فرارو- دغدغه کاهش ارزش پول در هر کشوری بسیار مهم است و موجب اقداماتی در جهت جبران آن می‌شود. ترکیه در ماه‌های اخیر اقداماتی در جهت مقابله با کاهش ارزش لیر در این کشور انجام داد، که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به تغییر قوانین مهاجرتی و کسب شهروندی در ازای خرید خانه‌هایی با بهای در حدود ۲۵۰ هزار دلار اشاره کرد. پیشتر این رقم ۱ میلیون دلار بود. انتظار می‌رود این موضوع بر ایران نیز که در ماه‌های اخیر با کاهش شدید ارزش ریال روبه‌رو است، تاثیر داشته باشد و موجب خروج سرمایه به مقصد ترکیه شود. آمار‌های اعلام‌شده نیز حاکی از این است که تنها در ماه اوت (دهه دوم مرداد تا دهه اول شهریورماه)، ایرانیان با خرید ۳۹۴ مسکن، پس از عراقی‌ها با ۹۴۴ مسکن و پیش از سعودی‌ها، کویتی‌ها و روس‌ها در رده دوم خریداران خارجی خانه در این کشور قرار داشتند.
تغییر قوانین مهاجرتی ترکیه
بر اساس قوانین جدید مهاجرتی در ترکیه آستانه خرید‌هایی که به کسب مجوز شهروندی این کشور می‌شود، در ۱۸ سپتامبر تغییر کرد و از یک میلیون دلار به ۲۵۰ هزار دلار کاهش یافت. این تخفیف ۷۵ درصدی در واقع ناشی از کاهش چشمگیر ارزش لیر ترکیه بوده است که حدود ۴۰ درصد از ارزش خود را در سال ۲۰۱۸ میلادی از دست داده است. با این حال قاعدتا آثار منفی بر سرمایه‌های ایرانی خواهد گذاشت که در جریان نوسانات ارزی تمایل به خروج از کشور دارند. این موضوع به معنای آن است که خریداران خارجی املاک و مستغلات، که مایل به کسب شهروندی ترکیه باشند، اکنون با یک چهارم مبلغ پیشین موفق به کسب اقامت در این کشور شده و از مزایای خانه‌دار شدن در ترکیه نیز بهره‌مند خواهند شد. دولت ترکیه با این حرکت قصد دارد جریان ورود سرمایه به این کشور را افزایش دهد و علاوه بر این، از بخش مسکن در این کشور که پس از رونقی بی‌سابقه، فروکش کرده بود حمایت نماید.
آمارها چه می‌گویند؟
آمار‌های به‌دست‌آمده از منابع دولتی حاکی از آن هستند که فروش املاک و مستغلات به اتباع خارجی، از سال ۲۰۱۲ که ترکیه قوانین خریداران خارجی را تسهیل کرد، منبع مهمی در ورود ارز خارجی بوده است. در طول سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۷، خرید املاک ترکیه توسط خارجی‌ها نزدیک به ۲۲.۷ میلیارد دلار بوده است. با این حال، سهم املاک در سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی حاکی از آن است که علاقه‌مندی خارجی‌ها به سرمایه‌گذاری‌های مولد رو به افول است. در سال ۲۰۱۷، خرید املاک توسط خارجی‌ها به رکورد ۴.۶ میلیارد دلار رسید که ۴۲ درصد از سرمایه‌گذاری خارجی در ترکیه به مبلغ ۱۰.۸ میلیارد دلار را تشکیل می‌داد.
انتظار می‌رود با توجه به کاهش ارزش لیر و اضافه شدن حق شهروندی، امسال رکورد جدیدی در این خصوص ثبت شود. بر اساس آمار منتشرشده از سوی آژانس خبری آناتولی، در فاصله ماه‌های ژانویه تا اوت، فروش خانه به خارجی‌ها در مقایسه با دوره مشابه سال ۲۰۱۷ افزایش ۴۲.۶ درصدی نشان می‌داد. خارجی‌ها در ۸ ماه نخست سال میلادی، ۱۸ هزار و ۵۴۰ خانه در ترکیه خریداری کرده بودند که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۵۵۳۵ مورد، یعنی ۳۰ درصد بیشتر شده است.
