فرارو- فضای صنفی مطبوعات کشور طی چند ماه گذشته تحت تاثیر اعطای یارانه به شرکت‌هایی قرار داشت که به هیچ وجه نشریات آن‌ها روی کیوسک قرار نمی‌گرفت، اما مبالغ بسیار گزافی را برای این مجلات دریافت کردند، با توجه به اعتراض بدنه جامعه مطبوعاتی و رسانه‌ای کشور به این موضوع، وزارت ارشاد پیش نویس اصلاحیه شیوه‌نامه جدید محاسبه و تخصیص یارانه مطبوعات را منتشر کرد.
به گزارش فرارو، بر اساس اعلام معاومت مطبوعاتی وزارت ارشاد در شیوه‌نامه‌های جدید تخصیص یارانه مطبوعات بر سنجه‌های کیفی، راستی آزمایی شمارگان، حذف نشریات بی‌کیفیت از شمول دریافت یارانه، تعیین سقف تعداد نشریات مورد حمایت تاکید شده است.
در شیوه‌نامه جدید که در دو مرحله اجرایی خواهد شد، ضریب نظم در انتشار رسانه‌ها و ضریب کیفی در کنار توزیع سراسری، به عنوان شروط اصلی و شاخص‌های موثر در محاسبه یارانه درج شده است.
همچنین محور‌های چهارگانه «اقتصاد و توسعه ملی، فرهنگی اجتماعی، سیاست خارجی و امنیت ملی، فرهنگ، معارف اسلامی و دفاع مقدس» به عنوان اولویت‌های موضوعی در محاسبه یارانه مطبوعات اعلام شده است. در این شیوه‌نامه میزان حمایت از نشریات متعدد دارای صاحب‌امتیاز حقیقی یا حقوقی واحد نیز مشخص شده به طوری که صاحبان امتیاز بیش از سه نشریه از ضریب کاهشی برخوردار می‌شوند و برای صاحبان امتیاز دارای بیش از ۱۰ نشریه نیز یارانه‌ای در نظر گرفته نشده است.
در همین رابطه محمد خدادی معاون مطبوعاتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌گوید: جزئیات این شیوه‌نامه جدید بر چند اصل استوار است؛ اول ضریب نظم در انتشار، که قبلا تا ۳۰ درصد هم قابل پذیرش بود، اما الان در مرحله اول ۷۰ و بعد ۹۰ درصد اعلام شده است؛ یعنی اگر یک روزنامه از ۱۰۰ روز فقط ۳۰ روز منتشرشود، مشمول حمایت نمی‌شود. دیگری گستره توزیع است؛ گسترده توزیع باید سراسری یعنی ۳۱ استان باشد نه تعداد محدودی استان و نکته سوم محتوا و ضریب کیفی رسانه است.»
علی میرزاخانی سردبیر روزنامه دنیای اقتصاد
یارانه مطبوعات باید به مخاطبان اختصاص یابد
علی میرزاخانی سردبیر روزنامه دنیای اقتصاد در گفتگو با فرارو با اشاره به اینکه دولت باید به جای اعطای یارانه به مطبوعات به مخاطبان این یارانه را اختصاص دهد، گفت: «اما حال که بنا شده این منابع به مطبوعات و روزنامه‌ها داده شود، باید ضوابطی برای این کار در نظر گرفته شود.»
وی افزود: «درحال حاضر به روزنامه‌ای که تیراژ سه رقمی یعنی در حدود ۲۰۰، ۳۰۰ نسخه دارد، یارانه اختصاص می‌دهند، در حالیکه الان روزنامه‌ای داریم که دفتر آن بیشتر شبیه به دخمه است، تا محل فعالیت روزنامه، کار در چنین محیطی توهین به کار روزنامه‌نگاری است و لطمه جدی به وجه روزنامه‌نگاران وارد می‌کند، این در حالی است که به چنین نشریه‌ای نیز یارانه تعلق می‌گیرد.»
میرزاخانی ادامه داد: «به طور مثال بنده در چند روز گذشته از خیابان ستارخان عبور می‌کردم که یک تابلو توجه من را جلب کرد، در میان تابلو‌های انبوه اغذیه فروشان ستارخان تابلوی شرکتی که در یک ساختمان دوطبقه واقع شده و بیش از ۲۰ مجله در آن دفتر منتشر می‌شود، واقعا تعجب برانگیز بود برای من، چگونه می‌شود در چنین محیطی برای ۲۰ نشریه تولید محتوا کرد.»
سردبیر روزنامه دنیای اقتصاد اضافه کرد: «نشریاتی از این دست وجود دارند که برای گرفتن یارانه ارشاد چاپ می‌شوند، این در حالیست که مطبوعات جای جیب پر کردن نیست و کسی که برای چنین هدفی در عرضه رسانه فعالیت می‌کند، جایی در این حرفه ندارد.»
