کیفیت زندگی ایرانی‌ها چگونه محاسبه می‌شود؟

استاد جامعه شناسی دانشگاه خوارزمی گفت: براساس تحقیقات صورت گرفته، اگر می‌خواهید پیشرفت جامعه‌ای را بسنجید باید سطح کیفیت زندگی آن‌ها را مورد بررسی قرار دهید.

به گزارش ایسنا و به نقل از روابط عمومی جهاد دانشگاهی واحد استان البرز، علیرضا کریمی در پنجمین نشست از سلسله نشست‌های بررسی مسائل اجتماعی- اقتصادی ایران با عنوان «سبک زندگی و اخلاق مدنی در جامعه» که از سوی اداره فعالیت‌های دینی، ادبی و هنری معاونت فرهنگی جهاد دانشگاهی البرز در دانشگاه خوارزمی برگزار شد، گفت: برای بررسی مفهوم کیفیت زندگی لازم است کیفیت زندگی هم از لحاظ جهانی و هم از لحاظ داخلی و درونی مانند بررسی استانی انجام شود.

وی ادامه داد: شاخصی که امروزه برحسب آن می‌توان کیفیت زندگی در کشور‌ها و استان‌ها را بررسی کرد و بتوان با آن کشور‌ها را در رده‌بندی‌ها مختلف قرار داد بسیار متفاوت است؛ اما به طور کلی کیفیت زندگی اصطلاحی است که امروزه برای توسعه و پیشرفت به کار برده می‌شود.

عضو هیأت علمی دانشگاه خوارزمی گفت: رصد‌های جهانی که توسط سازمان‌های بین‌المللی انجام می‌شود این‌گونه است که با یک سری از شاخص‌هایی که خودشان آن‌ها را ملاک قرار داده‌اند کشور‌ها را بررسی می‌کنند و سپس با توجه به نتیجه‌ای که به دست می‌آید کشور‌ها را در جایگاه‌های مختلف قرار می‌دهند. سازمان‌های بین المللی با توجه به این ارزیابی‌ها مشخص می‌کنند که چه کشوری در جایگاه بالاتری قرار دارد و کیفیت زندگی بهتری دارد.

این استاد جامعه شناس اظهار کرد: در گذشته ملاک‌هایی وجود داشت که براساس آن گفته می‌شد اگر کشوری دارای امکانات بیشتر و درآمد بالاتری باشد شاخص‌ها و مولفه‌های دیگری هم کسب می‌کند، اما با توجه به بررسی‌هایی که به عنوان مثال در شهر تهران انجام شده است می‌توان گفت که این ملاک درست نیست و برای تعیین سطح کیفیت زندگی باید شاخص‌های دیگری را انتخاب کرد. برای مثال شهر تهران که زندگی در آن بسیار سخت شده است و کسانی که در این شهر زندگی می‌کنند روزانه ساعت‌های بسیاری را در ترافیک سپری می‌کنند و بسیاری از آن‌ها با توجه به آلودگی شدید هوای تهران دچار بیماری‌های مختلف می‌شوند و مشکلات بسیار دیگری دارند که این‌ها ملاک‌های خوبی برای تعیین سطح کیفیت زندگی نیست.

وی افزود: بر همین اساس سازمان‌های بین المللی به این نتیجه رسیدند که با توجه به ملاک و شاخص خاصی نمی‌توان متوجه شد که هر فرد دارای چه سطحی از کیفیت زندگی است و هر فرد خودش باید متوجه شود که با توجه به مکان و زمانی که در آن زندگی می‌کند از چه سطحی از کیفیت زندگی برخوردار است و متوجه شود که آیا از زندگی که دارد راضی است یا خیر.

کریمی ادامه داد: برای بررسی دقیق این موضوع ابتدا باید دانست که کیفیت زندگی چیست و چگونه و از چه زمانی شکل گرفته است؛ سابقه طرح اولیه این موضوع به سال ۱۹۲۰ بر می‌گرددکه توسط شخصی به نام پیکو در کتاب اقتصاد و رفاه مطرح شد.

استاد دانشگاه خوارزمی افزود: بعد از جنگ جهانی دوم این موضوع دوباره مطرح شد، سازمان بهداشت جهانی یکی از سازمان‌های مطرح کننده این موضوع بود و تأکید داشت که کیفیت زندگی صرفاً به این معنا نیست که فردی از لحاظ فیزیکی و پزشکی سالم باشد بلکه سلامت روان و سلامت اجتماعی هم باید در کنار آن بررسی شود. در کنار این موضوع بحث نابرابری و بی‌عدالتی هم مورد تأکید قرار گرفت و زمینه شکل‌گیری مفهوم کیفیت زندگی شد؛ این مفهوم در اواخر دهه ۷۰ میلادی به اوج خود رسید در برنامه‌های راهبردی ایالت متحده‌ی آمریکا قرار گرفت.

وی خاطرنشان کرد: بر این اساس گفته شد که اگر می‌خواهید پیشرفت جامعه‌ای را بسنجید باید سطح کیفیت زندگی آن‌ها را مورد بررسی قرار دهید؛ از آن زمان به بعد رشته‌های پژوهشی در رابطه با این موضوع شکل گرفت.

کریمی گفت: ما می‌توانیم پژوهش‌های کیفیت زندگی را در سه طبقه پژوهش‌های پزشکی، پژوهش‌های روانشناسی و پژوهش‌های اجتماعی تقسیم کنیم.

این استاد دانشگاه خوارزمی افزود: کیفیت زندگی را از چندین وجه هم می‌توان بررسی کرد، مورد اول این است که کیفیت زندگی را کاملاً امری ذهنی بدانیم یعنی فرد در ذهن خودش از زندگی راضیست یا خیر، دوم بررسی عینی کیفیت زندگی است یعنی این موضوع را با توجه به امکانات موجود در جامعه بسنجیم، سوم تلفیق این دو وجه است.

کریمی در ادامه اضافه کرد: قسمت دیگری که کیفیت زندگی دارد پویا بودن آن است به این معنا که کیفیت زندگی امروز ما با کیفیت زندگی ۱۰ سال قبل کاملا متفاوت است و در آینده هم قطعا متفاوت‌تر خواهد شد.

وی خاطرنشان کرد: در کیفیت زندگی بحثی که اهمیت زیادی دارد، توانمند شدن افراد است که به آن بسیار پرداخته می‌شود؛ به طوری که گفته می‌شود افرادی از سطح کیفیت زندگی بالایی برخوردارند که بتوانند از توانمندی‌هایشان استفاده کنند.

این پژوهشگر حوزه علوم اجتماعی در پایان گفت: توان تامین نیاز‌های اولیه، سبد کالا و قدرت خرید، نسبت دارایی به درآمد، بهداشت، ایمنی، ترافیک شهری و آلودگی آب، خاک و هوا هم از شاخص‌های تعیین کننده کیفیت زندگی است.