دنیای شگفت‌انگیز تبهکاران؛ چرا مکزیک از پس ال چاپو‌ها بر نمی‌آید؟

فرارو- دولت مکزیک به دلیل شدت درگیری‌ها ناچار شد پسر ال چاپو را آزاد کند. پس از دستگیری ال چاپو، تاجر مشهور مواد مخدر مکزیکی نه تنها تجارت مواد در مکزیک کاهش نیافته است بلکه این کسب و کار چهره خشن تری به خود گرفته است. تنها در هفته گذشته سه درگیری شدید بین نیرو‌های امنیتی و کارتل‌های مواد مخدر اتفاق افتاده است. به نظر می‌رسد استراتژی آمریکا برای مبارزه با این گروه‌های خلافکار منجر به وخامت بیشتر اوضاع مکزیک خواهد شد.

به گزارش فرارو، روز پنجشنبه، بیست و ششم مهر دولت مکزیک به دلیل شدت درگیری‌ها ناچار شد پسر مشهورترین تاجر مواد مخدر دنیا را آزاد کند. اوبیدیو گوزمن لوپز، پسر خواکین گوزمن، معروف به ال چاپو که پس از دستگیری پدر بخشی از فعالیت‌های گسترده تجارت مواد مخدر در مکزیک و سراسر دنیا را به دست گرفته است در محل اقامتش در شهر کولیاچان مرکز ایالت سینالوآ مکزیک دستگیر شد.

اوبیدیو، ایوان آرکیوالدو و خـزوس آلفردو، پسران تاجر مواد مخدر مشهور مکزیکی هستند که به همراه اسماعیل زامبادا، معروف به ال‌مایو، دارودسته پدر خود را رهبری می‌کنند. ۳۵ نفر از نیرو‌های امنیتی شب پنجشنبه پسر کمتر مشهور ال چاپو و سه همراه او را دستگیر کردند.

 

خوآکین گوزمن، ۶۲ ساله معروف به ال چاپو (به معنی کوتوله) پس از مدت‌ها تعقیب و گریز و فرار از زندان، سال ۲۰۱۶ دستگیر، سال ۲۰۱۷ تحویل آمریکا و تیرماه سال جاری به جرم قاچاق هزاران کیلو کوکائین، هروئین و ماریجوانا و مشارکت در چندین قتل محکوم شد. او رهبر کارتل سینالوآ، یکی از بزرگترین و خشن‌ترین باند‌های مکزیکی مواد مخدر بود.

اوبیدیو گوزمان، ۲۸ ساله که به سرعت پس از دستیگری آزاد شد، خود یکی از قاچاقچیان مشهور در مکزیک است. علاوه بر دستگیری پدر، سال گذشته دادگستری آمریکا حکم دستگیری اوبیدیو گوزمن را هم به اتهام توزیع کوکائین، ماری جوانا و قرص‌های روان‌گردان در بین سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۸ صادر کرده بود.

ضعف دولت مکزیک در مبارزه با کارتل‌های مواد مخدر موجب شده است دولت این کشور برخورد با برخی از رهبران گروه‌های قاچاقچی را به ایالات متحده آمریکا بسپرد.

دستگیری پسر ال چاپو با واکنش گسترده نیرو‌های مسلح وابسته به کارتل سینالوآ مواجه شد. بلافاصله پس از بازداشت پسر ال چاپو گروهی مسلح، ماموران حاضر را زیر رگبار گلوله گرفتند. همزمان عده دیگری از این باند در سطح شهر به سربازان و ماموران پلیس حمله کردند و خودرو‌ها و پمپ گاز را به آتش کشیدند. با افزایش درگیری‌ها در تمام سطح شهر پلیس مجبور شد اوبیدیو را آزاد کند.

 

به گفته مسئولان امنیتی دولت مکزیک عملیات نظامی ناموفق برای بازداشت پسر ال چاپو، دستکم هشت کشته و ۲۰ زخمی برجای گذاشت. همچینن تعدادی خودروی پلیس و کامیون به آتش کشیده شدند. این سومین درگیری مسلحانه بین اعضای مسلح کارتل مواد مخدر و نیرو‌های امنیتی طی یک هفته اخیر در مکزیک است. وضعیت امنیتی شهر کولیاچان روز جمعه هم ادامه داشت و بسیاری از خیابان‌های شهر  مسدود بود و مدارس و برخی از ادارات دولتی هم تعطیل شد.

وزیر امنیت مکزیک در دفاع از آزاد کردن این قاچاقچی سرشناس گفت: «تصمیم گرفتیم بدون گوزمان از خانه عقب نشینی کنیم تا از بروز خشونت بیشتر در منطقه جلوگیری کنیم و جان کارمندانمان را حفظ کنیم و همچنین آرامش به شهر برگردد.»

