فرارو- همزمان با تسریع روند عادی سازی روابط میان برخی کشور‌های عربی و اسرائیل، حرف و حدیث‌ها درباره شکل گیری «خاورمیانه جدید» بار دیگر شدت گرفته است. اما این بار هم ممکن است طراحان این ایده به اهداف خود نرسند.
به گزارش فرارو، روز دوشنبه،
اولین پرواز مستقیم از اسرائیل به امارات انجام شد. یک هواپیمای وابسته به شرکت اسرائیلی «ال عال» مقامات آمریکایی و اسرائیلی از جمله جارد کوشنر، داماد و مشاور رئیس جمهور آمریکا، رابرت اوبراین، مشاور امنیت ملی آمریکا، و برایان هوک، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران، را از تل آویو به ابوظبی منتقل کرد.
این پرواز در ادامه رایزنی‌های امارات و اسرائیل برای عادی سازی روابط‌شان انجام شد. ۱۳ اگوست، اسرائیل و امارات با وساطت دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، به یک توافق برای عادی سازی کامل روابط میان ابوظبی و تل آویو رسیدند.
بعد از این توافق، مقامات آمریکایی از شکل گیری «خاورمیانه جدید» سخن گفتند. جارد کوشنر که روز دوشنبه از اسرائیل به امارات رفت، در اسرائیل گفت: «رئیس‌جمهور [ترامپ] سناریوی خاورمیانه جدید را نوشته است. این طرح زمانی که به عربستان سعودی و سپس به اسرائیل و ایتالیا رفت، آغاز شد.»
همچنین، کوشنر توافق اسرائیل و امارات را یک «موفقیت تاریخی» خواند.
پیش از کوشنر، هوک از طرح خاورمیانه جدید سخن گفته بود. در روز رونمایی از توافق عادی سازی روابط امارات و اسرائیل، هوک مدعی شد که این توافق بخشی از طرح «خاورمیانه جدید» است.
وی ادعا کرد: «آنچه امروز می‌بینیم، [شکل گیری]یک خاورمیانه جدید است.» هوک همچنین، مدعی شد که توافق عادی سازی امارات و اسرائیل، «بدترین کابوس» ایران است. به گفته این مقام آمریکایی، آمریکا آینده را در اسرائیل و خلیج فارس می‌بیند و گذشته را از آن ایران می‌داند.
ایده تاسیس خاورمیانه جدید، ایده جدیدی نیست. تا حالا چند بار از سوی مقامات آمریکا یا اسرائیل مطرح شده، اما هر بار به دلایل گوناگون، این ایده عملی نشد.
حالا، در حالی که دونالد ترامپ و بنیامین نتانیاهو در بحران‌های داخلی دست و پا می‌زنند، بار دیگر، مقوله «خاورمیانه جدید» مطرح شده است. اتفاق الهام بخش آن‌ها در برجسته سازی این مقوله، توافق عادی سازی روابط میان امارات و اسرائیل است. اما خاورمیانه جدید مورد نظر آمریکا و اسرائیل چگونه است؟
اولین خصیصه این خاورمیانه، جداسازی مسئله تشکیل دولت مستقل فلسطینی از عادی سازی روابط میان کشور‌های عربی و اسرائیل است. به عبارت دیگر، اسرائیل می‌خواهد بدون حل مشکل فلسطینی ها، روابطش با کشور‌های عربی را عادی سازی کند. نتانیاهو به صراحت به این مسئله اشاره کرده و گفته فلسطینی‌ها دیگر نمی‌توانند عادی سازی روابط میان کشور‌های عربی و اسرائیل را وتو کنند. پیش‌تر اکثر کشور‌های عربی بر اساس راه حل معروف به «ابتکار صلح عربی» که به پیشنهاد عربستان در نشست سران اتحادیه عرب در سال ۲۰۰۲ تصویب شد، خواستار حل و فصل مسئله فلسطین پیش از به رسمیت شناختن اسرائیل شده بوده اند.
