فرارو- یک کارشناس آمریکایی در تحلیل دلایل استمرار خصومت میان ایران و آمریکا در چهار دهه گذشته ادعا کرد حداقل چهار رئیسجمهور آمریکایی تلاش کردهاند که روابط با ایران را اصلاح کنند، اما به دلیل عدم تمایل ایران نتوانستند این کار را انجام دهند.
به گزارش فرارو، در ۴۰ سال، مناسبات ایران و آمریکا، جز در دوره کوتاه حصول توافق هستهای ۲۰۱۵، هرگز خوب نبوده است. دو کشور، هیچگونه رابطه رسمی ندارند. کانال ارتباطی هم که در دوره مذاکرات هستهای بین وزرای خارجه ایران و آمریکا ایجاد شده بود، با روی کار آمدن دولت دونالد ترامپ در آمریکا، به سرعت قطع شد.
در دو سال گذشته، تنشها میان ایران و آمریکا به طور پیوسته در حال اوجگیری بوده است. کاخ سفید به طور یکجانبه از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) شد و «قویترین تحریمهای تاریخ» را علیه ایران اعمال کرد. در حال حاضر تنشها بین ایران و آمریکا، به طرز کم سابقهای بالا گرفته است. اما این تنشها صرفا به دولت ترامپ محدود نیست. در چهاردهه گذشته روابط میان دو کشور هرگز عادی نبوده است.
برخی محافل اندیشکدهای آمریکایی ادعا میکنند که آمریکا در ۴۰ سال گذشته تلاشهایی برای تنشزدایی با ایران انجام داده است، اما این ایران بوده است که به بهبودی روابط با آمریکا علاقهای نداشته است. کنت پولاک، پژوهشگر ارشد اندیشکده انستیتوی امریکن اینترپرایز، از جمله ناظرانی است که دشمنی ایران با آمریکا را «غیرمنطقی» و «بیهوده» دانست و تقصیر تنش در مناسبات تهران و واشنگتن را به گردن ایران انداخت.
پولاک طی یادداشتی در اندیشکده بروکینگز نوشت: «آنچه ما باید بفهمیم این است که این (خصومت) چیز تصادفی یا محصول سوء تفاهمات یا فرصتهای از دست رفته نیست. بلکه عمدی و هدفمند است.»
پیش فرض پولاک این است که اکثر رهبران آمریکا در چهل سال گذشته همواره تلاش کردهاند با ایران واقعا صلح کنند، اما ایران این را نپذیرفته است و شکست مکرر این رهبران در تنشزدایی با ایران، ارتباط چندانی با اشتباهاتشان ندارد. بلکه این شکست به دلیل عدم تمایل ایران به تنشزدایی است.
این پژوهشگر آمریکایی نوشت: «از همان آغاز، ایالات متحده خواستار روابط خوب با جمهوری اسلامی بود. پس از اینکه شاه از ایران خارج شد، دولت کارتر تلاش کرد با تهران یک کانال دیپلماتیک باز کند. از دیدگاه کارتر، سقوط شاه، خسران بزرگی نبود. او از نقض حقوق بشر شاه انتقاد کرده بود و میخواست از رژیم جدید ایران استقبال کند. رژیمی که به نظر میرسید، محبوبیت بسیار بیشتری نزد مردم ایران داشت. پاسخ ایران واضح و سریع بود. نه. تهران خواهان رابطه با واشنگتن نبود.»
بنا به ادعای پولاک، حتی قبل از باراک اوباما، هم روسای جمهور آمریکا تلاشهایی برای بهبود کردن روابط با ایران انجام دادهاند. یا حداقل گامهایی برای افزایش بیشتر تنشها انجام ندادهاند. البته، این کارشناس، در پایان یادداشت خود به این نکته هم اشاره میکند که در چهل سال گذشته، ایران و آمریکا علیه یکدیگر «کارهای وحشتناکی» انجام دادهاند و هر دو میتوانند این کارها را توجیه کنند. با این حال، پولاک، سهم آمریکا در دشمنی میان تهران و واشنگتن را کمتر میداند.
به نوشته پولاک، از زمان وقوع انقلاب اسلامی ایران تاکنون، حداقل چهار رئیسجمهور آمریکا تلاش کردهاند که به خصومتها با ایران خاتمه دهند، اما ایران تمایلی به این کار نداشته است. چنین دیدگاهی در میان آمریکاییها چندان سابقهای ندارد و بیشتر در رسانههای منطقهای، خصوصا رسانههای نزدیک به عربستان، مطرح میشود. سعودیها معتقدند که قبل از ترامپ و خصوصا در دوره اوباما، آمریکا به رغم رفتارهای غیردوستانه ایران، تلاشهایی برای نزدیک شدن به ایران و دور شدن از متحدان سنتی خود در منطقه انجام داده است. پولاک ادعا میکند که یک وزیر خارجه عرب به او گفته است: «چرا شما آمریکاییها اینقدر شیفته ایران هستید؟ ایران مثل دوست دختر سابق شما میماند که شما همیشه حسرت او را میخورید. اما او فقط به دنبال این است که به شما آسیب بزند. زندگی شما بدون ایران بسیار بهتر است. ما عربها، مثل همسر مظلوم شما هستیم که فقط یک رابطه خوب با شما میخواهیم، اما هر گاه آن دختر جسور ایرانی به شما چشمک میزند، ما را رها میکنید.»