سفیر روسیه در تهران گفت: ما از تهدید‌های آمریکا نمی‌ترسیم و بر تعهدات خود پایبند خواهیم بود و اگر طرف ایرانی پیشنهادات خاصی را در مورد خرید سلاح از روسیه دارد، ما آمادگی داریم بعد از ۱۸ اکتبر به دقت پیشنهادات طرف ایرانی را پیگیری کنیم.
لوران جاگاریان، سفیر روسیه در تهران درباره حمایت روسیه و کشور‌های اروپایی از ایران در برابر اقدام آمریکا در شورای امنیت تا مسئله افغانستان و سوریه و درگیری‌های اخیر بین آذربایجان و ارمنستان گفت و گویی با روزنامه رسالت داشته است که در ادامه مشرح این گفت و گو را می‌خوانید:
در یک ماه اخیر، شاهد اتفاقات زیادی از طرف آمریکا بودیم. آمریکایی‌ها پس از تلاش ناموفق در تمدید تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران، سعی کردند قطعنامه‌های شورای امنیت علیه ایران را بازگردانند، اما در عمل شورای امنیت و دبیرخانه آن اقدامی انجام ندادند و یا به آن بی‌اعتنایی کردند. آمریکایی‌ها با تفسیر یکجانبه‌ای که از این موضوع داشتند سعی کردند آن را به دیگران تحمیل کنند؛ تفسیر و موضع روسیه از این تحولات چیست؟
آنچه مربوط به موضع روسیه است، کاملا واضح و روشن است. از ابتدا و فورا بعد از آن‌که ترامپ در ماه می‌سال ۲۰۱۸ اعلام کرد از برجام خارج می‌شود، ما به طور سخت علیه آمریکا موضع گرفتیم و از سه کشور اروپایی خواستیم در کنار ما باشند تا با تلاش یکدیگر برجام را حفظ کنیم.
از طرفی بحث‌هایی طی جلسات شورای امنیت مطرح شد؛ به طور مثال در ماه اوت که اندونزی ریاست شورا را به عهده داشت و پس از آن نیجریه، امیدوار هستیم در ماه اکتبر که روسیه ریاست را بر عهده بگیرد بتوانیم این روند مقابله با زیاده خواهی آمریکا را دنبال کنیم و مانند دوره قبل که روسیه، اندونزی، نیجریه و سایر کشور‌ها از جمله چین و سه کشور اروپایی در مقابل فشار آمریکا سخت ایستاده و مقاومت کردند و در نهایت توانستیم پیروز شویم.
اما موضوعی که می‌خواهم به آن اشاره کنم بسیار مهم است، سه کشور اروپایی از آمریکا حمایت نکردند، اما باز هم همان‌ها از فعالیت منطقه‌ای ایران انتقاد می‌کنند، از طرفی می‌گویند که لغو تحریم سلاح به ایران باید انجام شود و از طرف دیگر می‌گویند فعالیت‌های ایران نباید ادامه داشته باشد، اما ما از همان ابتدا گفتیم که از روز ۱۹ اکتبر هیچ مشکلی برای فروش سلاح به ایران نیست.
همانطور که گفتید از اکتبر امسال، بخشی از محدودیت‌های تسلیحاتی ایران برطرف می‌شود و از طرفی آمریکا سعی می‌کند، با تحریم و تهدید مانع همکاری کشور‌ها با ایران به ویژه در حوزه نظامی شود، آیا تهدیدات واشنگتن بر اراده مسکو در همکاری با ایران تأثیر خواهد گذاشت یا مانع آن خواهد شد؟
به هیچ‌وجه، معاون وزیر امور خارجه روسیه هم اعلام کرد که ما از تهدید‌های آمریکا نمی‌ترسیم و بر تعهدات خود پایبند خواهیم بود و اگر طرف ایرانی پیشنهادات خاصی را در مورد خرید سلاح از روسیه دارد، ما آمادگی داریم بعد از ۱۸ اکتبر به دقت پیشنهادات طرف ایرانی را پیگیری کنیم.
