چرا مداحان؟!

فرارو- ماجرا چک‌هایی با رقم درشت در ابتدای ماه محرم جنجالی شد. چِک‌هایی که با چَک تکذیب برگشت خوردند اما در متن اخبار و محافل به حیات خود ادامه دادند! چک‌هایی که صادر کننده آن نامشخص است ولی نام دریافت کنندگان وجه بر روی برگه چک مشخص است. نام‌هایی آشنا و سرشناس که این روزها در ایام محرم تصویرشان در تلویزیون و بیلبوردهای شهرهای بزرگ دیده می‌شود. اما ماجرا چه بود و چرا برای مردم جذاب شد؟

به گزارش فرارو، این برای چندمین بار هست که دریافتی مداحان حاشیه ساز شده و مورد توجه مردم و رسانه‌ها قرار گرفته است.

در سال 91 روزنامه خراسان در گزارشی از دریافتی‌های میلیونی مداحان گلایه کرد. این روزنامه در بخشی از گزارش خود نوشت: «دهه اول محرم امسال یکی از مداح‌های معروف و نامی برای ۱۰شب مداحی ۴۰میلیون تومان صله گرفت که در مقایسه با مبلغی که سال گذشته [سال 1390] به او پرداخت کردند ۱۵میلیون تومان افزایش داشته است..»

در محرم سال 1392 پایگاه انصاف نیوز گزارشی را منتشر کرد و در آن به نقل از روح اله باقری، کارشناس تشکل‌های مسائل دینی صحبت از دریافتی 4تا5 میلیونی برای هر شب اجرای مداحی سخن گفته شد. این پایگاه در گزارش خود آورده بود: «مداحی برای یک دهه در شهر کوچک «چغادک» از توابع استان بوشهر، ۲۰۰ میلیون تومان پول دریافت می‌کند.»

مداحان زیر ذره بین رفته‌اند
هرچه باشد بدون تردید امروزه مداحان بیش از گذشته دیده می‌شوند. مداحان نیز سبک و سیاق خود را تغییر داده‌اند و به دنبال تاسیس کانون و خانه ویژه مداحان رفته‌اند و به دنبال راهی برای کادر سازی و تربیت نیرو می‌گردند به طوریکه امروز تقریبا تمامی مداحان سرشناس تشکیلاتی برای خود دست و پا کرده‌اند و گروهی از علاقمندان خودشان را گرد یکدیگر جمع کرده‌اند.

هرچند مجلس عزاداری ائمه و ذکر فضائل آنها برای هر کسی جذاب است اما نقش یک مداح در مجلس روضه برای مردم جذاب‌تر شده است. انگار مداحی‌ها در کنار جاذبه‌ها معنوی جذابیت‌های دیگری هم برای افراد پیدا کرده است به همین دلیل چند سالی است که خیلی‌ها می‌خواهند مداح شوند؛ این علاقمندی‌ محدودیت سنی نمی‌شناسد در میان نوجوانان و افراد میان سال و سالخورده هم هستند تعدادی زیادی که می‌خواهند مداح شوند.

شاید به دلیل این قبیل جذابیت‌هاست که در ایام مذهبی از دریافتی مداحان حرف زده می‌شود اما کسی درباره دریافتی خطیبان مجالس کنجکاوی نمی‌کند.

رونق کلاس‌های مداحی
خیلی‌ها برای مداحی صف کشیده‌اند. مداحی دیگر آن هنری نیست که از پدر به پسر و از پیری به جوانی انتقال پیدا کند. مداحی امروز اصول دارد و باید آموزش داده شود. به همین دلیل است که مداحان سرشناس سبک‌هایی را به نام خود سند زده‌اند و آن را به جوانان و تازه‌ کارها آموزش می‌دهند. تا جایی که برای کلاس‌های برخی مداحان مانند حاج منصور ارضی باید صلاحیت فرد تایید شود.

بنابراین برای آنکه علاقمندان مداحی بتوانند سری در میان سرهای مداحان پیدا کنند باید کلاس مداحی برود و آموزش ببیند. کسی که کلاس نرود به این راحتی‌ها نمی‌تواند مداح شود. در سال‌های اخیر حتی از مداحان امتحان هم گرفته شد تا سطح بندی و رتبه‌بندی شوند.

چرا مداحان جذاب شده‌اند؟
مداحان در قامت یک سوپراستار
شور و هیجان مجالس مداحی خیلی‌ها را به خود جذب می‌کند. اما در این میان مداحان سرشناس جذابیت‌های دیگری هم دارند. شاید برای برخی اجرای برنامه‌ای در حضور هزاران نفر جلب توجه کند و برای برخی دیگر نیز تشکیل حلقه‌ای از مریدان در اطراف خود جذاب به نظر برسد. البته ناگفته نماند برای برخی دیگر نیز فضای آزاد نقد بزرگان سیاسی می‌تواند نقطه جذاب به نظر برسد.

حلقه مریدان دیگر جذابیت مداحان سرشناس است. شاید برای بسیاری از جوانان حلقه مریدان سفت و سخت دور مداحان سرشناس جذاب باشد. حلقه‌ای که بیشتر از سایرین با مداحان ارتباط دارند. همانند اطرافیان سوپر استارها که بیشتر فرصت دارند او را ببیند و با او دم خور شوند.

