فرارو- عربستان سعودی که قبلا به طور مشروط از امکان دستیابی به سلاح هسته‌ای سخن گفته بود، طرحی برای احداث تاسیسات هسته‌ای در خاک خود دارد. برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که دولت آمریکا مایل است به عربستان فناوری‌های حساس هسته‌ای منتقل کند.
به گزارش فرارو، کمیته نظارت و اصلاح مجلس نمایندگان آمریکا، اخیرا گزارش مناقشه‌برانگیزی درباره برنامه انرژی هسته‌ای عربستان منتشر کرده که از تمایل دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، به ارائه فناوری‌های حساس هسته‌ای به این برنامه خبر می‌دهد. احمد علی، رئیس برنامه سیاست‌های انرژی و امنیت در دانشگاه آمریکایی بیروت، طی یادداشتی در وبگاه بی‌بی‌سی‌عربی، برنامه هسته‌ای عربستان را در چارچوب رقابت با ایران بررسی کرد.
طبق گزارش کنگره آمریکا، کاخ سفید احداث ده‌ها راکتور انرژی هسته‌ای را در عربستان و منطقه تشویق می‌کند. امری که به گفته علی بر شعله‌های منطقه بنزین می‌ریزد. چرا که گسترش احداث تاسیسات انرژی هسته‌ای چالش‌های جدی امنیتی بوجود می‌آورد. خصوصا اگر انتقال دانش و فناوری هسته‌ای محدود و تحت نظارت نباشد.
گزارش یادشده، به احتمال وجود معامله‌ای بین واشنگتن و ریاض اشاره می‌کند که به موجب آن، خواسته‌های هسته‌ای عربستان، به عنوان بخشی از طرح جامع صلح که در حال حاضر جارد کوشنر، داماد و مشاور ترامپ، آن را جلو می‌برد، محقق می‌شود. طبق همین گزارش، مشاوران سابق و فعلی کاخ سفید از یک رویکرد نرم در تعامل با برنامه انرژی هسته‌ای عربستان حمایت می‌کنند. رویکردی که به عربستان اجازه می‌دهد فعالیت‌های مختلفی، مثل غنی‌سازی اورانیوم و بازپردازش سوخت هسته‌ای مصرف شده، انجام دهد. اگر عربستان بخواهد، این فعالیت‌ها می‌توانند مقدمه‌ای برای فراهم‌سازی مواد لازم برای توسعه یک برنامه تسلیحاتی هسته‌ای باشند.
تلاش‌ها برای تسهیل انتقال دانش و فناوری هسته‌ای به عربستان، ارتباط تنگاتنگی با منافع شرکت‌های ذیربط آمریکایی و همچنین مشاوران بلندپایه دولت آمریکا، که می‌توانند در آینده نقش‌هایی بازی کنند، دارد. این شرکت‌ها می‌توانند از طریق امضای قرارداد‌های احداث و عملیاتی کردن تاسیسات هسته‌ای عربستان میلیارد‌ها دلار سود کسب کنند.
گزارش کنگره درباره تلاش کاخ سفید برای امضای یک معامله هسته‌ای با ریاض به دور از ضوابط و استاندارد‌های سخت هشدار می‌دهد. این ضوابط انتقال فناوری هسته‌ای آمریکا را به کشور‌هایی که به انجام فعالیت‌های غیرصلح‌آمیز مشکوک هستند، منع می‌کند.
آیا عربستان به انرژی هسته‌ای نیاز دارد؟
رهبران عربستان مدام ایده توسعه برنامه انرژی هسته‌ای را تبلیغ می‌کنند، اما بر خلاف امارات که تاسیسات هسته‌ای آن پس از پایان احداث، برق تولید می‌کنند، برنامه هسته‌ای عربستان به دلیل تغییرات مستمر برنامه‌ریزی‌های آن، هیچگونه پیشرفت ملموسی نداشته است. با این حال، توجیهات عربستان برای توجیه کردن نیازشان به احداث تاسیسات انرژی هسته‌ای ثابت بوده است. بارزترین توجیه آنها، این است که انرژی هسته‌ای در کاهش مصرف نفت در داخل کشور و در نتیجه افزایش صادرات آن نقش مثبت ایفا می‌کند.
