فرارو- فرمول بیمه مرکزی برای محاسبه خسارت وارد شده به ماشین‌های لوکس توسط دیوان عدالت اداری لغو شد. این خبر را رسانه‌ها در هفته گذشته منتشر کردند و درباره‌اش کل حرف و حدیث به وجود آمد، اما موضوع هنوز به قدری پیچیده است که نمی‌توان به این سادگی‌ها از آن سردرآورد. با وجود پیچیدگی زیاد حداقل ۷۰ درصد خانواده‌های ایرانی با این موضوع درگیر هستند، چون آخرین آمار‌ها می‌گوید حداقل یک ماشین در خانه‌شان وجود دارد. اگر با ماشین بیرون بروید، تصادف کنید یا به شما بزنند کلی داستان و ماجرا برایتان پیش می‌آید. پس بهتر است زودتر متوجه شویم بیمه مرکزی و شرکت‌های بیمه به چه شیوه‌ای خسارت وارده به خودرو‌های حادثه دیده و سهم خودشان را دریافت می‌کنند.
نگاهی به قانون عجیب بیمه‌مرکزی برای پرداخت خسارت تصادفات
به گزارش فرارو، تا همین هفته پیش شرکت‌های بیمه با اینکه حداقل تعهد بیمه شخص ثالث ۹ میلیون تومان است، فرمولی به کار می‌بردند تا خسارت کمتری به ماشین‌های لوکس پرداخت کنند. این فرمول وقتی توسط شرکت‌های بیمه استفاده می‌شد که کسی به خودرو‌های گران‌تر از ۱۸۰ میلیون تومان خسارت وارد می‌کرد. در این حالت سقف مبلغ پرداختی نهایتا با نسبتی معادل ۵۰ درصد دیه مرد مسلمان در ماه حرام محاسبه می‌شد. به عنوان مثال امسال که دیه مرد مسلمان در ماه‌های حرام ۳۶۰ میلیون تومان است، سقف مسئولیت مالی شرکت‌های بیمه در حوادث رانندگی، تنها برای خودرو‌هایی قابل پرداخت بود که قیمت‌شان نهایتا ۱۸۰ میلیون تومان باشد. به لطف این ماده قانونی اگر یک پراید با خودروی گرانقیمت لکسوس تصادف می‌کرد، حداکثر تعهد مالی راننده وسیله نقلیه مقصر، تا سقف ۱۸۰ میلیون تومان محاسبه می‌شد. یعنی چی. یعنی قیمت ماشین را تقسیم بر ۱۸۰ میلیون تومام می‌کردند و با همین نسبت به راننده یا مالک خودرو حادثه‌دیده خسارت می‌دادند. بقیه پول چی می‌شد؟ در همه این سال‌ها طوری تبلیغ شده بود که راننده چنین ماشین‌هایی به شکل جداگانه بیمه‌بدنه هم بخرند تا در زمان تصادف مابقی خسارت از این راه پرداخت شود.
چرا قانون بیمه مخالفان زیادی داشت؟
شرکت‌های بیمه برای قانونی که توسط خودشان نوشته شده کلی توجیه جور کرده بودند. مثلا می‌گویند برای حمایت از مردم عادی است یا می‌گویند خسارت قابل پرداخت به یک ماشین نباید بیشتر از دیه انسان باشد. در ظاهر همه‌چیز خوب و باورپذیر است، اما در اصل این قانون مقداری هم به خود شرکت‌های بیمه منفعت می‌رساند. به عنوان مثال اگر شما با پرایدتان به خودرویی با قیمت یک میلیارد تومان بزنید و در بهترین حالت پنج میلیون تومان به آن خسارت وارد کنید. کارشناسان سراغ قانون خودشان می‌روند و با توجه به اینکه سقف تعهد مالی در بیمه اجباری شخص ثالث شما ۹ میلیون تومان ذکر شده است، پنج میلیون تومان را تقسیم بر قیمت خودروی لوکس یک میلیاردی، ضربدر قیمت خودروی با رقم ۱۸۰ میلیون تومان می‌کنند و تنها ۹۰۰ هزار تومان خسارت به راننده و مالک ماشین خسارت‌دیده پرداخت می‌کنند! در عین حال صاحبان ماشین‌های لوکس را هم مدام تشویق می‌کردند حتما بیمه‌بدنه بخرند. اگر مالک ماشین چنین کاری انجام داده باشد، به بیمه‌بدنه خود رجوع کند و بقیه خسارت را هم از آن‌ها طلب می‌کند اگر چه باز مقداری از خسارت را از راننده مقصر حادثه می‌گیرند. اگر ماشین لوکس بیمه بدنه نداشته باشد، کار به شکایت و دادگاه می‌رسد و احتمالا در نهایت تنها بخشی از کل خسارت پنج میلیونی را به گردن راننده مقصر حادثه می‌اندازند در حالی که شرکت بیمه موقع فروش بیمه‌نامه ثالث تعهد کرده بود خسارت‌هایی را تا سقف ۹ میلیون تومان جبران کند.