رئیس جمهور مکزیک هم از آزاد کردن پسر ال پاچو دفاع کرد و گفت: «دستکیری یک مجرم از جان مردم عزیز‌تر نیست.» ترامپ هم پس از حوادث در تماس تلفنی با آندرس مانوئل لوپز اوبرادور، با مکزیک اعلام همبستگی کرد.

 

درگیری‌های دو سال گذشته در مکزیک نشان می‌دهد بازداشت خطرناک‌ترین رهبران تجارت مواد مخدر در سال ۲۰۱۶، به حل معضل قاچاق کمک نکرده است.

بعد از حوادث پنجشنبه اورارد مئاده، استاد دانشگاه سن دیگو که در مورد کولیاچان تحقیق کرده است به لس آنجلس تایمز گفت: «این ایده که زندانی کردن ال چاپو به بحران امنیتی مکزیک کمک می‌کند افسانه‌ای بود که مقامات آمریکایی از آن استقبال کردند.» به نوشته این روزنامه مردان مسلحی که کنترل شهر کولیاچان را به دست گرفتند دو چیز را نشان داد: «کارتل سینالوآ از همیشه قوی‌تر است و برقراری صلح در مکزیک دردسر بیشتری از دستگیری یک خلافکار دارد.»

در حال حاضر، تعداد افرادی که در اثر خشونت جان خود را از دست می‌دهند؛ بیشتر از زمانی که است که ال چاپو شخصا بر خیابان‌ها و امپراطوری وسیعی از قاتلین نظارت داشت. به گزارش نیویورک تایمز استراتژی فشار آمریکا که تلاش می‌کند با دنبال کردن رهبران کارتل‌ها، آن‌ها را از بین ببرند شکست خورده است. این سیاست به جای نابود کردن کارتل‌ها باعث شکل‌گیری گروه‌های تبهکاری بیشتر، کوچکتر، بی‌نظم‌تر و اغلب به مراتب مرگبارتر می‌شود.

بر اساس استراتژی kingpin، آمریکا و مکزیک افراد رده بالای کارتل را هدف قرار می‌دهند. اما تقاضای مواد در آمریکا بسیار بالا و تجارت آن بسیار سودآور است، بنابراین همیشه فرماندهان بالقوه‌ی دیگری در کارتل‌ها وجود دارند که بلافاصله بعد از دستگیری نفر بالایی، جایگزین آن‌ها می‌شوند.

در حال حاضر و با افزایش درگیری‌ها، خلاء حضور ال چاپو و نقش موثر کارتل او در کاهش خشونت موجود در مکزیک احساس می‌شود. پیش از دستگیری او، کارتل سینالوآ برجسته‌ترین بازیگر در بازار مواد مخدر بود. به دلیل انحصار نسبی کارتل ال چاپو آمار قتل تا سال ۲۰۱۴ نسبتا ثابت بود. با دستگیری او، درگیری‌ها برای تصاحب قدرت در سینالوآ شدت گرفت و موجب افزایش خشونت در مکزیک شد.

 

دولت مکزیک حتی با کمک آمریکا تاکنون نتوانسته خشونت این گروه‌ها را کنترل کند. رئیس جمهور جدید مکزیک، اندرس مانوئل لوپز اوبرادور، که در ماه سپتامبر قدرت را به دست گرفت از همتای پیشینش برای مبارزه با کارتل‌ها انتقاد کرد و گفت: «مبارزه با فقر بهتر از رویکرد نظامی است.» اما ظاهرا شرایط پیچیده و تقسیم قدرت باند‌های خلافکار در مکزیک موجب شده است خود او هم عملا این رویکرد را ادامه دهد. پس از عملیات ناموفق پنجشنبه، او با این استدلال که «خشونت را نمی‌توان با خشونت پاسخ داد» از آزاد کردن پسر ال چاپو حمایت کرد.

دارون عجم اوغلو در کتاب «چرا ملت‌ها شکست می‌خورند» توضیح می‌دهد ساختار نهاد‌ها در مکزیک موجب رشد گروه‌های خلافکار و پیشرفت تاجران بزرگ مواد مخدر می‌شود. در سال‌های اخیر مشکل پلیس‌های فاسد به قدری در مکزیک فراگیر شده که ارتش راهی جز خلع سلاح آن‌ها در مناطق محلی نداشته است. در حادثه روز پنجشنبه نیرو‌های امنیتی یعنی ارتش و گارد ملی برای دستگیری پسر ال چاپو اقدام کردند.