تنها در ماه اوت این افزایش ۱۳۰ درصد بوده است که ارزش پول ترکیه در پی تنش با ایالات متحده و وضع تحریم‌های بی‌سابقه علیه این کشور، به کمترین مقدار خود رسید. از طرف دیگر، بازار داخلی با کاهش تقاضای ناشی از کاهش قدرت خرید ترک‌ها آسیب دیده، به طوری که فروش مسکن به اتباع داخلی در ماه اوت کاهش ۱۵.۱ درصدی یافته بود. در صدر خریداران املاک در ترکیه کشور‌های خاورمیانه‌ای قرار دارند که به دلیل ثبات نسبی ترکیه به مهاجرت به این کشور متمایل شده‌اند. عراقی‌ها بزرگترین خریداران املاک در ۸ ماه نخست سال میلادی بوده و ۳۵۱۵ خانه را در این کشور خریداری کرده‌اند. پس از آنان، ایرانیان با ۱۶۵۹ خرید جای دارند و اتباع عربستان سعودی با خرید ۱۵۷۳ خانه در جایگاه سوم قرار گرفته‌اند. پس از این ۳ کشور، روس‌ها با ۱۱۸۰ و کویتی‌ها با ۱۰۴۸ خانه هستند.
مروری بر آمار خرید مسکن در کشور گرجستان نیز حاکی از این است که ایرانیان در فاصله سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۶ نهمین کشور خارجی بودند که دست به خرید مسکن و املاک در این کشور می‌زدند؛ البته انتظار می‌رود در دو سال اخیر این آمار افزایش یافته باشد.
جاذبه ترکیه برای ایرانیان؟
با مروری بر رویداد‌های اخیر می‌توان به بررسی انگیزه‌های خرید خانه در ترکیه توسط ایرانیان پرداخت. مقایسه قیمت مسکن در شهر‌های تهران و استانبول می‌تواند تا حدودی روشنگر انگیزه‌های خروج سرمایه از ایران و حرکت سرمایه‌ها به سوی خرید ملک در ترکیه باشد. بنا بر آمار ارائه‌شده در ماه مه امسال، قیمت خرید یک متر مربع مسکن در شهر استانبول بین ۱۱۰۰ تا ۴۶۰۰ یورو در محلات مختلف آن متغیر بوده است. این در حالی است که بر اساس گزارش بانک مرکزی متوسط قیمت مسکن در شهری همچون تهران، حدود ۷۰ میلیون ریال به ازای هر مربع بوده است. همچنین در مناطق مختلف شهر تهران، منطقه یک بیشترین قیمت را در شهریورماه با ۱۵۱ میلیون و ۸۴ هزار ریال و منطقه ۱۸ کمترین قیمت را با ۳۰ میلیون و ۹۸۶ هزار ریال به ازای هر متر مربع خود اختصاص داده‌اند. با توجه به میانگین قیمت حدودا ۱۴۹۰۰ تومان برای شهریور ماه، مبلغ خرید مسکن برای شهریورماه به ازای یورو، برای منطقه یک ۱۰۱۴ یورو و برای منطقه ۱۸ حدود ۲۰۸ یورو می‌شود. به همین دلیل، با توجه به اختلاف فاحش قیمت، نباید قیمت را در مقیاس بزرگ برای حرکت سرمایه‌ها به ترکیه دانست بلکه نااطمینانی و کسب شهروندی عامل مهمی در این بین است.
میل به رفتن به ترکیه را در میزان سفر‌های خروجی از ایران به مقصد این کشور نیز می‌توان مشاهده کرد. این کشور که ثباتی نسبی دارد (با وجود برخی تنش‌ها در یک دو سال اخیر)، همسایه با اروپا است، از نظر انجام کسب و کار و به راه انداختن فعالیت تجاری وضعیت مناسب‌تری دارد (که در گزارش‌های جهانی سال ۲۰۱۸ نیز مشاهده می‌شود ایران در رتبه ۱۲۴ و ترکیه در جایگاه ۶۰ سهولت انجام کسب و کار جای دارد) و آزادی‌های نسبی بیشتری دارد، به راحتی می‌تواند اقشار ثروتمندتر ایرانی را به خود جلب کند.
