خشونت رسانه‌ای

دکتر حجت‌اله عباسی؛ نگاهی اجمالی به محتوی رسانه‌ای بیانگر آن است که شیب خشونت رسانه‌ای در سال‌های اخیر در کشور رو به افزایش گذاشته است. هتاکی و پرده‌دری، بکارگیری تعابیر تند و غیراخلاقی، حرف‌های نیش‌دار و دو پهلو، سوظن نگاری، حرمت‌شکنی از اشخاص صاحب‌نام، افشاگری و انتشار اسرار و مطالب محرمانه، تخریب خانوادگی، تمسخر و تحقیر، نسبت ناروا به افراد و ایجاد التهاب و هیجان در تعابیر خبری از انواع خشونت‌های رسانه‌ای بوده و توسط پاره‌ای از رسانه‌ها اعمال می‌شود.

همچنین شایعه‌سازی، تهمت‌زنی، ستیزه‌جویی، نادیده گرفتن معیار‌های حرفه‌ای روزنامه‌نگاری، افراط‌گرایی، زیاده‌خواهی، دروغ‌گویی، نادیده گرفتن واقعیات، قانون گریزی و هنجارستیزی از جمله شیوه‌های رسانه‌های خشونت‌گرا است.

پاره‌ای از روزنامه‌نگاران رسانه‌های رسمی و شهروند-خبرنگاران رسانه‌های اجتماعی به جای ترویج هنجار‌ها برای ایجاد الگو‌های صحیح فعالیت در مسیر‌های یکطرفه به سرعت به پیش می‌روند و بجای تخلیه انرژی متراکم افراد، آتش تنور آن‌ها را شعله ورتر می‌کنند. نداشتن سعه صدر و قدرت تحمل مخالف و زیاده‌خواهی موجب تعرض به دیدگاه‌های گوناگون و استفاده از هر فرصت برای از صحنه بدرکردن رقبا می‌شود.

تاثیرات اجتماعی و ضد اجتماعی محتوای رسانه‌ها یکی از موضوعات بسیار با اهمیت پژوهشی در مراکز علمی معتبرجهان تلقی می‌شود و مراکز پژوهشی در باب تاثیرات رسانه‌ها تحقیقات زیادی انجام داده اند. مراکز دانشگاهی کشورمان باید در این زمینه پیشگام شوند و با انجام مطالعات بیطرفانه زوایای چنین مواردی را مورد جستجو و بحث قرار دهند. رفتار پرخاشگرانه با مصرف محتوای خشونت‌آمیز رسانه‌ها قابل آموختن است و موجب تحریک افراد می‌شود و بد آموزی بجا می‌گذارد.

مراکز نظارتی رسانه‌ها به عنوان مجموعه‌ای از دستگاه‌های قانون گذار و کنترل کنندگان رسانه‌ها باید با انصاف و بدون تبعیض به این عارضه بدخیم در کشور رسیدگی کنند و جلو بداخلاقی‌ها رسانه‌های خشونت گرا را بگیرند.

باید تلاش شود که رسانه‌ها رفتار مثبت اجتماعی از جمله رفتار‌های همکاری، همیاری، مشارکت، مهربانی و نوع دوستی را توسعه دهند. البته احترام به دیدگاه‌های یکدیگر باید در مراحل پایین تری بالاخص در سنین کودکی نهادینه شود و نهاد‌های آموزشی بویژه آموزش و پرورش باید چنین رویه‌ای را سرلوحه فعالیت‌های خود قرار دهند.

آنچه مسلم است خشونت رسانه‌ای برای عده‌ای منافع آنی ایجاد می‌کند ولی مستمر نخواهد بود و در دراز مدت به مصداق ضرب‌المثل معروف «کسی که باد می‌کارد طوفان درو می‌کند» طوفانی به پا می‌شود که جریان خشونت‌گرا را نیز با خود می‌برد.

فعالان رسانه‌ای نیک می‌دانند که نسل‌های آتیه‌ساز کشور به آسانی اعمال پرخاشگرانه رهبران فکری را یاد می‌گیرند و آن‌ها را تقلید می‌کنند و بعضاً با شدت بیشتری در زندگی واقعی تکرار خواهند کرد.

واقعیت این است که زندگی پویا و جامعه پویا بدون رقابت صحیح و سازنده شکل نمی‌گیرد و از این رو همه باید تلاش کنند تا رقابت سالم و احترام به دیدگاه‌های گوناگون در کشور نهادینه شود وگرنه یکطرفه تاختن در بزرگراه زندگی، نتیجه مثبتی را در درازمدت برای جامعه به ارمغان نخواهد آورد.