فرارو- ترامپ برای دور زدن کنگره وضعیت اضطراری اعلام کرد. رییس جمهور آمریکا حالا می‌تواند بدون تصویب کنگره، بودجه ساخت دیوار مورد علاقه‌اش را به دست بیاورد.
نانسی پلوسی و چاک شومر تهدید کرده اند ترامپ را به دادگاه می‌کشند. اما به نظر می‌رسد ترامپ بازهم کار خودش را بکند.
اما مساله اصلی اینجا نیست. شاید اگر بدانید نیکسون با اعلام وضعیت اضطراری نیرو‌های ورزیده گارد ملی را مجبور کرد نامه‌های عاشقانه مردم را در خانه‌ها برسانند اقدام ترامپ را عجیب ندانید.
اعلام وضعیت اضطراری در آمریکا مساله عجیبی نیست همانطور که ۴۰ سال است روسای جمهور آمریکا وضعیت اضطراری در مورد ایران را تمدید می‌کنند و آب از آب تکان نمی‌خورد.
اما مخالفان می‌گویند این اقدام ترامپ، سنتی را در سیاست آمریکا بنا می‌نهد که به این سادگی‌ها منسوخ نمی‌شود. شاید به همین دلیل است که سیاستمداران کهنه کار دموکرات و حتی جمهوری‌خواه می‌خواهند گربه را دم حجله بکشند.
اما ماجرای وضعیت اضطراری در تاریخ آمریکا چیست و چرا حرکت ترامپ استثنایی است؟
به گزارش واشینگتن فری‌بیکن، دونالد ترامپ جمعه صبح در "رز گاردن" کاخ سفید اعلام کرد: «ما از تجاوز به کشورمان صحبت می‌کنیم، مواد مخدر، قاچاقچیان انسان، انواع جرایم و باند‌های خلافکار. تا به دفتر کارم برسم نسخه نهایی را امضا می‌کنم و وضعیت اضطراری ملی خواهیم داشت.»
بعد از تعطیلی ۳۵ روزه دولت آمریکا، ترامپ علی رغم میل باطنی طرح کنگره را امضا کرد و مانع ادامه تعطیلی دولت شد. طبق این طرح، کنگره ۴/ ۱ میلیارد دلار برای ساخت دیوار مرزی اختصاص داد. این بودجه از ۷/ ۵ میلیارد دلاری که ترامپ خواسته بود بسیار فاصله دارد.
اما اعلام وضعیت اضطراری، این قدرت را به ترامپ می‌دهد که ۶/ ۳ میلیارد از بودجه پروژه‌های دفاعی را صرف ساخت دیوار مرزی کند.
کاخ سفید همچنین انتظار دارد ۶۰۱ میلیون دلار از محل صندوق دریافت جرایم که در اختیار وزارت خزانه داری است کسب کند و ۵/ ۲ میلیارد از وزرات دفاع از محل بودجه فعالیت نیرو‌های "کانتردراگ" (نیرو‌های امنیت ایالتی) دریافت کند.
این مبالغ علاوه بر پولی است که ترامپ پیشتر توانسته از کنگره بگیرد. پس در حال حاضر او بیش از ۸ میلیارد دلار پول دارد که خرج دیوار محبوبش کند.
اعلام وضعیت اضطراری ملی از طرف ترامپ انتقاد هر دو طیف چپ و راست را به همراه داشته است.
نانسی پلوسی، رییس مجلس نمایندگان به دموکرات‌های مجلس پیشنهاد کرد از طریق شکایت حقوقی جلوی اجرای طرح گرفته شود یا برای جلوگیری از این کار یک "قطعنامه مشترک" ارایه شود. (در قوانین آمریکا این مساله پیش‌بینی شده است)
بسیاری از جمهوری خواهان مانند سناتور لیندزی گراهام به وضعیت اضطراریِ چند هفته‌ای رضایت داده‌اند، اما برخی دیگر گفته‌اند حیثیت کنگره را بر می‌گردانند.
سناتور مارکو روبیو یکی از جمهوری خواهان است که اعتقاد دارد این اقدام ترامپ مشکلات حقوقی زیادی به وجود می‌آورد.
او می‌گوید: اعلام وضعیت اضطراری با سوالات مهم و پیچیده‌ای همراه است: چه چیزی به رییس جمهور یا کنگره قدرت می‌دهد چنین وضعیتی اعلام کند؟ چه چیزی آن را قانونی می‌کند؟ و اصلا مگر یک رییس جمهور چقدر باید قدرتمند باشد؟
در هفته‌های پیش رو بیشتر با چنین پرسش‌هایی مواجه می‌شویم!
وضعیتی اضطراری چه اختیاراتی به رییس جمهور آمریکا می‌دهد؟
از لحاظ تاریخی اختیارات ویژه رییس جمهوری در وضعیت اضطراری به قدمت اولین دولت جهموری خواهان است.
