بيست روز پس از كودتاي نافرجام در تركيه، اين كشور آرام آرام سنت ميزباني مقام‌هاي عاليرتبه خارجي را احيا مي‌كند. روز گذشته براي نخستين‌بار پس از كودتا، نورسلطان نظربايف، رييس‌جمهور قزاقستان به تركيه سفر كرد.
رجب طيب اردوغان، رييس‌جمهور تركيه ميزبان همتاي قزاق خود است و گفته مي‌شود كه وضعيت سوريه و مبارزه با تروريسم در دستور كار ديدارهاي دو رييس‌جمهور قرار دارد. البته ناگفته پيداست كه از ميان خطوط رسمي خبري بايد عبور كرد و خط‌هاي ناخوانده اين ديدارها را خواند. قزاقستان يكي از نخستين كشورهايي بود كه آنكارا از آنها خواست تا مدارس وابسته به فتح‌الله گولن را تعطيل كند و در چنين شرايطي بسيار عادي است كه دو رييس‌جمهور در خصوص فعاليت‌هاي حاميان گولن در قزاقستان نيز با هم رايزني داشته باشند.
همزمان با انتشار خبر ورود نظربايف به تركيه، وزير امور خارجه تركيه نيز اعلام كرده است كه جان كري، وزير امور خارجه امريكا روز ٢٤ آگوست به تركيه سفر خواهد كرد. جان كري عاليرتبه‌ترين مقام امريكايي است كه پس از كودتاي نافرجام در تركيه به اين كشور سفر خواهد كرد. سفري كه قطعا تحت‌الشعاع درخواست‌هاي مكرر آنكارا از واشنگتن براي استرداد فتح‌الله گولن قرار خواهد گرفت.
امريكا گولن را تحويل نمي‌دهد
سرانجام داستان‌ها در خصوص دخالت فتح‌الله گولن در كودتاي نافرجام تركيه به صدور حكم بازداشت براي وي منتهي شد. طراحي كودتا نيز اتهامي است كه با خط درشت بر پيشاني اين حكم حك شده است. اين حكم را دادگاه جنايي دوم استانبول صادر كرده است. گولن در واكنش به اين حكم اعلام كرد كه آن را به رسميت نمي‌شناسد چرا كه دادگاه‌هاي تركيه استقلال قضايي ندارند. وي اين حكم بازداشت را يك نمونه ديگر از حركت اردوغان به سمت استبداد و دور شدن او از دموكراسي خواند. همزمان با صدور بازداشت براي فتح‌الله گولن، منابع امريكايي مي‌گويند كه مقامات اين كشور مدارك ارايه شده از سوي آنكارا را ناكافي مي‌دانند و به همين دليل قصد استرداد گولن به تركيه را ندارند.
به گزارش خبرگزاري اسپوتنيك منابع امريكايي مي‌گويند كه به علت «عدم ارايه شواهد كافي از سوي تركيه» قصد ندارند گولن را به آنكارا تحويل بدهند. اين در حالي است كه طاها ازكان، رييس هيات تركيه‌اي كه اخيرا به امريكا سفر كرده، مي‌گويد كه به نظر تركيه ادامه حضور اين روحاني مخالف دولت تركيه در امريكا براي روابط دوجانبه مشكل ايجاد مي‌كند. روزنامه وال استريت ژورنال به نقل از «منابع آگاه كاخ سفيد» در اين خصوص نوشت، مقام‌هاي امريكايي به طرف ترك اعلام كرده‌اند شواهدي كه از سوي تركيه براي بازگرداندن گولن ارايه شده نتوانسته آنها را متقاعد كند و بيانيه‌هاي تهديدآميزي كه از سوي مقام‌هاي تركيه منتشر مي‌شود، آنان را دچار مشكل كرده است. براساس اين گزارش، مقام‌هاي دو كشور به‌طور‌مخفيانه چندين سناريو را كه بر اساس آن مي‌توان گولن را استرداد كرد، بررسي كرده‌اند اما امريكا تاكنون در اين مذاكرات متقاعد نشده است.
دستور پاكسازي حزبي
حذف هركسي كه به گولن علاقه‌اي دارد، سرلوحه سياست‌هاي اردوغان در روزهاي پساكودتا است. پس از تعطيلي هر نهاد درماني، بهداشتي، خدماتي و آموزشي كه ردي از طرفداران گولن در آن بوده اكنون نوبت به بدنه داخلي حزب عدالت و توسعه رسيده است. به گزارش رسانه‌هاي دولتي تركيه، سران حزب عدالت و توسعه اعلام كرده‌اند كه هركسي كه نزديكي فكري به فتح‌الله گولن دارد بايد از اين حزب پاكسازي شود.