البته هنوز هم اکثر کشور‌های عربی این ابتکار را مبنای حل و فصل مسئله فلسطین می‌دانند، اما به اعتقاد بسیاری از ناظران، عادی سازی روابط امارات با اسرائیل، آن هم بدون دادن هیچگونه امتیاز واقعی به فلسطین، ابتکار عربی را از بین برد. بر اساس این ابتکار، در صورتی که اسرائیل با تاسیس کشور مستقل فلسطین بر اساس مرز‌های سال ۱۹۶۷ به پایتختی بیت المقدس شرقی موافقت کند، کشور‌های عربی اسرائیل را به رسمیت خواهند شناخت و با آن روابط دیپلماتیک برقرار خواهند کرد. اما به رغم درخواست‌های مکرر کشور‌های عربی، اسرائیل هیچگاه این ابتکار را قبول نکرد و در اقدامی برای از بین بردن این راه حل، شهرک‌سازی‌ها را ادامه داد. نتانیاهو با طرح برنامه الحاق بخش‌هایی از کرانه باختری، عملا در صدد وارد آوردن آخرین ضربه به ابتکار عربی است.
جارد کوشنر به همراه هئیت اسرائیلی در امارات
البته امارات به طور رسمی نگفته است که از ابتکار مورد تایید عربستان عبور کرده است. اما واقعیت این است که با عادی سازی روابط ابوظبی و تل آویو، یکی از مهمترین اهرم‌های کشور‌های عربی در وادار کردن اسرائیل به پذیرش ابتکار عربی، یعنی به رسمیت شناختن اسرائیل و برقراری روابط دیپلماتیک با آن، به شدت تضعیف شد. اسرائیل حالا بدون حل و فصل مسئله فلسطین، روز به روز روابطش با کشور‌های عربی را گسترش می‌دهد.
اسرائیلی‌ها و آمریکایی‌ها امیدوارند که علاوه بر امارات، کشور‌هایی دیگری نظیر بحرین، عمان، مراکش، عربستان و سودان روابط شان با اسرائیل را عادی کنند. تور اخیر مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا، به اسرائیل و برخی از این کشورها در همین راستا بود. او با هدف ترغیب کشور‌های عربی به پذیرش عادی سازی روابط با اسرائیل بدون حل و فصل مسئله فلسطین به منطقه سفر کرد، اما دست خالی برگشت. اکثر این کشورها به دلایل گوناگون حداقل در برهه فعلی از عادی سازی روابط با اسرائیل خودداری کردند.
اسرائیل و آمریکا در صدد این هستند که ضمن ایجاد دستاورد‌های دیپلماتیک برای خود قبل از انتخابات سوم نوامبر آمریکا، برای صلح با اسرائیل جریان سازی کنند و خود را نیرویی برای صلح و شکوفایی معرفی کنند. در مقابل، ایران و متحدانش را منبع بی ثباتی نشان دهند؛ و بدین ترتیب خاورمیانه جدیدی را شکل دهند.
اما این طرح به هنوز به جایی نرسیده است. اکثر کشور‌های عربی از بیم واکنش افکار عمومی جهان عرب از عادی سازی روابط خود با اسرائیل خودداری می‌کنند. افزون بر این، این کشورها ظاهرا نسبت به فواید این عادی سازی تردید دارند. چرا که عادی سازی روابط با اسرائیل ممکن است معادلات استراتژیک منطقه را دگرگون نکند. به عنوان نمونه، با وجود برقراری روابط با اسرائیل و به رسمیت شناختن آن از سوی امارات، اسرائیلی‌ها هنوز با فروش جنگنده‌های اف ۳۵ آمریکا به این کشور مخالفت می‌کنند.
بیشتر بخوانید:
گذشته از این ها، جریان خاورمیانه جدید ممکن است دیر یا زود فروکش کند. کمتر از دو ماه دیگر انتخابات آمریکا برگزار خواهد شد. در صورتی که ترامپ در این انتخابات پیروز شود، دیگر نیاز چندانی به دستاورد‌های دیپلماتیک و لابی‌های یهودی نخواهد داشت. در نتیجه ممکن است طرح معامله قرن خود را تعدیل یا رها کند. اما اگر ترامپ پیروز نشود، این به معنای از بین رفتن آرزو‌های تیم هوادار اسرائیل در کاخ سفید خواهد بود. چرا که جو بایدن به صراحت اعلام کرده که از راه حل دو دولتی حمایت میکند.
حیف شد