آمریکا این قانون را از یک قانون در جمهوری رومی اقتباس کرده است. قانونی که این امکان را فراهم می‌کرد که در مواقع بحران یک دیکتاتور منصوب شود و قدرت یک پادشاه را به دست آورد تا بتواند در زمان محدود با مشکلات ویژه قاطعانه برخورد کند. به اعتقاد رومی‌ها دموکراسی و آزادی همیشه هم جوابگو نیست.
مسئولیت دولت همیشه به گرفتن مالیات و ارائه خدمات محدود نمی‌شود. گاهی حوادث طبیعی مثل سیل و زلزله یا جنگ، بلایای غیر قابل پیش بینی ملی به وجود می‌آورد. این رویداد‌ها اوضاع عادی را به شیوه‌ای خطرناک و غیر قابل پیش‌بینی به هم می‌ریزد و ممکن است نیازمند واکنش‌هایی باشد که در قانون پیش بینی نشده است.
این وضعیت‌ها اضطرار است و یک "قدرت اضطراری" لازم دارد. این قدرت‌ها معمولا گسترده و با تعاریف مبهم است. در چنین شرایطی است که یک شخصیت اجرایی این قدرت را کسب می‌کند که به نام " منافع ملی" فراتر از قانون عمل کند.
وضعیت اضطراری؛ یک سنت آمریکاییبرخلاف بسیاری از کشورها، وضعیت اضطراری ملی در قانون اساسی آمریکا پیش بینی نشده بود. این کنگره بود که در روند تکامل خود به این نتیجه رسید که اختیار اعطای وضعیت اضطراری را به رییس جمهور بدهد.
بر اساس گزارش "مرکز پژوهشی کنگره" اولین نمونه وضعیت اضطراری به سال ۱۷۹۴ بر می‌گردد؛ جایی که جرج واشنگتن از این قانون برای درخواست نیروی نظامی به منظور مقابله با "
شورش ویسکی" استفاده کرد.
بر اساس بند ۲ قانون وضعیت اضطراری، گاهی رییس جمهور می‌تواند غیر شفاف یا یکجانبه عمل کند. در سال ۱۸۶۱ وقتی کنگره تعطیل بود و ۷ ایالت شورش کرده بودند آبراهام لینکلن دستور محاصره ایالات موتلفه آمریکا (۱۱ ایالت جنوبی معترض در زمان جنگ داخلی) را صادر کرد و با استفاده از اختیاراتی که وضعیت اضطراری به او می‌داد ارتش را تقویت کرد. (کنگره تنها بعد از گذشت مدتی این تصمیم را تایید کرد).
اگرچه اکثرا روسای جمهور آمریکا از اختیارات وضعیت اضطراری در زمان جنگ استفاده کرده‌اند، اما استثنا هم وجود داشته است. فرانکلین روزولت ۴۸ ساعت بعد از رسیدن به پست ریاست جمهوری با استفاده از "قانون تجارت با دشمن" مصوب ۱۹۱۷ وضعیت اضطراری اعلام کرد تا تمام بانک‌های کشور را تعطیل کند!
در مارس ۱۹۷۰ ریچارد نیکسون در پاسخ به اعتصاب نیرو‌های پستی، گارد ملی را وادار کرد نامه‌های مردم را برسانند. در ۱۹۷۱ هم هم برای کنترل تراز تجاری وضعیت اضطراری اعلام کرد.
سال ۱۹۷۳ در شرایط احتیاط آمیزِ پس از رسوایی واترگیت و افزایش نگرانی‌ها در مورد افزایش طول و تعداد وضعیت اضطراری (یک مورد ۴۰ سال طول کشیده بود) کنگره کمیته ویژه‌ای تشکیل داد. نتیجه بحث‌های این کمیته "قانون وضعیت اضطراری ملی سال ۱۹۷۴" یا "ان‌ای اِی" بود؛ که هنوز هم پابرجاست.
امروز رییس جمهور در وضعیت اضطراری ملی چه اختیاراتی دارد؟
ان‌ای ای مشخص می‌کند رییس جمهور چطور می‌تواند وضعیت اضطراری ملی اعلام کند (مثلا با یک اعلامیه کنگره را مطلع کند) و اینکه این وضعیت چطور ادامه یابد (یک ساله یا تمدید سالانه).
همچنین ان‌ای ای به کنگره قدرت نادیده گرفتن اعلامیه رییس جمهور را می‌دهد. در حال حاضر مخالفت کنگره در قالب "قطعنامه مشترک" عملی می‌شود که البته ممکن است توسط رییس جمهور وتو شود.
موسسه بِرِنان ۱۲۳ صلاحیت قانونی که در شرایط اضطراری به رییس جمهور داده می‌شود را شناسایی کرده. نکته مهم این جاست که در ان‌ای ای (برخلاف قوانین دیگر) اختیار جدیدی برای رییس جمهور تعریف نشده است.
ان‌ای ای رییس جمهور را وادار می‌سازد مشخص کند در شرایط اضطراری چه کار‌هایی قرار است انجام دهد؛ بنابر این قانون از ترامپ انتظار می‌رود بر اساس ماده ۱۰ قوانین دائمی آمریکا (نیرو‌های نظامی،
بخش ۲۸۰۸ که به رییس جمهور اجازه می‌دهد در شرایط اضطراری ملی از نیرو‌های نظامی در پروژه‌های عمرانی استفاده کند) عمل کند.
