معصومه اشتیاقی*؛ کشور در دو ماه اخیر شاهد حوادث ناگهانی و غیرمنتظره بر پیکره خویش بوده که از ابعاد مختلف قابل بررسی و تعمق است.
پرداختن به پیامد‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلند‌مدت شوک‌های وارده، نیازمند مطالعه و بررسی عمیق و جامع توسط متخصصان و پژوهشگران حوزه‌های مختلف علوم انسانی است. اما در زمان فعلی که جامعه در حیرت و ناباوری مصائب جمعی است بیش از همه می‌بایست به آرامش، امنیت روانی و اجتماعی شهروندان‌مان بیندشیم. این روزها، شهروندان مواجه با صحنه‌های دلخراشی هستند که پیامد آن در درجه اول آسیب دیدن پیکره روانی و اجتماعی جامعه است.
بازسازی خسارات و پیامد‌های ناشی از حوادث امری است که می‌بایست در دستور کار قرار گیرد و معتقدیم احیای جامعه و بازگشت به وضعیت عادی بیش از همه می‌بایست با امکان‌سازی «گفتگوی عمومی» برای همه گروه‌های اجتماعی و شنیده شدن صدا‌های شهروندان از هر جناح و رویکردی صورت گیرد.
شهر می‌تواند فضایی برای این گفتگو و هم‌گرایی ملی فراهم کند. محتمل است، با رویکرد تساهل و مدارای اجتماعی می‌توان مدیریت حادثه نمود و ظرفیت‌های موجود سرمایه‌اجتماعی را به سمت انسجام و اتحاد ملی سوق داد. بی‌شک جامعه برای پایداری در مقابل هجمه بیرونی نیازمند تقویت سرمایه اجتماعی، اعتماد و مشارکت عمومی از درون است و این به واسطه تقویت بنیان‌های تاب‌آوری اجتماعی ممکن می‌شود.
نباید از این غافل شد که افراد حاملان «حافظه جمعی» هستند و این مهم ما را بر آن می‌دارد تا مدیریت رخداد‌های جمعی را اتخاذ کنیم. در بزنگاه‌ها و بحران‌ها بیش از هر چیزی می‌بایست ساز و کار‌های برقراری ارتباط فراهم شود تا زمینه تعامل و همکاری صیانت گردد.
شهروندان بار‌ها ثابت کردند در لحظات دشوار آماده مشارکت‌اند و این ظرفیت ملی عظیمی است که نباید از آن غفلت شود و به سادگی از آن عبور کنیم. با فراهم کردن ارتباط و تعامل درباره آن چه در متن جامعه رخ داده، می‌توان از انشقاق و انسداد اجتماعی پیشگیری کرد و زنجیره‌های اعتماد و پیوند اجتماعی را از پارگی نجات داد و به تحکیم هویت ملی کمک شایانی نمود. خودتنظیم‌گری اجتماعی توسط شهروندان در کنار مدیریت یکپارچه برای کمک به جامعه در برون رفت از بحران دو موضوع پایه‌ای است که می‌بایست به موازت هم دیده شود.
واقعیت آن است که در بزنگاه‌ها، «تصمیمات» و «انتخاب‌ها» نقش استراتژیک ایفا می‌کنند. کشور در آستانه یازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی است و مشارکت رکن پایه‌ای تحقق حداکثری آرمان‌های نظام است. زمینه‌سازی برای تحکیم بنیان‌های جامعه و التیام بار روانی ناشی از فشار‌های اجتماعی در مقطع حساس فعلی مسولیتی خطیر است که بار آن بیش از همه بر دوش مسولین، مدیران، اصحاب رسانه، نخبگان و صاحب‌نظران است تا بتوانیم جامعه را به سر منزل مقصود برسانیم. امید است با همبستگی و یک‌صدایی ملی بتوانیم راه ایثار و گذشت شهیدان وطن را برای حفظ کیان کشور رهنمون باشیم.
مشارکت اجتماعی، در سایه اتحاد و یکپارچگی ملی به منصه ظهور می‌رسد. در شرایط فعلی که کشور با فشار‌های خارجی مواجه است بیشتر از هر گزاره‌ای نیازمند تساهل و آشتی ملی فارغ از هر رویکرد و مشی سیاسی هستیم تا بتوانیم پاسداران شایسته برای خون عزیزان از دست رفته‌مان باشیم. شهر میدانگاه حضور جمعی مردم است و در این زمان حساس ملی، مدیریت صحیح و همدلانه می‌تواند بستر جامعه را به سوی آرامش سوق دهد.
*دانشجوی جامعه‌شناسی دانشگاه مازندران و پژوهشگر اجتماعی
