موقعیت ویژه سردار اسماعیل قاآنی فرمانده نیروی قدس سپاه

فرارو- روز جمعه ۱۳ دی ماه ساعاتی پس از اعلام خبر شهادت سردار سپهبد قاسم سلیمانی، رهبر معظم انقلاب در حکمی سردار سرتیپ اسماعیل قاآنی را به عنوان فرمانده جدید نیروی قدس سپاه پاسداران منصوب کردند. اسماعیل قاآنی پیش از این سال‌ها جانشین سردار سلیمانی در نیروی قدس بود.

به گزارش فرارو، در حکم رهبر معظم انقلاب برای سردار قاآنی آمده است: «فرماندهی نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را به سردار سرافراز سرتیپ اسماعیل قاآنی که در شمار برجسته‌ترین فرماندهان سپاه در دفاع مقدس بوده و در طول سالیان متمادی در نیروی قدس در کنار سردار شهید در منطقه خدمت کرده است می‌سپارم. برنامه‌ی آن نیرو عیناً همان برنامه‌ی دوران فرماندهی شهید سلیمانی است. از همه‌ی همکاران آن نیرو حضور و همکاری آنان را با سردار قاآنی خواهانم و توفیق و تأیید و هدایت الهی را برای ایشان مسألت می‌کنم.»

 

سرعت انتصاب سردار قاآنی به عنوان جانشین شهید سلیمانی از دید تحلیلگران نشان دهنده اهمیت این نهاد در شرایط کنونی است. سردار محمد دهقان وزیر پیشین دفاع و مشاور رهبر انقلاب در این باره گفته است: «شرایط امروز شرایطی است که اقتضائات خاص خود را دارد؛ به این معنا که کماکان ضرورت به حضور قاطع در صحنه، ادامه بخشی به عملیات و اقدامات و مانع شدن از ایجاد وضعیت‌های نامطلوب اقتضا می‌کرد که این انتصاب سریع صورت گیرد.»

 

امروز باشگاه خبرنگاران جوان وابسته به صداو سیما نوشت که "حاج قاسم در وصیت نامه خویش با اشاره به برجستگی‌های شخصیتی و اشراف فرماندهی حاج اسماعیل قاآنی پیشنهاد کرده بود تا ایشان فرماندهی سپاه قدس را عهده دار شود." براساس این گزارش "رهبر انقلاب ذیل این پیشنهاد مرقوم داشته اند: با تمام وجود موافقم..."

پس از انتصاب سردار قاآنی محمد جواد ظریف در پیامی اعلام کرد که وزارت خارجه آماده هر گونه همکاری با اوست. دیگر نهاد‌های سیاسی و نظامی نیز برای همکاری اعلام آمادگی کردند.

سردار اسماعیل قاآنی متولد ۱۷ مرداد سال ۱۳۳۶ در مشهد است. او در جنگ ایران و عراق فرماندهی لشکر ۵ نصر و لشکر ۲۱ امام رضا را عهده‌دار بود. سردار قاآنی را در دوران دفاع مقدس با عنوان "آقا اسماعیل" یا "حاج اسماعیل" می‌شناختند. او و محمد باقر قالیباف از جمله فرماندهان خراسانی در جنگ با عراق بودند.

سردار قاآنی پس از پایان جنگ با حکم محسن رضایی فرمانده وقت سپاه پاسداران به قائم مقامی واحد هشتم عملیاتی نیروی زمینی سپاه پاسداران واقع در مشهد منصوب شد. قاآنی برای مدتی نیز معاون اطلاعات ستاد مشترک سپاه بود.

سردار قاآنی از ابتدای تشکیل نیروی قدس در این نیرو فعال بوده است. او از سال ۸۶ به عنوان جانشین فرمانده نیروی قدس خدمت کرده است. آشنایی سردار قاآنی با سپهبد شهید قاسم سلیمانی به سال ۶۱ و در جلسات مناطق عملیاتی باز می‌گردد.

اطلاعات زیادی درباره حوزه فعالیت سردار قاآنی در نیروی قدس در دست نیست. آنچه که هست برخی روایت‌های رسانه هاست که شاید خیلی قابل استناد نباشد. به طور مثال گفته می‌شود سردار قاآنی به دلیل تسلطش بر مسائل سوریه، لبنان و اسرائیل به "سردار شامی" شهرت دارد. یا گفته می‌شود زمانی که شهید سلیمانی در ایران حضور نداشت او بوده که توانسته به خوبی نیروی قدس را مدیریت کند و مسائل لجستیکی جبهه مقاومت را حل و فصل نماید. روایت دیگر درباره سردار قاآنی این است که او به دلیل آشنایی با مجاهدان افغانستانی نقش مهمی در شکل گیری گردان لشکر فاطمیون ایفا کرده است. حتی برخی از خبرنگاران افغانستانی مدعی شده اند که پرونده افغانستان در نیروی قدس زیر نظر او بوده است.

اما روایت‌های رسمی هم درباره قاآنی وجود دارد. سردار رمضان شریف سخنگوی سپاه پاسداران گفته است: «خواص سپاه ایشان را به‌عنوان یکی از باتجربه‌ترین و شجاع‌ترین فرماندهانی می‌دانند که بسیار لایق و ولایتمدار هستند و به فضل الهی با این انتصاب مبارک و با پشتوانه همه بخش‌های سپاه، با عزمی مضاعف و مصمم راه سردار شهید حاج قاسم سلیمانی ادامه می‌یابد و هیچ خللی در مأموریت‌های سپاه قدس ایجاد نمی‌شود.»