رئیس جمهور فعلی مکزیک فقر را عامل مهمی در گسترش فعالیت‌های خلافکارانه در مکزیک می‌داند. به گزارش دیلی بیست، فقدان آموزش و فرصت‌های اقتصادی برای قشر زیادی از مردم مکزیک منجر به افزایش تعداد افرادی می‌شود که زندگی کوتاه مجلل جنایی را به رنج و سختی ترجیح می‌دهند. خیلی از مکزیکی‌ها معتقدند ال چاپو، کارآفرین است. آن‌ها می‌گویند اگر خواکین نبود، آن‌ها از گرسنگی می‌مردند.

 

قدمت جنگ مواد مخدر در مکزیک به بیش از یک دهه رسیده‌ است. این درگیری از دسامبر ۲۰۰۶ شروع شد؛ زمانی‌که فلیپ کالدرون، رییس جمهور وقت مکزیک ۶۵۰۰ سرباز را برای سرکوب کارتل‌ها فرستاد. به گزارش دیلی بیست، بر اساس تخمین‌ها تاکنون در حدود ۲۰۰ هزار نفر در این درگیری‌ها کشته شده و ۳۰ هزار نفر نیز مفقود شده‌اند.

از سال ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۷ تعداد کشته‌شدگان جنگ و درگیری‌های مواد مخدر بیش از ۳۰ درصد افزایش داشته‌است. این تعداد در سال ۲۰۱۸ بازهم افزایش یافت.

حال ال چاپو، سلطان مواد مخدر در زندان و کارتل تحت رهبری او درگیر جنگ‌های داخلی شده است. اما کارتل‌های قدرتمند نسل جدید مانند "هالیسکو" می‌خواهند جای او را بگیرند. این گروه‌های جدید مانند CJNG تمایل بیش‌تری به اعمال خشونت‌بار و وحشیانه نسبت به گروه‌های قدیمی‌تر دارند چرا که باید با رقبای زیادی در این عرصه رقابت کنند.

قتل و کشتار در همه‌ی مناطق حساس از جمله آکاپولکو، تیخوآن و سیوآداد خوارز موج می‌زند. مناطقی مانند ایالت ساحلی کلیما، که تا پیش از این امن و آرام بودند نیز شاهد افزایش خشونت هستند.

 

 

یوید شیرک، استاد دانشگاه دانشگاه سن دیگو و مدیر برنامه‌ی عدالت در مکزیک معتقد است به دلیل حذف ال چاپو است که امروز مکزیک شاهد این سطح از خشونت است. به اعتقاد او اگر ال چاپو در قدرت باقی می‌ماند و تشکیلات او به تسلط بر تجارت مواد مخدر همچون سال‌های ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴ ادامه می‌دادند، احتمالا امروز مکزیک شاهد پایین‌ترین سطح خشونت در تاریخ خود بود.

هرچند شاید حضور ال چاپو خشونت در مکزیک را کنترل می‌کرد، اما عدم برخورد با شخصی که در جنایات متعددی در نقاط مختلف دنیا دست داشته است، دو راهی بزرگی برای دولت مکزیک به وجود می‌آورد.

شیرک می‌گوید: «تلاش‌های اساسی برای جنگ علیه مواد مخدر حدود نیم قرن به همین شکل ادامه داشته است. نمی‌خواهم آن را یک مبارزه‌ی بیهوده بدانم، اما جز این چه می‌تواند باشد؟»

ال چاپو در خانواده‌ای فقیر در یک روستای کوهستانی در ایالت سینالوآ مکزیک متولد شد. خانواده ال چاپو از خرده فروشان مواد مخدر در سینالوآ بودند. ایالت سینالوآ درون مثلث طلایی، قلب تجارت مود مخدر در این کشور قرار گرفته است پدر ال چاپتو خرده فروش ماری جوآنا بود.

 

او در سنین نوجوانی  وارد کارتل بدنام میگل آنخل فلیکس گالاردو در گوادالاخارا شد. این کارتل بعد‌ها به کارتل‌های کوچکتری تقسیم شد که کارتل سینالوا یکی از آن‌ها بود. در سال ۱۹۸۹ وقتی رییس بزرگ کارتل سینالوآ دستگیر شد، ال چاپو پا جای پای او گذاشت. او برای شروع تاسیس کارتلش، خرده پا‌ها را قلع و قمع کرد و تجارت مواد مخدر منطقه را به دست گرفت. این امپراطوری تجارت مواد مخدر به قدرتمندترین کارتل در سراسر مکزیک تبدیل شد و بیشتر از هر چیز، پادشاه این امپراطوری باعث شهرتش شده بود.

