فرارو- رفت و آمد ماشین‌ها برای بار دوم در طول یک هفته قفل شد؛ ترافیک در لغت یعنی رفت و آمد یا حرکت. اما این لغت برای دومین بار در طول یک هفته از معنی تهی شد. بسیاری از شهروندان تهرانی یکشنبه شب گذشته که قصد «ترافیک» در خیابان‌ها را داشتند با مسیرهای مسدود روبرو شدند. برخی می‌گفتند مسیری که همیشه سی دقیقه طول می‌کشیده را طی 4 ساعت سپری کرده‌اند. مردمی که می‌خواستند به مهمانی یا مجلسی برسند یا حتی به شهری سفر کنند اما برای مدت زمانی بسیاری طولانی در خیابان‌های قفل شده گرفتار شدند.
اما در تجربه اخیر دیگر ترافیک محدود به شمال شهرنشینان نبود، جنوب شهری‌ها هم گرفتار شدند. شرق و غرب تهران هم قفل شده بود. هرچند در تجربه اولین بارش پاییزی عمدتا مناطق شمال و غرب تهران قفل شد و بسیاری آن را به بارش در مناطق شمالی تهران ربط می‌دادند اما یکشنبه شب همه تهران قفل بود و نقشه ترافیک تهران قرمز شده بود. هرچند شاید بسیاری تصور می‌کردند ترافیک یکشنبه همانند همه ترافیک‌های سنگین دیگر شب‌های تعطیلی است اما شدت و قفل شدگی آن نظرها را تغییر داد.
به گفته رئیس‌پلیس راهور تهران بزرگ، این تداخل بار ترافیکی موجب درگیر شدن خیابان‌های پاسداران، کامرانیه، فرمانیه، قیطریه و بزرگراه‌های شهید همت شرق و غرب، شهید چمران، شهید حکیم و صدر شد. سنگینی بار ترافیک در برخی از مقاطع مسیر حتی موجب ایست موقت عبور و مرور شد؛ ضمن اینکه ترافیک سنگین موجب تاخیر در سرویس‌دهی سامانه‌های حمل‌ونقل عمومی، سرگردانی مسافران و ورود آنها به سطح سواره‌رو معابر شد که این امر نیز بر بار ترافیک این مسیرها افزود.
سرهنگ رابیان، معاون ترافیکی پلیس راهور تهران بزرگ نیز با بیان اینکه ترافیک مسیرهای خروجی پایتخت -معابر اصلی و بزرگراهی- سنگین و پرحجم گزارش شده است، گفت: با توجه به خروج بسیاری از شهروندان برای مسافرت در تعطیلات پایان ماه صفر، از عصر یکشنبه شاهد ترافیک سنگین و پرحجم در بیشتر معابر اصلی و بزرگراهی تهران به‌ویژه مسیرهای خروجی شهر بودیم. به گفته وی، در مسیرهای خیابان آزادی، شهید نواب، جاده مخصوص کرج و بزرگراه‌های بسیج، آزادگان و امام علی(ع) بار ترافیکی سنگین بود.
هربار که این وضعیت پیش می‌آید یک چیز مردم را نگران می‌کند و آن هم سرنوشت کسانی که نیاز به حضور ماشین‌های امدادی مانند اورژانس و آتش‌نشانی و پلیس دارند، است. برای بسیاری از مردم این سوال پیش می‌آید که نیاز به حضور این نیروها داشته باشد، چه زمانی به نیاز فوری خود می‌رسد؟! شاید زمانی که کار از کار گذشته و همه چیز به بدترین شکل ممکن تمام شده باشد. اضطرابی که همواره در ناخوادآگاه پایتخت نشینان وجود دارد و آنها را آزار می‌دهد.
اما برخی از مسئولین و کارشناسان نگران مسائل دیگری هم می‌شوند، مشکلاتی نظیر اتلاف سرمایه‌های ملی در ترافیک یا فشارهای روانی و اجتماعی ناشی از قفل شدگی خیابان‌های پایتخت. برخی نیز بیم آن را به ذهن خود می‌دهند که اگر در شرایط اضطرار مانند زلزله و آتش سوزی بزرگ و سیل مردم بخواهند به یکباره و با تشویش از شهر خارج شوند چه بلایی به سر شهر و شهروندان خواهد آمد.
روزنامه دنیای اقتصاد در گزارشی ریشه ترافیک وحشتناک یکشنبه عصر را در سه مسئله می‌بیند. «بار خروج پایتخت‌نشین‌ها برای شروع سفرهای تعطیلاتی»،«گردش‌های شب تعطیل داخل شهر» و «مراسم سوگواری‌ها» سه عاملی است که از نظر این روزنامه منجر به ترافیک آن روز شده‌اند و در ادامه گزارش کلید راه حل این موضوع نیز عنوان می‌شود « خلأ تعطیلات دو روزه آخر هفته». سردار محمدرضا مهماندار، رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ نیز همین سه عامل را در ایجاد این ترافیک عجیب که زمان طی مسافت‌های معمول را بعضا تا پنج برابر روزهای دیگر افزایش داده بود، موثر می‌داند.
