ماجرای مسابقه‌های پولساز از حالت استفتا خارج شد و این‌بار به درس خارج فقه آیت‌الله مکارم‌شیرازی راه پیدا کرد. تأکید بر قمار‌بودن و حرام‌بودن پول‌های به‌دست‌آمده در مسابقه‌های صداوسیما که این روز‌ها شدت خاصی پیدا کرده، اگر یک طرف ماجراست، طرف دوم صداوسیما و شرکت‌هایی هستند که برنامه‌هایی از این دست را در جهت اهداف شرکت‌های تبلیغاتی ساخته و از آن‌ها حمایت مالی می‌کنند و احتمالا مبالغ بیشتری از پولی را که به برندگان می‌دهند، به صورت سود نصیب خودشان می‌شود.
به گزارش شرق، اگر این ماجرا تا قبل از این در همان اطلاع‌رسان‌های توییتری باقی مانده بود، با ورود یک مرجع تقلید ابعاد دیگری پیدا کرده است. آیت‌الله ناصر مکارم‌شیرازی که در
پاسخ به یک استفتا درباره مسابقه «برنده‌باش» که درباره شرکت در این برنامه و مالکیت جایزه آن سؤال کرده بود، شرکت در آن را قمار اعلام کرده و گفته بود برنده مالک جایزه نخواهد بود، دیروز در درس خارج فقه خود همچنان درباره این موضوع سخن گفت. آیت‌الله مکارم البته به ابعاد دیگری از این ماجرا هم در سخنانش اشاره کرده و البته توضیح بیشتری نداده است. مثل اینکه او گفته است که «گاهی اوقات گفته می‌شود بعضی از مؤسسات در مضیقه مالی هستند، سخن این است که باید تلاش کنیم از راه‌های مشروع کمبود‌ها را جبران کنیم، نه از راه‌های غیرمشروع».
مکارم درعین‌حال با تأکید بر اینکه این مسئله نوعی بخت‌آزمایی و قمار است، گفته: سایر حضرات آقایان هم همین نظر را گفته‌اند و ما البته با صراحت بیشتری بیان کرده‌ایم. او البته اشاره نکرده است احتمالا منظورش کدام‌یک از مراجع دینی بوده و اینکه اگر این برنامه‌های پولساز برای جبران کسری بخشی از مؤسسات برگزار شده، منظورش چه مؤسساتی بوده است. این مرجع تقلید گفته است: بدون اینکه اسم دستگاهی را ببرم اگر یک دستگاهی پیدا شود، سؤالاتی مطرح کند و بگوید هرکس جواب بدهد ما جایزه می‌دهیم، آیا درست است یا نیست؟
آیت‌الله مکارم‌شیرازی افزود:، اما اگر پول را از شرکت‌کنندگان بگیرند کما اینکه عده زیادی به روش‌های مختلف این کار را می‌کنند و غالبا بخش اعظم پول به جیب برگزارکننده مسابقات می‌رود و درصد اندکی به شرکت‌کنندگان می‌دهند، در اینجا هر دو حرام می‌شود. این مرجع تقلید یادآور شد: در کشور اسلامی نباید این وضع باشد، باید شفاف باشد. مال حرام برکت ندارد، در راه بد مصرف می‌شود و خیری در آن نیست.
جهرمی: مسابقات غیرمشروع است
بعد از واکنش آیت‌الله مکارم، آذری‌جهرمی، وزیر ارتباطات، نیز به میدان آمد و در توییتی چنین اعلام کرد: «روز گذشته در دستورالعملی، مدیران عامل اپراتور‌های تلفن همراه را موظف کردم شخصا بر روند مسابقات غیرمشروع بخت‌آزمایی در تلویزیون و غیر آن نظارت کنند و جلوی این پدیده سو را بگیرند. رعایت‌نکردن دستورالعمل برای اپراتور‌ها عواقب جدی در پی خواهد داشت».
ورود روبیکا و روبیکیو
واکنش‌های اخیر به طور مشخص برنامه مسابقه برنده‌باش را هدف قرار داده‌اند که شرکت‌کنندگان با خرید سؤال از یک اپلیکیشن می‌توانند مجوز ورود به برنامه را پیدا کنند و جوایز آن هم بین پنج تا صد میلیون به صورت پلکانی متغیر است. اما این تنها برنامه جنجالی صداوسیما نیست. این سازمان مدتی است که به جولانگاه یک اپلیکیشن و متعلقات آن بدل شده و با برگزاری مسابقات یا اعلام برخی ستاره و مربع‌ها با وعده جایزه‌های میلیونی به پولسازی برای خود مشغول است.
اشاره وزیر ارتباطات هم احتمالا همین برنامه‌ها را دربر می‌گیرد. مثل مسابقه جدید روبیکیو که متعلق به اپ روبیکاست که مدت‌هاست در برنامه‌های پربیننده‌ای مثل خندوانه و... تبلیغ شده است. در این مسابقه هم با خرید سؤال و اصطلاحا آنچه «جان» نامیده می‌شود، مبلغی در اختیار اپ قرار می‌گیرد و چنانچه مسابقه برندگانی داشته باشد، مبلغ به تعداد برندگان تقسیم می‌شود که احتمالا پول زیادی نخواهد شد. جالب آنکه این پول هم به‌صورت ذخیره در اپ نصب‌شده روی گوشی تلفن همراه برای انجام امور الکترونیکی و مخابراتی مثل خرید شارژ و چه و چه قرار می‌گیرد و عملا چیزی به دست برنده نمی‌رسد.
