فرارو- صادق زیباکلام استاد دانشگاه که سالها در واحد دانشگاهی علوم تحقیقات به تدریس مشغول بود، معتقد است علی اکبر ولایتی و محمدمهدی طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد باید برای احترام به خانواده قربانیان واژگونی اتوبوس دانشجویان استعفا دهند. با این حال او معتقد است که پاسخ‌گویی دانشگاه آزاد از استعفای این دو مهمتر است. زیباکلام که در دوران ولایتی از دانشگاه آزاد اخراج شد، می‌گوید از مصادیقی که مسئولان دانشگاه آزاد به خاطر آن باید پاسخگو باشند توقف پروژه تله‌کابین دانشگاه علوم تحقیقات است که در زمان ولایتی متوقف شد. در ادامه متن گفتگوی فرارو با صادق زیباکلام را می‌خوانید.
دیروز دانشجویان دانشگاه علوم تحقیقات در اعتراض به واژگون شدن اتوبوس هم‌دانشگاهی های خود در این دانشگاه تجمع کردند و شعارهایی علیه آقای ولایتی سر دادند. سوال اینجاست که آیا استعفای مسئولان دانشگاه آزاد می‌تواند باعث التیام خانواده های قربانیان شود؟ آیا آقای ولایتی که رئیس هیئت امنای دانشگاه آزاد است را باید مقصر این حادثه شناخت؟
از استعفای آقایان ولایتی و طهرانچی مهمتر بررسی جایگاه مدیریتی دانشگاه آزاد و اساسا فلسفه دانشگاه آزاد در ایران به عنوان نهاد خصوصی است. ما می دانیم که در بسیاری از کشورهای بزرگ دنیا مثل آمریکا، برخی کشورهای اروپایی یا هند و ژاپن دانشگاه های خصوصی وجود دارند. اما متاسفانه در ایران دانشگاه خصوصی، غیرحکومتی و غیردولتی از جانب حاکمیت خیلی به رسمیت شناخته نمی‌شود. ما بعد از فوت آیت الله هاشمی رفسنجانی عملا شاهد بودیم که حکومت دانشگاه آزاد را مصادره و از آن خود کرد. دانشگاه آزاد در حقیقت در اختیار مجموعه نظام قرار گرفت. سوالی که مطرح می شود این است که این کار با اساسنامه و فلسفه دانشگاه آزاد اسلامی که بیش از 35 سال پیش تاسیس شد چقدر همخوانی دارد. اصولا مدیریت دانشگاه چقدر پاسخگوست؟ فکر می کنم مهمتر از استعفای آقای ولایتی یا طهرانچی یا سایر کسانی که ظرف یکی دو سال گذشته در دانشگاه آزاد مسئول شدند این است که این سوال را مطرح کنیم که مجموعه دانشگاه آزاد به کدام نهاد پاسخگوست؟
آقای ولایتی، طهرانچی و سایر مسئولان باید به این سوال پاسخ دهند که با اخراج تعداد قابل توجهی از اساتید دانشگاه آزاد به چه کسی پاسخ می‌دهند. واقعیت این است که اگر آقایان ولایتی، طهرانچی و سایر مدیران دانشگاه آزاد به اندازه ای که در یکی دو سال گذشته به حجاب و عفاف توجه می‌کردند به علم و دانش و وضعیت ناوگان اتوبوس‌های دانشگاه علوم تحقیقات توجه نشان می‌دادند امروز این واقعه هولناک اتفاق نمی افتاد.
هیچ دستگاهی وجود ندارد که از آقایان ولایتی و طهرانچی بپرسد چرا تله‌کابین دانشگاه علوم تحقیقات را متوقف کردید؟ به جای آنکه هزاران دانشجو روزانه با اتوبوس های کهنه و غیراستاندارد جابه‌جا شوند باید با تله کابین رفت و آمد می کردند. اما اگر این تصمیم غیرضروری بود، مسئولین سابق باید پاسخگوی تصمیم خود باشند. اگر هم این تصمیم درست بود، آقای ولایتی به خاطر توقف این پروژه باید پاسخ گو باشد.
توقف تله کابین در دوره آقای ولایتی اتفاق افتاد؟
بله. همینطور است. اگر اجازه داده بودند برنامه دوران مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی ادامه پیدا کند، امسال به بهره برداری می‌رسید و به خاطر اینکه همه دانشکده‌ها در مسیر تله کابین قرار می‌گرفتند دیگر نیازی به استفاده از اتوبوس فرسوده نبود. آقای ولایتی و طهرانچی باید پاسخ دهد که تله کابین مهمتر بود یا مسائل دیگر؟ مساله اساسی دانشگاه آزاد، پاسخگو نبودن است. نهاد خصوصی در ایران باید به رسمیت شناخته شود. حکومت نباید هرچیزی که به مردم تعلق دارد از جمله دانشگاه آزاد یا صنایع دیگر را تصاحب و مصادره کند. قانون باید پررنگ‌تر باشد و مورد احترام قرار بگیرد. قانون باید جلوی مصادره دانشگاه آزاد را می گرفت. قانون باید می گفت دانشگاه آزاد یک نهاد خصوصی است و حکومت نمی‌تواند آن را مصادره کند.