اما روزنامه دنیای اقتصاد دلیل دیگری نیز دارد و می‌نویسد: «سومین ضلع این مثلث ترافیکی را کاهش نسبی برودت هوا نسبت به هفته گذشته ایجاد کرد. تهرانی‌ها که طی چند روز گذشته به دلیل برودت ناگهانی هوا و بارش برف و باران گشت‌وگذار درون‌شهری را تعطیل کرده بودند، روز یکشنبه با افزایش نسبی دمای هوا فرصت حضور در سطح شهر و خیابان‌گردی در هوای نسبتا مطلوب پاییزی را غنیمت شمردند و با توجه به تعطیلی روز دوشنبه، بدون نگرانی تا پاسی از شب با خودروهای شخصی در خیابان‌ها حضور داشتند.»
با این وجود خاکساری، مدرس برنامه‌ریزی شهری معتقد است ایران همچنان ظرفیت 20 میلیون خودروی دیگر دارد و نرخ مالکیت خودرو در ایران پایین است. این استاد دانشگاه در ادامه بر مفهوم «مالکیت» تاکید کرده و می‌گوید باید میان نرخ مالکیت خودرو و استفاده از آن تمایز قائل شد. وی در همین رابطه به فرارو گفت: «هر خانواده ایرانی باید بتواند صاحب یک خودرو باشد اما این بدان معنا نیست که همگی آنها از خودروی‌شان همیشه استفاده کنند بلکه باید هزینه‌های استفاده از خودرو واقعی شود.»
این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه هزینه استفاده از خودرو در ایران واقعی نیست و ارزان است اضافه کرد: «در کشور ما استفاده از خودروی شخصی مقرون به صرفه است و ارزان است چرا که بخشی از هزینه‌های ناشی از استفاده از خودروی شخصی را شهرداری‌ها و دولت می‌پردازد.» وی در همین رابطه اضافه کرد: «برخلاف آنکه 40درصد ایرانیان خودروی شخصی ندارند اما نرخ استفاده از ماشین در کشورمان بالاست.»
ترافیک تهران مسئله ایران است یا تهرانی‌ها؟علی خاکساری، مدرس برنامه ریزی شهری معتقد است: «ترافیک تهران قطعا مسئله‌ای منطقه‌ای و شهری است؛ حتی ترافیک خیابانی در شهر هم به همان منطقه بستگی دارد و اینکه بخواهیم ترافیک را یک مسئله ملی جلوه دهیم و از بودجه ملی برای آن هزینه کنیم این نادرست است.»
وی در همین رابطه توضیح داد: «این در حالیست که با توجه به اینکه یک سری از فعالیت‌های ملی در تهران تصمیم‌گیری می‌شود، مردم دیگر شهرها در نتیجه برخی سیاست‌گذاری‌ها به تهران کشیده می‌شوند.» وی در همین رابطه اضافه کرد: «اگر بخواهیم به ترافیک تهران از زاویه دید ملی بنگریم بدان معنا خواهد بود که برای حل مشکل ترافیک در تهران باید از بودجه ملی هزینه کنیم.»
وی در بخش پایانی گفتگوی خود با فرارو اضافه کرد: «ما باید به دنبال توسعه کمی و کیفی حمل و نقل عمومی در کوتاه ترین زمان باشیم.» این استاد دانشگاه سپس به ارائه راه حل پرداخت و گفت: «اگر بخواهیم به ترافیک نگاه علمی و واقع‌گرایانه داشته باشیم راه حل این است که حمل و نقل عمومی را از نظر کمی و کیفی گسترش دهیم و هزینه‌های استفاده از خودروی شخصی را واقعی کنیم.»
این استاد دانشگاه که بر توسعه همزمان کمی و کیفی حمل و نقل عمومی تاکید دارد اضافه کر: «واقعی شدن هزینه‌های استفاده از خودروی شخصی یعنی پرداخت هزینه‌های سوخت، پارکینگ و آلودگی هوا و نظایر آن به طور واقعی» وی که در خصوص رسیدن راهکاری ویژه برای ترافیک تهران گفت: «حتی می‌توان به راه‌هایی نظیر قیمت بیشتر بنزین در شهر تهران مانند گران‌تر بودن مسکن در تهران نسبت به سایر شهرها اندیشید اما آنچه که روشن است نباید ترافیک تهران را از یک موضوع محلی یک مسئله ملی جلوه داد.»
