کشت سبزی و محصولات کشاورزی با فاضلاب، مدتهاست ذهن بسیاری از پایتختنشینان را درگیر خود کرده است. موضوعی که رسانهها به آن اصرار دارند و مسئولان آن را انکار میکنند.
به گزارش شهروند، با این حال کریم ذوالفقاری، رئیس سازمان جهاد کشاورزی تهران یکی از معدود مدیرانی است که ماجرای کشت محصولات کشاورزی با فاضلاب را در جنوب تهران تأیید کرده و گفته است؛ تمام اراضیای که در شهرستان ری داریم، با آب نامتعارف یا فاضلاب شهری زیر کشت میرود که شامل غلات، گندم، جو و میوههای سردرختی است، اما این ادعا را داریم که دیگر کشت سبزی و صیفی با این آبها انجام نمیشود. او تأکید کرده است که شهرداری حقابه کشاورزان تهرانی را مصرف میکند و آنها مجبور میشوند که محصولاتشان را با فاضلاب کشت کنند.
با این وجود هنوز فعالان بازار تهران معتقدند که سبزیجات جنوب تهران همچنان با فاضلاب کشت میشود، اما در بازار مصرف چه اتفاقی میافتد و سبزیجات بازار پایتخت از کجا تأمین میشوند؟
سبزیجات نه اما جو غلات با فاضلاب آبیاری میشوند
موضوع استفاده از آبهای نامتعارف یا همان فاضلاب شهری و صنعتی در جنوب تهران بهویژه شهرری تازگی ندارد و گرچه مدیران بسیاری آن را تکذیب کردهاند، اما اینبار، کریم ذوالفقاری، رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان تهران مهر تأیید به این ماجرا زده است. او با تأیید این موضوع به تسنیم گفته است که شهرداری حقابه کشاورزان تهرانی را مصرف میکند و آنها ناچارند محصولاتشان را با آب آلوده به فاضلاب آبیاری کنند.
البته ذوالفقاری تأکید کرده است که با این اتفاق برخورد میکنند، اما این برخورد تنها شامل محصولات برنج و سبزی و صیفی است و در سایر محصولات مانند غلات، گندم و جو به دلیل اینکه ریسک کمتری برای سلامت افراد دارد، برخورد انجام نمیشود.
سبزیجات یافتآباد مرغوبترین سبزیجات بازار تهران
گرچه مدیران زیربار سبزیجات آلوده به فاضلاب نمیروند، اما فعالان بازار تهران میگویند که سبزیجاتشان را از مزارع جنوب پایتخت تأمین میکنند و تمام این مزارع با فاضلاب آبیاری میشود.
حاج فتحعلی، رئیس اتحادیه بارفروشان هم در اینباره میگوید: در سالهای گذشته تعداد زمینهایی که با آب فاضلاب آبیاری میشدند، کاهش چشمگیری پیدا کرده است، اما هنوز هستند سبزیهایی که به دلیل استفاده از آبهای نامتعارف در روند کشتشان سلامت مردم کشور را تهدید میکنند.
مصطفی که در منطقه آذربایجان تهران میوه و سبزیفروشی دارد میگوید: سبزیجات تمام مناطق تهران از مزارع جنوب شهر که عمدتا در شهر ری و یافتآباد هستند، تأمین میشوند.
او ادامه میدهد: مشتریها برای سبزیهای منطقه یافتآباد سرودست میشکنند و تمامی محصولات این منطقه سر زمین فروخته میشوند، زیرا آبیاری سبزیهای این منطقه با آب جوی و چاه انجام میشود و به همین دلیل عطر و طعم بهتری دارند. جدای از طعم خوب این سبزیها ماندگاری بهتری دارند.
به عنوان مثال، سبزیهایی که با آب فاضلاب آبیاری میشوند، به دلیل اینکه کیفیت آب مورد استفاده برای آبیاری مزارعشان پایین است، به سرعت پلاسیده میشوند و در بهترین حالت (درصورت نگهداری در یخچال) ٣روز است، اما سبزیهایی که با آب چاه و جوی آب آبیاری میشوند را میتوان یک هفته یا حتی بیشتر هم در یخچال نگهداری کرد.
سبزیجات آلوده در سبزی خردکنیها
زارعنژاد دیگر میوه و سبزیفروشی است که در منطقه پونک فعالیت دارد. او معتقد است که هنوز برخی از زمینهای کشت سبزی با آب فاضلاب آبیاری میشوند و میگوید: در برخی از نقاط تهران که مشکل تأمین آب دارند مانند شهر ری معمولا آبیاری زمینها با آب فاضلاب انجام میشود و هیچ نظارتی هم بر عملکرد آنها انجام نمیشود.