اعطای یارانه مطبوعاتی باید هدفمند شود
این فعال رسانه‌ای با تاکید بر اینکه باید اعطای یارانه مطبوعاتی هدفمند شود، بیان داشت: «تا به حال چنین امری وجود نداشته، حال که وزارت ارشاد این آیین نامه را اصلاح کرده باید این موضوع را به فال نیک گرقت و از این اقدام معاونت مطبوعاتی حمایت کرد.»
میرزاخانی با اشاره به اینکه برای حمایت از رسانه‌های مکتوب باید شروطی را در نظر گرفت، گفت: «اول اینکه باید افرادی که اقدام به منتشر کردن روزنامه و مجله می‌کنند، در این عرضه سرمایه‌گذاری کنند نه اینکه به قصد دریافت یارانه دولتی در این عرضه حضور پیدا کنند، بنابراین پیش شرط تاسیس رسانه باید سرمایه‌گذاری در قدم اول باشد.»
سردبیر روزنامه دنیای اقتصاد ادامه داد: «بعد از اینکه شرط اول محقق شد، وزارت ارشاد برای حمایت از آن رسانه باید یک زمان را در نظر بگیرد، به طور مثال اگر یک روزنامه در بازه زمانی یک ساله نتوانست حداقل تیراژ را که بین ۱۵ تا ۲۰ هزار نسخه در روز است را اجرایی کند، باید این حمایت‌ها قطع شود.»
در کسب و کار رسانه‌ای باید رقابت وجود داشته
علی مزینانی مدیرعامل شرکت هفت صبح ماندگار در گفتگو با فرارو با اشاره به اینکه در آیین نامه توزیع یارانه دولتی مطبوعات که در سال ۸۸ به تصویب رسید، صرف داشتن مجوز ملاک اعطای یارانه بود، گفت: «بر اساس این آیین نامه صاحب امتیاز و مدیر مسئول نشریه پس از شش ماه از تاریخ اعطای مجوز می‌توانست درخواست یارانه دولتی را به معاونت مطبوعاتی وزارت ارشاد ارائه دهد.»
وی افزود: «اما در پیش نویس اصلاح این آیین نامه دیگر به صرف داشتن مجوز به هر نشریه‌ای یارانه مطبوعاتی تعلق نمی‌گیرد که این امر قدمی روبه جلو برای هدفمند کردن یارانه‌های مطبوعات است، که امیدواریم این اصلاحیه تحت فشار‌هایی لغو نشود.»
مزینانی با اشاره به اینکه در کسب و کار رسانه‌ای باید رقابت وجود داشته باشد، اظهار داشت: «اما با این یارانه‌ای که ارشاد می‌دهد، عملا نمی‌توان انتظار رقابت را داشت، چون در همان اول فردی که مجوز دریافت کرده از این یارانه استفاده می‌کند و همین امر نیز باعث می‌شود کسی که واقعا می‌خواهد فعالیت مطبوعاتی کند و به تولید محتوا نیز بپردازد، در عمل سرد‌شود.»
اگر یارانه مطبوعاتی قطع شود، تنها حرفه‌ای‌ها باقی می‌مانند
مدیر روزنامه هفت صبح اضافه کرد: «فرد و رسانه‌ای که در فضای مطبوعاتی کشور حضور پیدا می‌کند، باید در وهله اول به تولید محتوای قوی بپردازد تا بتواند به جذب مخاطب اقدام کند و بعد از طریق آگهی‌هایی که دریافت می‌کند یا از طریق فروش و اشتراک نشریه به درآمدزایی برسد.»
وی ادامه داد: «اما با چرخه فعلی تخصیص مطبوعات، یک فرد بدون اینکه چنین فرآیندی را طی کند، یارانه را می‌گیرد و در این صورت رقابت در صحنه رسانه‌ای کشور از بین می‌رود، اما اگر یارانه مطبوعات به طور کلی قطع شود، هر چند ممکن است بسیاری از روزنامه‌ها و مجلات تعطیل شود، اما آن‌هایی که باقی می‌مانند به صورت سالم و حرفه‌ای به فعالیت می‌پردازند و سطح کیفی روزنامه‌نگاری در کشور بسیار ارتقا می‌یابد.»
مزینانی با اشاره به اینکه در فضای رقابتی مطبوعات وضعیت معیشتی روزنامه نگاران و اهالی رسانه نیز بهبود می‌یاید، گفت: «مگر از زمانیکه طرح برگشتی مطبوعات از سال ۹۲ توسط معاونت مطبوعاتی اجرا شد، وضعیت درآمدی روزنامه نگاران بهتر شد، فقط در این بین شبه رسانه‌هایی بودند که از این طرح منفعت بردند، چون که آن‌ها نیز به روزنامه نگار و تحریریه نداشتند و تمام مطالب را به صورت بازنشری در مجله خود چاپ می‌کردند.»
وی افزود: «اما اگر فضادی رقابتی حاکم باشد بر فضای مطبوعات و رسانه‌ها مدیران مسئول سردببران و روزنامه نگاران حرفه‌ای را به کار می‌گیرند و در چنین فضایی سطح درآمدی روزنامه‌نگاران و اهالی رسانه نیز ارتقا می‌یابد.»