طبق فرمول مورد نظر بیمه مرکزی هرچقدر ارزش خودروی خسارت‌دیده بیشتر باشد، رقم پرداخت شده توسط شرکت‌های بیمه پایین می‌آید. حالا که قیمت خودرو رشد (پرش، جهش یا هر کلمه دیگری که شما دوست دارید) کرده، تعداد خودرو‌هایی که ارزش آن‌ها از ۱۸۰ میلیون تومان گذر کرده زیاد شده است. یک دنا ساده حدود ۲۰۰ میلیون تومان است. برای همین هیات عمومی دیوان عدالت اداری پس از انجام بررسی‌های لازم هفته گذشته حکم به ابطال دستورالعمل شورای عالی بیمه داد و شرکت‌های بیمه را ملزم کرد در هنگام بروز خسارت بدون توجه به قیمت خودروی حادثه دیده، سقف تعهدات مالی که هر بیمه‌گذار خریداری کرده و خودشان آن را متعهد شده‌اند پرداخت کنند.
چرا قانون بیمه غیرمنصفانه بود؟
فرض کنید شما یک ماشین ۳۶۰ میلیون تومانی دارید و در خیابان راه خودتان را می‌روید. ناگهان از خیابانی فرعی یک پژو ۲۰۶ با نهایت سرعت جلوی شما می‌پیچد و به گلگیر سمت راست ماشین خسارت می‌زند. دستورالعمل قدیمی بیمه مرکزی که توسط دیوان عدالت اداری به چالش کشیده شده، می‌گوید بیمه شخص‌ثالث مقصر حادثه تنها موظف است نصف خسارت وارد شده به ماشین لوکس شما را بپردازد، چون ارزش ماشین متعارف حداکثر ۱۸۰ میلیون تومان است. چون ماشین شما دو برابر این مبلغ قیمت داشته و کارشناسان هم تنها نصف خسارت وارد شده به ماشین را پرداخت می‌کردند. چهار میلیون به جای هشت میلیون! حتی با وجود اینکه حداقل مبلغ خسارت مورد تعهد در بیمه‌نامه‌های شخص ثالث امسال ۹ میلیون تومان قید شده. بر اساس دستورالعمل باطل اعلام شده بیمه‌مرکزی چهار میلیون باقی مانده را باید از راننده مقصر می‌گرفتید. اگر با زبان خوش راضی به پرداخت این پول نمی‌شد، کار به طرح شکایت در شورای حل اختلاف می‌کشید. با این حال شرکت‌های بیمه توصیه کرده بودند مالکان حتما برای ماشین‌های لوکس خود بیمه بدنه بخرند تا در صورت سربه‌راه نبودن راننده مقصر حادثه، مابقی خسارت خود را از بیمه بدنه بگیرند.
حکم جدید دیوان‌عدالت فرجام ماجرا را در مثال حاضر به شکل دیگری رقم می‌زند. راننده مقصر به بیمه‌شخص ثالث خود رجوع می‌کند که در آن نوشته شده خسارت وارده تا رقم ۹ میلیون تومان برعهده شرکت بیمه (ثالث) گذاشته شده است. در این حالت، چون خسارت هشت میلیون تومان است، همه به خواسته دلشان می‌رسند و ماجرا ختم به خیر می‌شود، اما اگر مبلغ خسارت بیشتر از این حرف‌ها باشد چی؟
دوستان من پارسال موقع رانندگی یک لحظه حواسش به گوشی موبایل پرت شد و با یک ماشین لوکس تصادف کرد. ماشین لوکس آن زمان حدود ۵۰۰ میلیون تومان قیمت داشت. خسارت وارد شده به ماشین لوکس رقمی حدود ۴۰ میلیون تومان بود! کارشناس بیمه شخص ثالث، با بررسی جزئیات حادثه و با استناد به فرمول بیمه مرکزی این رقم را به ۱۳ میلیون تومان کاهش داد. با توجه به فرمول ابطال شده شرکت ۱۰ میلیون آن را پرداخت و پای خودش را از بازی بیرون کشید. خوشبختانه مالک ماشین حادثه‌دیده بیمه بدنه داشت و توانست ۲۷ میلیون را از این راه زنده کند و در نهایت دوستم با پرداخت سه میلیون تومان دیگر از جیبش به قائله خاتمه داد. اگر این حادثه امسال و با توجه به ابطال قانون بیمه‌مرکزی رخ دهد، دوستم به شرط کفایت پوشش خسارت مالی همان سه میلیون تومان را هم نباید از جیب بدهد.