یعنی توافقی که قرار بود در مورد اس۴۰۰ انجام شود، شامل این موضوع می‌شود؟
همانطور که می‌دانید اس ۳۰۰ تحویل داده شد. روسیه برای تحویل اس۴۰۰ هم مشکلی ندارد و از ابتدا هم مشکلی نبود.
یعنی به راحتی در ماه اکتبر این اقدام صورت می‌گیرد؟
از ۱۹ اکتبر هیچ مشکلی وجود ندارد. اما بحث تأمین مالی هم مطرح است، البته منظور این نیست که تأمین مالی انجام نشده است، ما باید هم در مورد ارسال سلاح و هم درباره قیمت و مسائل مالی در این خصوص گفتگو کنیم.
قرار نیست روسیه از ارز دیگری در مبادلات به جای دلار استفاده کند؟
اگر وارد این بخش از گفتگو شویم، متخصصان باید در مورد شرایط این‌که چطور و چه مقدار پول باید پرداخت شود، اظهارنظر کنند.
با گذشت این چندسال و اقدامات آمریکا و وضعیت موجود، شما برجام را در چه وضعیتی می‌بینید؟ آیا این توافق به تعبیر برخی در کما یا برزخ است را قبول دارید؟ به نظر شما برجام می‌تواند نجات پیدا کند؟
ما در جلساتی که در ماه اوت و سپتامبر در نیویورک برگزار شد، خیلی نگران بوده و تصور می‌کردیم که به حالت بسیار بدی نزدیک شده‌ایم، اما در این دو ماه اخیر کمی بیشتر امیدوار شدیم. بازهم تکرار می‌کنم که هم‌اکنون سه کشور اروپایی عضو برجام، تا حدودی به ما نزدیک شده اند و هم از برکات مساعدت و کمک سه کشور انگلیس و فرانسه و آلمان توانستیم در جلسه شورای امنیت در مقابل آمریکا مقاومت کرده و بایستیم. در مورد چین که اصلا صحبتی نیست، زیرا چین همیشه همراه بوده است و دوست خوبی هم برای ایران و هم برای روسیه است.
وزیر امورخارجه ایران در دوران کرونا، سه سفر به روسیه داشته که آخرین مورد آن همین اواخر انجام شد. هدف از این سفر چه بود و درباره چه مسائلی گفتگو یا توافق شد؟
ما به طور منظم با ایران در سطوح مختلف تماس‌هایی داریم. اگر اشتباه نکنم ظریف طی چهار ماه گذشته سه‌بار به مسکو سفر کرد که این بسیار مهم است، چراکه تحولات فعلی در جهان و در منطقه بسیار سریع در حال تغییر بوده و لازم است که با یکدیگر بررسی کنیم که چه اقداماتی باید انجام دهیم و در حوزه‌های برجام، افغانستان، یمن و سوریه چگونه باید عمل کنیم، به همین دلیل روسیه با ایران بسیار خوب و ثمربخش همکاری می‌کند.
اما در مورد برجام هنوز به هیچ توافقی نرسیده‌ایم که بخواهیم قراردادی امضا کنیم، اما با این حال به این توافق رسیدیم که چطور و در کدام حوزه با یکدیگر همراهی کنیم. به طور مثال در مورد جلسه کمیسیون مشترک طرفین به توافق رسیدیم که تا پایان سال جاری میلادی جلسه کمیسیون مشترک در روسیه برگزار می‌شود چراکه در حال حاضر وضعیت فعلی بهداشت در مورد کرونا چه در ایران و چه در روسیه، روز به روز بدتر می‌شود.
از طرفی عراقچی با ریابکوف جلسه جداگانه‌ای داشته و در مورد برجام صحبت کردند که در کجای مسیر هستیم و باید به کجا برویم، اکنون ما باید منتظر برگزاری جلسه آینده کمیسیون مشترک برای حفظ برجام باشیم، یک بار دیگر تکرار می‌کنم من این بار امیدوارتر هستم.