انگار مداحان حاشیه امنی در نقد همه بزرگان نظام دارند؛ همین حاشیه امن می‌تواند برای خیلی‌ها جاذبه باشد. به همین دلیل تلاش می‌کنند همان مسیری را بروند که سوپراستار زندگی‌شان رفته است. کسی که می‌تواند صریح و بی پرده همه را به باد انتقاد بگیرد.

به همین دلیل است که وقتی به عملکرد مداحان سرشناس نگاه می‌کنیم چنین خصلت‌هایی را یکجا در آنها می‌بینیم.

اما در نظر عموم مردم پول‌های دریافتی مداحان جذاب است؛ با این حال حاج محمد طاهری مسئله دریافت پول‌های کلان را رد می‌کند و می‌گوید: «عزیزانى را که نام برده‌اند و مجلس قول داده‌اند، تمام وقتشان در جلسات خودشان برنامه دارند، آیا وقتى دارند که جایى دیگر وعده کنند؟! خود این عزیزان براى جلساتشان خرج می‌کنند! آیا ما از خودمان پول می‌گیریم؟»

به واقع حاج محمدرضا طاهری درست می‌گوید؛ اغلب مداحان سرشناس خود دارای هیئات و کانون و حداقل پاتوق و محفلی در یکی از مساجد تهران هستند و حداقل در شب‌های اصلی برنامه‌های مذهبی وقتی برایشان باقی نمی‌ماند.

به نظر این روزها بیش از آنکه هدیه‌های تقدیمی به مداحان جوانان را جذب کند دیگر ویژگی‌های حرفه مداحی جذاب شده است و زمینه ساز شده تا همه آنها راهی آموختن این حرفه شوند.

چه کسانی مایلند به مداحان نزدیک شوند؟

دامنه نفوذ مداحان در میان جوانان در حال گسترش است. مداحان در برابر هزاران نفر حرف می‌زنند و کلامشان از بسیاری از روزنامه‌ها مخاطب بیشتری دارد. از طرفی بسیاری از مداحان سرشناس با بزرگان نظام رفت و آمد دارند و به برخی از احزاب سیاسی نیز نزدیک‌اند و برخی‌شان نیز بی پروا هر کسی را نقد می‌کند.

محسن طاهری درباره ارتباطات برخی مداحان با چهره‌های سیاسی می‌گوید: «لیدرهای ارضی و حدادیان هم مشخص و شناخته‌شده و یک‌سری افراد سیاسی هستند. خود آقای حدادیان سال‌هاست با آقای ابوترابی ارتباط نزدیک دارد و به طیف این آقایان نزدیک است. آقای ارضی و دوستان دیگر هم، کسانی دارند که مسائل سیاسی را قطعا با آنها به مشورت می‌گذارند.»

ناگفته نماند به گفته روزنامه شرق، سال ٨٤ نامه‌ای با امضاي ١٠٤ مداح کشور در حمایت از احمدی نژاد و با حضور نام‌هایی همچون حاج‌منصور ارضی، سعید حدادیان، عبدالرضا هلالی و محمود کریمی  منتشر شد. این نامه در واقع‌بیانیه‌ای بود که مداحان در روزهای مانده تا انتخابات نهمین دوره ریاست جمهوری منتشر کردند و نامزد مورد حمایت خود را «بسیجی ولایی دکتر «محمود احمدی‌نژاد» اعلام کردند. «احمدی‌نژاد» البته تا قبل از سال ٨٤ هم نام آشنا و البته محبوبی برای مداحان مشهور و هیأت‌های مذهبی تهران بود.

ماجرای چک‌ها

احتمالا به دلیل وجود همین جذابیت‌ها، ارتباطات و حواشی است که تصویر چهار چک در نزدیکی انتخابات، شهرداری تهران را در مظان اتهام قرار داد و وادار به واکنش کرد. شهردای تهران بدون آنکه اصل موضوع و اصالت چک‌ها را زیر سوال ببرد تنها اعلام کرد چک‌ها و فرد صادر کننده چک ارتباطی با شهرداری ندارند.

به همین دلیل بود که رئیس شورای اطلاع رسانی شهرداری تهران، مهدی ذاکری توضیح داد: «تصاویر منتشر شده مربوط به حساب شخصی به نام آقای «ر.ل» یک شهروند تهرانی است که چکی از بانک اقتصاد نوین را به حساب خود واریز و درخواست چهار برگ چک بانکی در وجه افراد می‌کند؛ نه آن فرد و نه آن حساب‌ها هیچگونه ارتباطی با شهرداری تهران نداشته و ندارد.»

طبق آمار رییس کانون مداحان کشور در سال 1393، حدود ۵۶ هزار و 400 مداح مرد در کشور شناسایی شده‌اند. شاید از این تعداد مداح، اندکی از آنها خصلت‌های بالا را دارند و بسیاری از این 56 هزار نفر، زندگی عادی و روزمره‌ای دارند و تنها در ایام عزاداری در مسجد و حسینیه محله‌شان عزاداری می‌کنند.

طبق مشاهدات، بسیاری از مداحان هیچ صله یا پولی در اعضای برگزاری مداحی اهل بیت (ع) دریافت نمی‌کنند. به همین دلیل دامنه دریافتی آنها زیاد است و خیلی نمی‌توان از عدد مشخصی سخن گفت. برخی از آنها به هیچ عنوان صحبت از پول نمی‌کنند و هرچه میزبان توان داشته باشد به عنوان صله به او می‌دهد به عنوان وسیله‌ای برای قدردانی از مداح مجلس در نظر گرفته می‌شود.