اگرچه خیلی‌ها می‌دانستند که او رییس تازه است و نقش بزرگی در قتل و ترور‌های آن سال‌ها دارد، ولی مردم فقیر سینالوآ و شهر‌های اطراف، ال چاپو را مثل رابین هود می‌دانستند. ال چاپو در میان آن ها اسطوره است و حتی اسپانیایی تبار‌های آمریکا هم او را دوست دارند.

مجله فوربز از او به عنوان یکی از ۶۸ نفر از پر قدرت‌ترین افراد جهان نام برده‌ است. کارتل «سینالوآ» در ۴۰ کشور مختلف (از کشور‌های قاره آمریکا گرفته تا اروپای شرقی و استرالیا و ژاپن و ایتالیا و پرتغال و اسپانیا و آلمان و چندین کشور آفریقایی) در تجارت کوکائین، ماریجوانا و.. فعالیت می‌کند.

یکی از دلایل موفقیت ال چاپو در تجارت مواد مخدر کمک گرفتن از جمعیت بزرگ اسپانیایی تبار‌ها در نقاط مختلف دنیا بود. مرکز آن‌ها در آمریکا، شیکاگو و در اروپا اسپانیا بود. کارتل ال چاپو از روش‌های عجیب در ترانزیت مواد مخدر مانند استفاده از زیر دریایی بهره می برد. بین شهر‌های آمریکا و مکزیک نزدیک به ۱۰۰ تونل زیرزمینی کشف شده که کارتل سینالوآ از آن برای حمل مواد مخدر بین مکزیک و آمریکا استفاده می‌کرده است. او همچنین از الوار‌های چوب توخالی شده و حتی سیستم پست آمریکا برای قاچاق مواد استفاده می‌کرد. ال چاپو حتی روی سهام تلویزیونی و سینمایی یا تجارت در اینترنت، سرمایه گذاری می‌کرد تا نفوذ خود را افزایش دهد.

خواکین گوزمن اولین بار در سال ۱۹۹۳ در گواتمالا دستگیر و تحویل مقامات مکزیکی شده بود. در آن زمان او به ۲۰ سال حبس محکوم شد و به یک زندان فوق امنیتی فرستاده شد، اما هشت سال بعد توانست با پنهان‌شدن در سبد لباس‌های چرکین، از زندان فرار کند.

 

 

پیش از دستگیری دوباره دولت آمریکا اعلام کرد به تمام کسانی که در رابطه با ال چاپو اطلاعاتی بدهند که موجب دستگیری یا مرگ وی شود؛ مبلغ ۵ میلیون دلار آمریکا جایزه پرداخت خواهد کرد.

ال چاپو بار دیگر در سال ۲۰۱۴ در یک عملیات مشترک بین نیرو‌های امنیتی مکزیک و آمریکا در هتل محل اقامتش بازداشت شد. اما در سال ۲۰۱۵ بازهم توانست با حفر تونلی از زندان آلتیپلانو فرار کند.

 

سه مقام ارشد زندان پس از فرار وی از کار اخراج شدند و ۳۰ نگهبان و مأمور زندان تحت بازجویی قرار گرفتند. ال چاپو توانسته بود از در ورودی کوچکی در بخش حمام زندان وارد یک تونل زیرزمینی شود و فرار کند. ال چاپو برای این فرار شش ماه برنامه ریزی کرد و زمینی در اطراف زندان را خرید و اطرافیانش شروع به حفر کانالی مجهز و راحت برای او کردند.

 

ال چاپو سر انجام در سال ۲۰۱۶ دستگیر شد و هنوز در زندان به سر می‌برد. آمریکا پیش‌تر از مکزیک خواسته بود ال‌چاپو را تحویل آمریکا دهد، اما مکزیک نپذیرفته بود. بعد از فرار جنجالی او که به انتقاد‌های فراوان از دولت مکزیک انجامید، در سال ۲۰۱۶ مکزیکوسیتی به این نتیجه رسید که شاید برای پیشگیری از فرار مجدد ال‌چاپو، بهتر است او را به واشینگتن تحویل دهد.

در سال ۲۰۱۹ دادگاهی در آمریکا گوزمن را به حبس ابد و پرداخت ۱۲ میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار جریمه محکوم کرد. او همچنین به ۳۰ سال حبس اضافی محکوم شد تا نتواند از عفو مشروط استفاده کند. بعید نیست ال چاپو بازهم بتواند از زندان فرار کند، اما با توجه به درگیری‌های داخلی در کارتل تحت رهبری او و رشد عجیب رقبا شاید دیگر امپراتور بلامنازع تجارت مواد مخدر دنیا نباشد.