به گفته او، بیشتر سبزیهایی که با آب فاضلاب آبیاری میشوند، و اتفاقا ارزانتر هم هستند توسط واحدهایی که سبزی آماده به مردم عرضه میکنند، خریداری میشوند؛ زیرا این واحدها چندان به کیفیت سبزی اهمیت نمیدهند.
سبزیجات زمستانه از استانهای دیگر میآید
نگران سبزیجات زمستانه نباشید، زیرا در بازار پایتخت سبزیجات فصل زمستان از دیگر استانها تأمین میشود. این موضوع را حاج فتحعلی، رئیس اتحادیه بارفروشان میگوید و توضیح میدهد: تمام سبزیهای مصرفی پایتختنشینان البته بهجز اسفناج در این فصل از سال در مزارع حوالی تهران کشت میشوند و در ماههای سرد سال بیشتر سبزیهای مصرفی پایتخت از شهرهای جنوبی و اصفهان تأمین میشود و به همین دلیل قیمت سبزی در زمستان همیشه گرانتر از تابستان است. به گفته او، اسفناج تهران از استانهای آذربایجان شرقی و غربی میآید.
همین مسأله قیمت این سبزی را به کیلویی حدود ٧هزار تومان رسانده است؛ در حالیکه میانگین قیمت سبزیهای پاکنشده دیگر برای مصرفکننده حدود ٣٥٠٠ تا ٤هزار تومان است.
شمال شهریها در معرض ریسک بالاتر
فعالان بازار تهران میگویند شمال شهریها بیشتر در معرض سبزیجات آلوده هستند؛ زیرا ایجاد مغازههای سبزیفروشی در شمال تهران صرفه اقتصادی ندارد و بیشتر آنها ترجیح میدهند سبزیجات را به صورت آماده و بستهبندیشده بخرند که همین ماجرا باعث میشود ریسک آنها برای خوردن سبزیجات آلوده بالا برود، زیرا بیشتر این سبزیجات در واحدهای سبزی خردکنی و سبزیجات آماده مورد استفاده قرار میگیرند.
به گفته بازاریها، هر چه به سمت مناطق جنوب تهران میرویم، تعداد کسانی که خودشان سبزی را پاک میکنند، میشویند و سرخ میکنند، بیشتر میشوند به همین دلیل هنوز تعداد سبزیفروشیها در این مناطق زیاد است و البته برای این دسته از مشتریان کیفیت سبزی اهمیت بالایی دارد.
0.2 درصد از مزارع تهران با فاضلاب آبیاری میشوند
با تمام این اوصاف متولیان بهداشت سطح زیر کشت سبزیجات آلوده به فاضلاب را بسیار ناچیز و در حدود ٠,٢درصد از مزارع تهران میدانند. براساس آخرین اطلاعات ۳۷ تا ۴۰هزار هکتار زمین که بیشتر در جنوب تهران هستند، زیر کشت هستند که به گفته علیرضا صدرائی، رئیس گروه سلامت محیط و کار دانشگاه علوم پزشکی تهران در حدود ۱۱۳ تا ۱۱۵ هکتار از این زمین با آب فاضلاب آبیاری میشوند.
او که یکی از دلایل استفاده کشاورزان از این نوع آب را تصفیه ناقص فاضلاب میداند، میگوید: فقط حدود ۳۰درصد فاضلاب تصفیه میشود و مابقی بدون تصفیه باقی میماند.
او ادامه میدهد: با توجه به اینکه آب فاضلاب از کنار زمینهای کشاورزی عبور میکند، در بسیاری مواقع دیده میشود که از آن انشعابی گرفته شده است یا گاهی با استفاده از پمپ آب، آن را به داخل زمینها منتقل میکنند. این آب سطحی است و به همین دلیل دسترسی به آن بسیار راحت است.
بنا به گفته صدرائی آب از چاهها هم برداشت میشود، اما ممکن است آلودگی داشته باشند. البته گاهی هم کشاورزان به آبی که از چاه برداشت شده، آب فاضلاب هم اضافه میکنند تا حجم آب افزایش پیدا کند، اما با این کار کیفیت آب برای آبیاری از دست میرود. این در حالی است که بسیاری از زمینها باید کشت دیم داشته باشند، اما وقتی بارندگی مناسب نباشد، کشت دیم نیز پاسخگو نیست.