جناب سفیر بحث مهم این سفر چه بود؟ افغانستان، سوریه یا برجام؟
در مورد تمام این موارد در این سفر گفتگو شد. جلسات دو جانبه برگزار شد که البته فکر می‌کنم اولویت برجام بود چراکه عراقچی با ریابکوف قبل از جلسه اصلی، جلسه جداگانه‌ای داشتند.
در مورد سوریه هم بحثی شد؟
در مورد سوریه ما هم باید به پترسون و هم به طرفین درگیر در سوریه، چه در دولت و چه مخالفین کمک کنیم تا جلسات آنها در چارچوب کمیته قانون اساسی ادامه پیدا کند. جلسه اول برگزار شد، اما باید ببینیم جلسه دوم چه زمانی و در کجا برگزار می‌شود. ممکن است جلسه بعدی در ژنو باشد، اما به هرحال ما از فعالیت پترسون هم حمایت می‌کنیم.
در مورد برجام گفتید، اما سهم اروپایی‌ها در این میان چیست؟ باتوجه به این که آنها در برجام به تعهدات خود پایبند نبودند و شما نیز اشاره کردید که آنها در حمایت ایران در شورای‌امنیت هم تاحدودی همراه شدند.
اروپایی‌ها از آمریکا حمایت نکردند و آمریکا تنها رأی جزایر دومینیکن را داشت، کشور‌های اروپایی رأی ممتنع دادند که این بسیار مهم است چراکه بدین معناست که متحدان نزدیک نظامی آمریکا از آنها حمایت نکردند.
همانطور که می‌دانید اروپایی‌ها در برجام به تعهدات خود پایبند نبودند.
اروپایی‌ها عنوان می‌کنند ما محدودیت داریم و نمی‌توانیم به شرکت‌های خصوصی خود دستور دهیم که حتما باید با ایران همکاری کنید. اما حق با شماست و فکر می‌کنم آنها بتوانند بیشتر از آنچه تاکنون انجام دادند، انجام دهند. سازوکار INSTEX به آن اندازه‌ای که قرار بود فعال باشد، در حال حاضر فعال نیست و ما منتظر سفر مدیرکل INSTEX بودیم که صورت نگرفت و پول زیادی هم واریز نکردند. البته در این شرایطی که در ایران در مورد کرونا به وجود آمده و همه ما نسبت به آن آگاه هستیم شرایط نیز تا اندازه زیادی، تأثیر منفی بر این موضوع داشته است. اما به هرحال ما به اروپایی‌ها گفتیم که حاضر هستیم در سازوکار INSTEX همکاری کنیم.
مدتی پیش اخباری منتشر شده بود مبنی بر این‌که روسیه اولین واکسن کرونا را ساخته است و سفیر ایران در روسیه نیز گفت که مقامات دو کشور در حال مذاکره برای تولید مشترک واکسن کرونا هستند؛ آخرین وضعیت تولید واکسن و همکاری دو کشور به کجا رسیده است؟
چند روز پیش کنفرانس مجازی بین‌بنیادی که موظف است در این زمینه کار کند به نام بنیاد سرمایه‌گذاری‌های مستقیم و انستیتو پاستور برگزار شد که آنها نیز این صلاحیت را دارند و طرف ایرانی هم چند سؤال در آنجا مطرح کردند. اکنون در حال ورود به فاز اجرایی هستیم و بعدا نتیجه آن را می‌بینیم. شاید نیاز به رفت‌وآمد‌هایی باشد که چنانچه مشکلاتی هم در این‌باره هست، اما به هر حال پروازی هست که هفته‌ای یک‌بار روز‌های پنج‌شنبه به مسکو پرواز می‌کند و ان‌شاءالله پس از هماهنگی‌های لازم، این هیئت می‌تواند به مسکو برود.
یعنی ساخت واکسن کرونا موفقیت آمیز بوده است؟
بله. بنده اعتقاد دارم کسانی که انتقاد می‌کنند حسادت می‌ورزند. چون ما اولین کشوری بودیم که واکسن کرونا را تولید کردیم، اما فقط یک واکسن نیست و چند واکسن است که بر روی آنها در حال کار هستیم. به هر حال گفته‌های سفیر ایران در روسیه درست است. روسیه آمادگی کامل دارد که با تمام کشور‌های علاقه‌مند از جمله کشور دوست، ایران همکاری کند.