از زمان تصویب ان‌ای ای روسای جمهور آمریکا ۵۱ بار وضعیت اضطراری ملی اعلام کرده‌اند. از زمان دستور جیمی کارتر برای تصرف دارایی‌های ایران در امریکا ۳۰ وضعیت اضطراری همچنان پابرجاست. ترامپ پیشتر سه بار وضعیت اضطراری ملی اعلام کرده بود که یکی از آن‌ها برای اعمال تحریم‌ها برای دخالت خارجی‌ها در انتخابات ریاست جمهوری امریکا بود. اوباما هم ۱۲ بار وضعیت اضطراری ملی اعلام کرد که ۱۰ تای آن‌ها هنوز پابرجاست.
نگرانی اصلی مخالفان چیست؟
هرچند اعلام وضعیت اضطراری، مساله‌ای عادی در آمریکا حساب می‌شود، اما اقدام اخیر ترامپ بسیاری از مقامات از جمله هم حزبی‌های خود او را هم نگران کرده است. سه دلیل برای این نگرانی وجود دارد:
- ممکن است این اقدام استفاده غیر قانونی از قدرت نظامی باشد.
- ممکن است فرصتی به رییس جمهور بدهد تا کنگره را به صورت غیر قانونی دور بزند
- و در آخر این اقدام ترامپ می‌تواند به روسای جمهور بعدی این اجازه را بدهد که از صلاحیت‌های پیش بینی شده در وضعیت اضطراری برای پیشبرد اهداف غیر اضطراری خود استفاده کنند.
ایلیا سامین، حقوقدان اعلام شرایط اضطراری را تنها زمانی قانونی می‌داند که " نیاز برای استفاده از نیرو‌های نظامی باشد" و ساختن دیوار برای ترامپ شامل این بند قانونی نمی‌شود.
پروفوسور بروس آکرمن، پا را از این هم فراتر می‌گذارد و می‌گوید نیرو‌های نظامی حق ندارند قوانین غیر نظامی را اجرا کنند مگر اینکه مستقیما اجازه کنگره را داشته باشند.
البته از لحاظ تاریخی، سنت کاخ سفید چنین مواردی را تایید نمی‌کند؛ بوش و اوباما هم از نیرو‌های نظامی برای مقاصد غیر نظامی استفاده کرده‌اند.
الیزابت گیتین، پژوهشگر می‌گوید صلاحیت‌های وضعیت اضطراری برای دور زدن کنگره نیست؛ و تنها وقتی این وضعیت به رییس جمهور قدرت می‌دهد که تایید کنگره را داشته باشد. به اعتقاد او اعلام شرایط اضطراری بدون اجازه کنگره به عنوان قدرت بالقوه رییس جمهور در موارد حساس که نیاز به اقدام فوری است به قوت خود پابرجاست.
سرنوشت وضعیت اضطراری ترامپ چه خواهد شد؟
اینکه ترامپ حق دارد دیوار محبوبش را بسازد یا کار او تجاوز به حقوق کنگره است احتمالا در دادگاه بررسی خواهد شد. اما اینجا با یک سوال مهم‌تر مواجه ایم: «آیا اعلام وضعیت اضطراری ملی برای کنترل مرز به صورت خطرناکی اختیارات رییس جمهور را در آینده افزایش می‌دهد؟»
طرحی که به تازگی توسط الکسندریا اوکازیو کورتز به عنوان " نیودیل سبز" مطرح شد علنا تغییرات آب و هوایی را یک بحران و " تهدید مستقیم برای امنیت ملی آمریکا" می‌داند. رییس جمهور بعدی آمریکا با چنین استدلالی می‌تواند وضعیت اضطراری اعلام کند و اختیارات گسترده‌ای برای مبارزه با این پدیده به دست بیاورد.
سناتور کریس مورفی در توییتی نوشت: «هر روز ۱۰۰ نفر بخاطر اسلحه می‌میرند، این وضعیت اضطراری ملی است». اگر ترامپ می‌تواند با اعلام وضعیت اضطراری از شر هزینه‌های دیوار خلاص شود یک رییس جمهور دموکرات خواهد توانست از اختیارات این وضعیت برای ممنوع کردن حمل سلاح استفاده کند.
نگرانی امروز مخالفان، تنها مربوط به شخص ترامپ نیست. بلکه مربوط به کلیت اختیارات وضعیت اضطراری است. پژوهش‌هایی که مرکز بِرِنان انجام داده نشان می‌دهد افزایش اختیارات کنترل نشده رییس جمهور، به زور اعلام وضعیت اضطراری رو به افزایش است.
این اقدام ترامپ بحث و جدل‌های بیشتری را به دنبال خواهد داشت: آیا این وضعیت ادامه خواهد داشت؟ و اینکه آیا اختیارات رییس جمهور بیش از اندازه زیاد نشده است؟
