کلمات ساده و تقلیل زنان به ابزار تولید مثل

دکتر بابک خطی*؛ برای شروع خونریزی‌های ناشی از فعل و انفعالات هورمونی در زنان عبارت منس (mense) در زبان انگلیسی به کار می‌رود که معادل‌های فارسی عادت ماهانه، قاعدگی، پریود (که خود کلمه‌ای غیرفارسی است)، رگل (گرفته شده از کلمه‌ی لاتین (Regla) دقیقا به همین معنی یا از ریشه regulation انگلیسی به معنی تنظیم کردن) و... برای آن در نظر گرفته‌ شده‌ است.

کلماتی که همگی به نوعی به داشتن دوره زمانی مشخص در ماه اشاره دارند.

با کاهش عملکرد این هورمون‌ها به طور میانگین بین ۴۵ تا۵۵ سالگی، منس یا قاعدگی زنان قطع می‌شود (که البته در اینجا قصد ورود به مسائل پزشکی این دوره را نداریم) و وارد دوره منوپاوز (menopause) یا قطع قاعدگی می‌شوند.

در ادبیات عامه و پزشکی ما از این دوره با عنوان یائسگی یاد می‌شود که از ریشه یاس و به معنی ناامیدی است.

[البته خودچسباندن کلمه «یائسه»‌ی عربی به پسوند فارسی «ی» که به‌خاطر «ه» بیان حرکت انتهای کلمه یائسه به «گی» تبدیل شده مثل تشنگی (تشنه گی) و ورزیدگی (ورزیده گی) و ساختن این اسم مصدر عجیب خود جای بحث فراوان زبان شناسی دارد.].

اما صرف نظر از بحث زبان شناسی ادبی به نظر می‌رسد کلمه دوران یائسگی به معنی دوران ناامیدی برای توصیف این بازه زمانی کلمه مناسبی نیست، مگر اینکه ارزش یک زن را صرفا در باروری و توانایی زاد و ولد بدانیم که با از بین رفتن آن وارد دوره یاس و نومیدی گردد.

در صورتیکه زنانگی و انسان بودن اصولا با یک قطع و وصل هورمونی توصیف واثبات یا عزل و نصب نمی‌شود.

خصوصا در دنیای امروز که این سن و سال، سال‌های اوج بهره‌برداری از استعداد‌ها، به حداکثر رسیدن تجربه‌ها و پویایی همه انسان‌ها و از جمله زنان است؛ بنابراین از هر طرف که بنگریم عبارت یائسگی باید با کلمه‌ای مناسب مثل «قطع قاعدگی» یا هر کلمه دیگری که انتخاب آن در حیطه دانش ادبیات فارسی است، جایگزین گردد و تا آن روز می‌توان از دوره قطع قاعدگی یا همان کلمه منوپاز یا منوپوز -همانطور که از پریود و رگل استفاده می‌شود- استفاده کنیم که اقلا بار معنایی منفی در خود نداشته باشد.

از خشونت علیه زنان خیلی صحبت کرده و آن را تقبیح می‌نماییم، اما گاهی فراموش می‌کنیم که گاهی همه ما -زن و مرد -در صحبت‌های یومیه و ناآگاهانه به انجام آن در دیسکورسی زن ستیز مبادرت می‌ورزیم.

*پزشک و فعال اجتماعی