در حكمي كه به امضاي معاون دبيركل اين حزب رسيده بر لزوم پاكسازي سريع در داخل حزب عدالت و توسعه تاكيد شده و گفته شده است كه هركسي كه با سازمان تروريستي گولن در ارتباط است بايد از بدنه عدالت و توسعه اخراج شود. در اين بيانيه همچنين تاكيد شده كه اين اقدام بايد بدون ايجاد دردسر يا زمزمه‌هاي مخرب در داخل حزب صورت بگيرد. خبرگزاري فرانسه كه به دنبال تاييد خبر اين بازسازي از سوي حزب عدالت و توسعه رفته است تا لحظه تنظيم اين خبر نتوانسته چنين تاييد رسمي را بگيرد. سركوب‌هاي پس از كودتا در تركيه دامان روزنامه‌نگاران را هم گرفته است و برخي روزنامه‌نگاراني كه دولت مي‌گويد در حلقه گولونيست‌ها بوده‌اند بازداشت شده‌اند. ١٤ خبرنگار روزنامه زمان هفته گذشته به همين اتهام بازداشت شدند و ١٢ نفر از آنها همچنان در زندان به سر مي‌برند. همچنين حكم بازداشت براي ٤٧ نفر ديگر از روزنامه‌نگاران روزنامه زمان هم صادر شده است.
ترك‌ها در سوداي فرار از وطن
خبرگزاري فرانسه در گزارشي اعلام كرده است كه آمار ترك تبارهايي كه به دنبال پناهندگي در آلمان هستند در روزهاي پساكودتا افزايش يافته است. بر اساس اين گزارش، آلمان در شش ماه نخست سال جاري ميلادي، ١٧١٩ مورد درخواست پناهندگي از تركيه داشته كه برابر با كل رقم درخواست‌ها از تركيه در سال ٢٠١٥ است. البته در گزارش دفتر مهاجرت آلمان آمده است كه مشخص نيست كودتاي نافرجام در تركيه تا چه اندازه بر اين افزايش آمار تاثير داشته است. در گزارش خبرگزاري فرانسه آمده است كه حتي پيش از كودتا هم زنگ خطرها در غرب در خصوص وضعيت نابسامان رعايت حقوق بشر در تركيه به صدا درآمده بود. به عنوان مثال به داد گاه كشاندن مردم عادي به اتهام توهين به اردوغان فضاي اين كشور را حتي پيش از كودتا هم امنيتي كرده بود.
كردهاي تركيه با توجه به اقدام‌هاي نظامي تابستان گذشته اردوغان عليه پ ك ك كه در جريان آن تعدادي شهروند غيرنظامي نيز كشته شدند درخواست‌هاي پناهندگي بيشتري را پر كرده‌اند اما بر اساس گزارش خبرگزاري فرانسه، آمار موافقت با پناهندگي كردها در آلمان ٢/ ٥ درصد است كه در مقايسه با پذيرش ترك‌هاي تركيه چندان نيست.
پاكسازي بر اساس حاكميت قانون باشد
توربيورن ياگلان، رييس كميسيون اروپا كه نخستين مقام اروپايي است در روزهاي پساكودتا به تركيه سفر كرده در اظهارنظرهاي خود در مدت زمان حضور در اين كشور محافظه‌كاري ديپلماتيك را رعايت و همزمان هم كودتا در تركيه را محكوم كرده و هم خواهان رعايت حقوق بشر شده است. به گزارش بي.بي.سي، توربيورن ياگلان، رييس كميسيون اروپا اعلام كرد كه موضع تركيه را درخصوص بازداشت افرادي كه در كودتاي اخير در اين كشور دست داشته‌اند، درك مي‌كند اما از اين كشور خواسته تا حفاظت قضايي را نيز مد نظر داشته باشد. كميسيون اروپا كه رياست آن را ياگلان بر عهده دارد، بررسي تعهد ٤٧ عضو اين شورا از جمله تركيه را درخصوص رعايت اصول حقوق بشر برعهده دارد.
وي در يك كنفرانس خبري با مولود چاووش اوغلو، وزير خارجه تركيه در آنكارا، كودتاي اخير اين كشور را هولناك خواند و گفت اروپا هنوز نتوانسته به درك اين مساله برسد كه يك گروه مخفي چطور توانسته به داخل قوه قضاييه و ارتش تركيه نفوذ كند. ما خواهان پاكسازي كامل هستيم، اما نكته مهم اين است كه اين پاكسازي بايد بر اساس حاكميت قانون و استانداردهاي كنوانسيون اروپا درباره حقوق بشر صورت گيرد. بر اساس برنامه‌ريزي‌هاي انجام گرفته وي قرار است با رجب طيب اردوغان، رييس‌جمهوري، بنعالي ييلدريم، نخست وزير، وزير دادگستري و رهبران احزاب مخالف تركيه نيز ديدار كند.