این وسط دو تا نکته مهم باقی می‌ماند؛ اولی این است که صاحبان خودرو‌های بالای ۱۸۰ میلیون تومان باید حتما همین حالا نسبت به خرید بیمه‌نامه بدنه برای ماشین خود اقدام کنند. چون اگر خسارتی ۴۰ میلیون تومانی بهشان وارد شود و حداکثر پوشش بیمه راننده مقصر ۹ میلیون تومان باشد، باید مدت‌ها دنبال زنده کردن ۳۱ میلیون تومان خسارت باقی مانده دوندگی کنند. در حالی که می‌شود این پول را از راه بیمه بدنه ماشین تامین کرد. به عنوان خریداران بیمه شخص ثالث هم باید خیلی جدی به افزایش سقف تعدات بیمه در بخش خسارت مالی فکر کنیم.
بالا بردن پوشش ثالث، خرید بیمه بدنه
بالا بردن سقف پوشش خسارت در زمان خرید بیمه شخص ثالث یک انتخاب است. امسال در حالت عادی کف پوشش این نوع بیمه ۹ میلیون تومان محاسبه می‌شود. در نتیجه اتومبیلی مثل پراید معمولی خودمان باید حدود یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان پول بدهد. به انتخاب خودتان می‌توانید سقف پوشش را تا ۱۸۰ میلیون تومان افزایش دهید. به هر حال افراد رانندگی خودشان را بهتر می‌شناسند و ممکن است احتمال وقوع تصادف را بیشتر ببینند. شاید باور نکنید، اما در این حالت قیمت بیمه‌نامه همین ماشین پراید با عمر یک سال، می‌شود حدود سه میلیون تومان. یعنی با پرداخت پولی در حدود دو برابر حالت عادی یک بیمه‌نامه خریده‌اید که در زمان تصادف ۱۷۱ میلیون تومان بیشتر پرداخت می‌کند. در قانون قبلی حتی با وجود داشتن پوشش خسارت اضافی باز هم شرکت بیمه خودش تصمیم می‌گرفت چقدر به راننده حادثه‌دیده پول بدهد.
حالا بیایید به عنوان راننده یک ماشین گرانقیمت ببینیم برای ماشینی بالاتر از ۱۸۰ میلیون چقدر پول بیمه باید بدهیم. موضوع را با پژو ۲۰۰۸ مثال می‌زنیم که پارسال کمتر از ۱۰۰ میلیون قیمت داشت و طبق همان قانون بیمه ضروری نبود برایش بیمه‌بدنه بخریم. قیمت همین ماشین امسال به بیشتر از ۳۰۰ میلیون تومان رسیده است. طبعا قیمت قطعات و لوازم یدکی چنین ماشینی هم افزایش قابل توجهی داشته است. یعنی الان رسما دارید با کلی خطر و ریسک ۲۰۰۸ را در خیابان حرکت می‌دهید. چون راننده‌هایی که با شما تصادف می‌کنند لزوما سقف پوشش بیمه شخص ثالث خود را افزایش نداده‌اند، منطقی به نظر می‌رسد شما هم خودتان و ماشین‌تان را با بیمه بدنه مجهز کنید. فکر می‌کنید چنین کاری چقدر پول می‌خواهد؟ باورکردنی نیست، اما شرکت‌های بیمه همین ماشین را با دریافت مبلغی در حدود ۲.۸ میلیون تومان تا چهار میلیون تومان بیمه می‌کنند. این طوری در تصادفی که ۴۰ میلیون خسارت به بار آورده و راننده مقصر در آن سقف خسارت ۹ میلیون تومانی دارد را خنثی می‌کنید. ارزشش را ندارد؟
با وجود حکم صریح هیات‌عمومی دیوان عدالت اداری، لغو قانون بیمه‌مرکزی کمی زمان می‌برد. قرار است بیمه‌مرکزی در جلسه با شرکت‌های بیمه رای دیوان را در قالب بخشنامه‌ای جدید ابلاغ کند، اما اگر در همین روز‌ها تصادفی رخ دهد و شرکت‌ها بر اساس همان فرمول باب‌طبع خودشان نسبت به پرداخت خسارت اقدام کردند، راننده‌ها و مالک خودرو می‌تواند با طرح شکایت و دنبال کردن مراحل قانونی خسارت خود را بر اساس رای دیوان عدالت اداری دریافت کنند.
