علی پیرحیاتی؛ سینماهای کشور از یکی دو دهه پیش دچار وضعیت بحرانی از نظر تعداد مخاطبان بوده‌اند. از حدود 1100 شهر ایران، فقط 64 شهر دارای سینما هستند و از همین تعداد سینما هم تعدادی در آستانه تعطیل شدن هستند، به طوری که رشد ساخت سینما در ایران، منفی 44 درصد بوده‌است.
البته این وضعیت در سال‌های اخیر بهبود یافته است، اما باز هم اقتصاد سینما در ایران نسبت به کشور‌های هم‌تراز، وضعیت وخیمی دارد. مثلاً تعداد سالن‌های سینما در ترکیه، 2356 و در ایران 315 است.
عمده‌ترین راه‌حلی که برای حل این مشکل، پیشنهاد و اجرا شد، نیم‌بها شدن بلیت‌ها در روزهای خاصی از هفته بود، اما سینماها حتی در روزهای سه‌شنبه، با صندلی‌های خالی مواجه هستند. همچنین چند سالی است که سینماها در روزهای ماه رمضان تا زمان افطار، نیم‌بها هستند و برخی سینماها هم با تصمیم مدیرانشان، دو روز در هفته، بلیت خود را نیم‌بها می‌فروشند، اما حتی خرید بلیت نیم‌بها برای یک خانواده چندنفره خصوصاً در شهرستان‌ها، هزینه کمی نیست.
بسیاری از سینماها با اینکه زیان‌ده هستند، فقط به دلیل آنکه سینما تعطیل نشود، به فعالیت خود ادامه می‌دهند. وضعیت جذب مخاطب در سینماهای ایران به‌گونه‌ای است که طبق آمارهای مختلف هر ایرانی به طور متوسط، هر پنج سال یک‌بار به سینما می‌رود. وضعیت مخاطبان تئاتر هم در شرایط مشابهی قرار دارد.
با توجه به این وضعیت، از آنجا که پر شدن صندلی‌های خالی سالن سینما برای مدیریت سینما هیچ هزینه‌ای ندارد، باید به دنبال راهکاری برای استفاده بهینه از همین صندلی‌ها و جذب مخاطب بیشتر بود. در حال حاضر، به نظر می‌رسد فروختن این صندلی‌ها حتی به یک‌چهارم بهای بلیت، برای سینما سودآور خواهد بود، به شرط آنکه تعداد عمده‌ای از بلیت‌ها فروش رود. برای حل این مسئله، می‌توان همچون کتابخانه‌ها، افراد را به‌عنوان «عضو» در سینما ثبت‌نام کرد.
فرض کنیم افرادی که کم‌وبیش اهل سینما هستند، در شهرهای بزرگ دارای سینما، سالانه ده بار به سینما می‌روند. اگر قیمت بلیت را به طور متوسط، ده هزار تومان در نظر بگیریم، این افراد سالانه صدهزار تومان بابت بلیت سینما می‌پردازند. حال می‌توان به این افراد پیشنهاد کرد که مثلاً در ازای پرداخت دو یا سه برابر این مبلغ در سال، عضوِ سینما شوند.
عضویت به این معنی است که اعضای سینما می‌توانند در تمام روزهای غیرتعطیل یا در ساعاتی که صندلی خالی در سالن سینما وجود دارد، بدون خرید بلیت، با کارت عضویت وارد سینما شوند و فیلم ببینند. به‌این‌ترتیب، سینما بدون صرف هیچ هزینه‌ای، درآمد بیشتری کسب می‌کند. بسیاری از افراد هم چنین پیشنهادی را کاملاً مقرون‌به‌صرفه خواهند یافت.
با این روش، مخاطبان طبعاً احساس تعلق بیشتری هم به سینما خواهند داشت و حتی خانواده و دوستان و آشنایان خود را تشویق به عضویت در سینما خواهند کرد. به‌این‌ترتیب، افراد، وقت بیشتری را در سینما صرف می‌کنند و زمان صرف‌شده برای تفریحات ناسالم نیز کمتر خواهد شد.
همچنین مشارکت مخاطبان در برنامه‌های سینما افزایش خواهد یافت و این امر باعث کیفیت بیشتر سالن‌ها خواهد شد. در عین حال، سینما فروش عادی خود را ادامه می‌دهد و در روزهای تعطیل و در ساعات شلوغی سینما هم مشتریانِ غیرعضوِ خود را همچنان حفظ می‌کند و از سود روزهای تعطیل برخوردار می‌شود. برای سالن‌های تئاتر هم می‌توان از سازوکارهای مشابهی استفاده کرد.
از طرف دیگر، با گسترش این روند، سینما به یک «نهاد» اجتماعی-فرهنگی تبدیل می‌شود و می‌تواند برنامه‌های متنوع‌تری را تدارک ببیند. حتی ممکن است سینماها بتوانند با عضوگیری به یک سازمان مردم‌نهاد تمام‌عیار تبدیل شوند و در صحنه فرهنگی و اجتماعی، نقش عمده‌تری ایفا کنند.
به‌هرحال، راه‌حل‌های مالی محدود نمی‌تواند مشکل جذب مخاطب در سینماها را حل کند و باید سیاستی اتخاذ کرد که با توجه به وضعیت منحصر به فرد سینماها به‌عنوان مکانی با ترکیبی از ویژگی‌های هنری، اجتماعی و فرهنگی، افراد احساس تعلق بیشتری به سینماها داشته باشند.
