوشت اسد چه خواهد شد نخواهیم داشت. چنانکه وقتی آمریکا به سمت ایران و روسیه تمایل پیدا می کند به این معناست که می خواهد داعش نابود و بحران سوریه حل شود.»

مجتهدزاده در پاسخ به این سوال که آیا سکوت شورای امنیت در موضوع فهرست هیات‌های برگزیده مخالفان سوری ناشی از جایگاه و وزن عربستان در عرصه بین الملل است؟، گفت: «خیر؛ عربستان اگرچه یک قدرت مالی محسوب می شود؛ اما یک قدرت ملی که دارنده آموزش عالی، اقتصاد و نیروی کار بزرگی باشد نیست؛ عربستان حتی یک ملت نیست و مجموعه ای از قبایل تحت حاکمیت یک قبیله است. در حالی که یکی از شاخصه های قدرت، داشتن ملت است.»

وی ادامه داد: «لذا عربستان صرفا نفوذ مالی دارد اما در بحث هایی که می کند و سلیقه هایی که به خرج می دهد اسرائیل و ترکیه هم شریک هستند، چنانکه اکنون مثلث عربستان، ترکیه و اسرائیل در برابر مثلث ژئوپولیتیکی ایران، روسیه و عراق قرار گرفته است. (البته آمریکا هم وارد مثلث دوم شده است)»

وی افزود: «لذا اینکه شورای امنیت سکوت می کند به این دلیل است که این دو مثلث خودشان مشکل را حل کنند.»

مجتهدزاده در پاسخ به این سوال که آیا با این قطعنامه امیدی به حل بحران سوریه وجود دارد؟، گفت: «هر جا جنگ و به تبع آن مذاکره ای وجود دارد امیدواری هم وجود دارد. البته حل این بحران آسان نیست اما آن مواردی که قطعنامه درباره آن سکوت کرده مانعی در حل و فصل بحران ایجاد نمی کند.»

وی افزود: «در مجموع کارکرد مثلت ایران، روسیه و عراق (و آمریکا) کاملا در یکی دو ماه اخیر برتری را حاصل کرده است که هم ناشی از سیاست های خود این مثلث و هم سیاست های اشتباه مثلث مقابل است؛ به طوری که باید گفت عامل دیگر از دست دادن تفوق مثلث عربستان، ترکیه و اسرائیل، سیاست های غلط اردوغان و آل سعود است که حتی از سوی آمریکا و غرب مورد سرزنش قرار گرفته اند.»