علاوه بر این، طرفداران انرژی هسته‌ای در عربستان این انرژی را به عنوان یک منبع انرژی بی‌وقفه -برخلاف منابع انرژی تجدیدپذیر - تبلیغ می‌کنند. اما بررسی طرح‌های تحت بررسی عربستان، این بهانه را منتفی می‌کند. چون که عربستان قصد دارد یک یا دو راکتور یا برخی راکتور‌های کوچک را احداث کند که در وابستگی به نفت و گاز برای تولید برق تغییر بنیادینی ایجاد نمی‌کنند.
به نوشته علی، مقدار برقی که قرار است از طریق انرژی هسته‌ای تولید شود، درصد کمی از نیاز‌های عربستان به انرژی را تامین خواهد کرد. در نتیجه می‌توان به راحتی و به شکل اقتصادی آن را با انرژی خورشیدی جایگزین کرد. از حیث هزینه‌ها و توان رقابتی، انرژی هسته‌ای در مقایسه با سایر جایگزین‌ها مثل انرژی خورشیدی یا بادی و یا گاز طبیعی، پرهزینه است. شایان ذکر است که حتی بدون حمایت مستقیم دولتی، سرمایه‌گذاری در انرژی خورشیدی در منطقه، خصوصا در عربستان، شاهد جهش‌هایی از حیث دستیابی به قیمت‌های رقابتی بوده است.
برنامه هسته‌ای و رقابت تهران و ریاض
عربستان در منطقه نقشی اساسی بازی می‌کند و درگیر یک دشمنی شدید با ایران است. خصومتی که به نزاع منطقه‌ای در چندین کشور، مثل یمن، سوریه، عراق و لبنان، منجر شد. برنامه هسته‌ای ایران، موجب نگرانی‌های جدی در ریاض شده است. چندین بار سیاستمداران عربستان از تمایل‌شان به ایجاد توان هسته‌ای مشابه با ایران سخن گفته‌اند. آخرین بار، سال گذشته بود که شاهزاده محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، گفت: «بدون شک، اگر ایران سلاح هسته‌ای بسازد، ما هم در اسرع وقت همین کار را خواهیم کرد.»
توافق هسته‌ای میان ایران و قدرت‌های جهانی در ۲۰۱۵، به طور چشمگیری برنامه هسته‌ای ایران را محدود کرد. به رغم فرازونشیب‌های این توافق پس از روی کار آمدن ترامپ، ایران هنوز به مفاد این توافق پایبند مانده است. اما، به ادعای علی، احتمال دارد که موافقت واشنگتن با انتقال دانش و فناوری‌های هسته‌ای -مانند غنی‌سازی اورانیوم - به ریاض، به عقب نشینی ایران از محدودیت‌های هسته خود و آغاز مرحله جدید از مسابقه تسلیحاتی در منطقه پرآشوب منجر شود.
حتی اگر فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای به برنامه‌های تسلیحاتی تبدیل نشود، راکتور‌های هسته‌ای ممکن است به اهداف نظامی برای کشور‌های متخاصم یا گروه‌های تروریستی تبدیل شود. در منطقه، سوابقی از هدف قرار دادن تاسیسات هسته‌ای در جنگ‌های پی در پی وجود دارد. در سال ۱۹۸۱ اسرائیل یک راکتور تحقیقاتی در حال احداث عراق را بمباران و نابود کرد. در سال ۱۹۸۴، جنگنده‌های عراقی، بخشی از نیروگاه هسته‌ای بوشهر را نابود کردند. در دسامبر ۲۰۱۷، حوثی‌های یمن ادعا کردند که تاسیسات هسته‌ای جدید در ابوظبی امارات را با یک موشک بالستیک هدف قرار داده‌اند. علی در پایان با استناد به این موارد، مدعی شد که وجود تعداد زیادی از تاسیسات هسته‌ای در خاورمیانه، مخاطرات بزرگی دارد.