 

یا سردار نقدی معاون هماهنگ کننده سپاه، سردار قاآنی را همان حاج قاسم رسانه‌ای نشده معرفی می‌کند و می‌گوید: "ایشان زودتر از حاج قاسم وارد نیروی قدس سپاه شد و سوابق و تجربیات و روابطش با نهضت های آزادیبخش قدیمی‌تر از حاج قاسم شکل گرفته است."

 

سردار محمد دهقان نیز درباره ویژگی‌های سردار قاآنی گفته است: «از ویژگی‌های سردار قاآنی این است که از ابتدای تشکیل نیروی قدس در این نیرو بوده‌ است و در دوران فرماندهی سردار سلیمانی هم بوده‌اند و تولیت و مدیریت بخش‌هایی از فعالیت‌های برون مرزی نیروی قدس را هم بر عهده داشته؛ لذا ارتباطات کماکان برقرار خواهد بود چرا که شبکه انسانی مرتبط با نیروی قدس و شخص سردار سلیمانی این ارتباط و پیوستگی را با سردار قاآنی هم دارند. سردار قاآنی کاملا در متن فعالیت های نیروی قدس بوده و طبیعتا نیروی قدس و الزامات و نیازهای فعالیت این نیرو را به خوبی می شناسد.»

 

اما سید حسن قاضی زاده هاشمی وزیر پیشین بهداشت نیز درباره فرمانده جدید نیروی قدس روایت جالبی دارد "حاج اسماعیل قاآنی از جنس حاج قاسم سلیمانی و بهترین جانشین برای حاج قاسم بود؛ او دانش و تجربه نظامی فراوان دارد. در دوران دفاع مقدس ایشان فرمانده تیپ امام رضا از مشهد و بعد هم فرمانده لشگر نصر بود. نزدیک به یک ربع قرن در سپاه قدس بی‌سر و صدا اقدامات بزرگی انجام داد. در آینده خواهیم دید که سردار قاآنی به کمک یاران حاج قاسم چگونه این راه را با صلابت دنبال خواهد کرد. سردار قاآنی بسیار کم حرف می‌زند و فقط عمل می‌کند. بسیاری از خصوصیات‌شان شبیه به سردار قاسم سلیمانی است."

 

اول؛ اینکه او جانشین سردار سلیمانی شده است، شخصیتی که ۵ روز است ایران در عزای از دست رفتنش است. قطعا جانشین شهید سلیمانی مسئولیت سنگینی است، انتظارات بالایی از سردار قآآنی وجود دارد و حالا خواسته یا ناخواسته، درست یا غلط او با سردار سلیمانی مقایسه می‌شود.

دوم؛ ایران به دنبال آن است که انتقام خون سردار سلیمانی را بگیرد، قاعدتا یکی از مهمترین بخش‌های نظامی که در این راه مسئولیت دارند نیروی قدس است. در واقع قاآنی در گرفتن انتقام سپهبد سلیمانی نقش کلیدی دارد و این اولین ماموریت جدی او در جایگاه فرماندهی نیروی قدس است.

سوم؛ پس از شهادت سردار سلیمانی موج عظیمی در جبهه مقاومت به راه افتاده و این جبهه به اتحادی نسبی رسیده است، حالا سردار قاآنی این میراث خون شهید سلیمانی را باید حفظ و مدیریت کند. او به خوبی می‌داند که این مسئولیتی دشوار است. او باید بتواند برنامه‌ای که پیشتر در عراق و لبنان دنبال شده، در شرایط تازه کنونی ادامه دهد.

چهارم؛ شهید قاسم سلیمانی در سال‌های اخیر به چهره‌ای شناخته شده و بسیار محبوب تبدیل شده بود، هر اظهار نظر و تصویری از او مورد اقبال شدید افکار عمومی قرار می‌گیرد، هر اقدام او جدی و مهم تلقی می‌شد. در کل می‌توان گفت سردار سلیمانی با وجود اینکه از حضور در رسانه‌ها خودداری می‌کرد، چهره‌ای به شدت رسانه‌ای داشت. تا یک دهه پیش کمتر کسی سردار سلیمانی را می‌شناخت، اما در ۵ سال اخیر حساسیت‌های رسانه‌ای درباره ایشان کنار گذاشته شد. شهرت سردار سلیمانی در جریان جنگ با داعش افزایش یافت.

 

قاعدتا نباید انتظار داشت که سردار قاآنی به سرعت به موقعیتی مشابه برسد. شاید هم اساسا در دوره فرماندهی او رویکرد رسانه‌ای دچار تحول شود و باز هم فرمانده نیروی قدس کمتر در رسانه‌ها دیده شود. اخیرا سردار رمضان شریف سخنگوی سپاه در این باره گفته است سردار قاآنی "در تمام این سال‌ها تلاش شده که رسانه‌ای نشوند. ایشان هم در تمام این ۲۷، ۲۸ سالی که در سپاه قدس حضور داشته‌اند، هیچ گفت‌وگوی رسانه‌ای نداشته‌اند و به هر حال این فرهنگ خاص سپاه است که فرماندهانش کمتر دیده شوند."