اپ روبیکا و مسابقه روبیکیو متعلق به شرکت خدمات ارزش افزوده توسکاست. شرکت توسعه کسب‌وکار توسکا در ۱۶ مهر ۱۳۹۶ به‌صورت رسمی ثبت شده که شناخته‌شده‌ترین محصول آن، اپلیکیشن روبیکا است که در خیلی از مسابقات و نظرسنجی‌های صداوسیما از آن استفاده می‌شود. گفته شده این شرکت در یک مزایده از سوی صداوسیما، همه زمان‌های تبلیغاتی تلویزیون و رادیو را به دست آورده است. بعد از آن صداوسیما در بخش‌نامه‌ای اعلام کرد «من‌بعد کلیه برنامه‌ها و طرح‌های مشارکتی در حوزه خدمات ارزش‌افزوده (VAS) و کلیه سرویس‌های پیرامون آن، می‌بایست به شرکت توسکا ارجاع و پس از دریافت مجوز همکاری و نامه تأییدیه آن شرکت نسبت به مشارکت فی‌مابین اقدام شود. بدیهی است کلیه قرارداد‌ها و مصوبات قبلی از تاریخ ۲۶/۷/۹۶ کان‌لم‌یکن تلقی می‌شود».
به نظر می‌رسد این مزایده و واگذاری نوعی از انحصار را برای این شرکت ایجاد کرده است. ماجرا زمانی بغرنج شد که در یک نظرسنجی چالش‌برانگیز تلویزیونی، با جابه‌جایی آرای مردم در این نظرسنجی، آرای مسابقه «برنده‌باش» با اجرای محمدرضا گلزار به شکل عجیبی افزایش یافت و همین موضوع باعث شد زمزمه‌های «تقلب» در آن بالا بگیرد. بعد از آن آذری‌جهرمی در توییتی نوشت که از ابتدای دولت دوازدهم، به دو نماینده دولت از پنج عضو در هیئت‌مدیره همراه اول اعلام کرده‌ایم که قرارداد تجاری شرکت توسکا با صداوسیما با مدل فعلی برای کسب‌وکار‌های نوپا مضر و به‌لحاظ اقتصادی تماما به ضرر همراه اول است و باید خاتمه یابد. درباره حق‌الناس کوتاه نمی‌آییم. او همچنین اعلام کرده بود دولت سهام‌دار اصلی و غالب مخابرات و همراه اول نیست. ۵۰ درصد به‌علاوه یک سهم در اختیار یک سهام‌دار است و در اختیار دولت نیست.
پشتیبانی توسکا از ۷۹ برنامه پربیننده تلویزیون
اگرچه شرکت توسکا اطلاعیه‌ای صادر کرده و ضمن اعلام اینکه اسپانسری چه برنامه‌هایی را دارد، عنوان کرده بود: «شرکت توسکا درحال‌حاضر به‌واقع به‌عنوان کارگزار صداوسیما در حوزه تبلیغات ارزش افزوده و دقیقا براساس ضوابط و تعرفه‌های آن سازمان عمل می‌کند که جزئیات و دستورالعمل‌های آن در اختیار تمامی فعالان حوزه کسب‌وکار قرار گرفته است. در شرایطی که مردم عزیز نیازمند توجه بیشتر هستند، شرکت توسکا با همکاری سازمان صداوسیما و با تلاش متعهدانه هنرمندان عزیز، تمامی هزینه‌های تولید برنامه‌های پربیننده‌ای، چون خندوانه، برنده باش، کودک‌شو، فرمول یک، نود، حالا خورشید، به خانه برمی‌گردیم، عصر جدید، تب‌تاب، جام جهانی، ماه عسل، ستاره‌ساز، فوتبال‌های داخلی و خارجی و ... در مجموع ۷۹ برنامه تلویزیونی را می‌پردازد تا ضمن پاسخ‌گویی به نیاز مخاطبین برای دسترسی به محتوای جدید، ارزنده و پخش این برنامه‌های فاخر، رضایت ایشان را با ساخت برنامه‌های جذاب و شاخص جلب نماید».
اما ابهامات در نحوه برگزاری مزایده و نیز شکل انحصاری‌شدن این شرکت عملا عرصه رقابت برای سایر شرکت‌ها را از بین برده است. از طرفی صداوسیما در حال تبدیل‌شدن به یک سازمان عریض و طویل با گرایش سرمایه‌داری است. البته سرمایه‌داری انحصاری که حالا صدای اعتراض مراجع و وزیر دولت را هم درآورده است، تازه اگر تنها روی ماجرا همین باشد؛ چراکه هنوز معلوم نیست این درآمدزایی از طریق شرکت توسکا به چه منظوری انجام می‌شود و آیا همان‌طورکه آیت‌الله مکارم گفته برای جبران کسری مؤسساتی بوده که هنوز پرونده‌شان گشوده نشده؟ اگر چنین است کدام مؤسسات؟