می‌فرمایید ضعف ماست که دانشگاه خصوصی در ایران نداریم. فکر می کنم این حرف شما می تواند با واکنش های افرادی رو به رو می شود که با عناوینی مثل مبارزه با تبعیض آموزشی، به دانشگاه آزاد یا دیگر دانشگاه های غیرانتفاعی خرده می گیرند که در حال کالایی کردن علم هستند. به عبارتی فرد می تواند پول خرج کند و مدرک بگیرد.
ما نباید به هیچ وجه این دو مساله را با هم خلط کنیم. به هرحال دانشگاه خصوصی هم چه در آمریکا، چه در اروپا و چه در ژاپن ضوابطی دارد. دانشگاه های خصوصی که در آمریکا هستند جزو بهترین و معتبرترین دانشگاه های دنیا هستند. اینطور نیست که دانشگاه MIT یا پنسیلوانیا بی‌ضابطه مدرک صادر کنند. اگر دانشگاهی چنین کاری بکند نهایتا یک سال یا دو سال فعالیت خواهد داشت چرا که همه می‌دانند مدرکش قلابی است و دیگر کسی به این دانشگاه نمی‌رود. اینکه ما بیاییم این مسائل را با هم خلط کنیم درست نیست. همه عرض من این است که دانشگاه آزاد یک نهاد خصوصی بود، از بودجه عمومی استفاده نمی‌کرد و بنابراین حکومت نمی‌توانست دانشگاه را از آن خود کند. یعنی باید ساز و کاری که از اوایل تاسیس این دانشگاه وجود داشت رعایت می شد. ما می دانیم که بعد از درگذشت مرحوم هاشمی رفسنجانی چنین اتفاقی نیفتاد و یک جناح خاص سیاسی دانشگاه آزاد را عملا از آن خود کرد. این جناح متاسفانه اساسا به تصمیماتی که در یکی دو سال گذشته گرفته پاسخگو نیست.
برگردیم به اصل موضوع. از شعارهای دانشجویان پیداست که آنها مدیریت آقای ولایتی را مقصر حادثه اخیر دانشگاه آزاد می‌دانند. اما این ناوگان اتوبوسرانی در دوران قبل از آقای ولایتی هم مدرن نبود.
قبول دارم. من به هیچ وجه منکر این نیستم که این اتفاق در زمان مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی هم می توانست بیفتد. اما سوالم در خصوص پاسخ‌گویی است. اگر دانشگاه در زمان آقای هاشمی هم پاسخگو نبود نیز نمی‌توان از آن دفاع کرد. هر دو اشتباه است. اما این اشتباه نباید ادامه پیدا کند. متاسفانه دانشگاه آزاد اساسا پاسخ گو نیست. با این حال برخوردی که با دانشگاه آزاد می شود همواره یک برخورد سیاسی است. در زمان آیت الله هاشمی رفسنجانی یک سری از جریانات اصولگرا که قدرت و امکانات داشتند در مجلس یا بیرون از آن به انتقاد از دانشگاه آزاد شروع کردند. آنها می‌گفتند دانشگاه آزاد زمین مصادره کرده، همینطور بدون ضابطه مدرک صادر می‌کند، استخدام‌هایش بی‌در و پیکر است و ... . اما همان افراد و نهادها در یکی دو سال گذشته که دانشگاه آزاد در دست خط سیاسی خودشان افتاد کاملا مهر سکوت بر لب زدند و دیگر درباره این دانشگاه اظهار نظر نکردند. همه عرض من این است که اگر حاکمیت قانون وجود داشته باشد مسئولین دانشگاه آزاد باید به حاکمیت قانون پاسخگو باشند که البته چنین نیست.
الان چه کسی را مسئول واژگون شدن اتوبوس دانشگاه می دانید؟ آقای ولایتی مسئول است یا نه؟
فکر می‌کنم آقای ولایتی مسئول مستقیم این اتفاق نیست. با این حال در همه جای دنیا عرف این است که در حوادثی این‌چنینی مقامات ارشد آن نهاد، برای احترام به قربانیان این حادثه و افکار عمومی صرف نظر از اینکه مستقیم مسئول آن بودند یا نه استعفا می‌دهند. اما آقای ولایتی و طهرانچی تنها چیزی که گفتند این بود که بررسی می کنیم و کسانی که مسئول بودند باید توبیخ شوند.