تولید این واکسن چه زمانی خواهد بود؟
اکنون در حال تولید هستند و به داروخانه‌های مسکو نیز منتقل شده است که البته آنقدر هم ارزان نیست.
واکسن کرونا چه زمانی به ایران ارسال می‌شود؟
ان شاءالله در آینده‌ای نزدیک ساختار‌های دولتی هر دو کشور از جمله بنیاد مستقیم سرمایه‌گذاری و انستیتوپاستور به نتیجه می‌رسند. من زیاد وارد جزئیات نمی‌شوم، اما باید امیدوار باشیم چراکه همه چیز خوب پیش می‌رود.
جناب سفیر، باتوجه به این که شما از سال ۲۰۱۱ سفیر روسیه در ایران بوده‌اید و پیش از این نیز در ایران حضور داشتید، شما در این دوره‌ها چه تفاوتی بین سیاست خارجی ایران نسبت به روسیه مشاهد کرده‌اید؟ مشخصا تفاوت بین دولت احمدی‌نژاد و دولت روحانی را بفرمایید؟
در مجموع ۱۴ سال می‌شود، قبل از انتخابات ریاست‌جمهوری در سال ۲۰۱۳ (۱۳۹۲) بعضی از سفرای قبلی از ما سؤال می‌کردند که روسیه ترجیح می‌دهد کدام یکی از نامزد‌ها (قالیباف یا روحانی) رئیس جمهور شود؟ پاسخ من این بوده است که هرکسی که از طرف اکثریت مردم ایران انتخاب شود ما با او کار خواهیم کرد.
ما در امور داخلی کشور‌های خارجی از جمله جمهوری اسلامی ایران دخالت نمی‌کنیم و اصلا هم این موضوع را ترجیح نمی‌دهیم چراکه روسیه در اولویت‌های سیاست خارجی ایران جایگاهی خاص دارد و هرکس که رئیس‌جمهور باشد با روسیه روابط خوبی خواهد داشت. من در زمان مرحوم هاشمی رفسنجانی دبیر اول سفارت بودم و در این دوران‌ها تفاوت زیادی را نمی‌بینم.
نگاه شما به دولت‌های مختلف ایران چگونه است؟ آیا نگاه دولت‌های مختلف ایران در سیاست خارجی نسبت به روسیه تفاوتی داشته است؟
این را باید از دولت ایران بپرسید.
شما به عنوان مرجع روسیه در ایران، چطور این موضوع را می‌بینید؟
من سفیر هستم و کارم مربوط به روابط داخلی ایران نیست که با چه کسی روابط خوب داشته و با چه کسی نداشته باشم، اما من راضی هستم.
پس به این سؤال پاسخ نمی‌دهید؟
ببینید در دهه ۹۰ میلادی یعنی در دوره مرحوم هاشمی رفسنجانی روابط ما آنقدر نزدیک نبوده است. اما بعد از امضای برجام رفت و آمد‌ها بسیار فعال‌تر شده است و بعد از این‌که ترامپ از این توافق خارج شد، باز هم روابط ما با ایران نزدیک‌تر شد، چون کشور‌ها و شرکت‌های غربی از ایران فرار کردند که همانند یک مسابقه ورزشی بود و هرکدام سعی کردند زودتر از دیگری از ترس تحریم‌های آمریکا از بازار ایران فرار کنند. اما شرکت‌های ما در ایران فعال‌تر شدند.
جناب سفیر این تصور در برخی از مردم ایران وجود دارد که شاید دولت روسیه از بهم خوردن برجام راضی است و یا این‌که بدش نمی‌آید، روابط ایران و آمریکا سرد باشد. به این دلیل که نظام تک‌قطبی در حال فروپاشی است و در حال تبدیل به چندقطبی است، بنابراین اگر ایران با آمریکا رابطه‌ای نداشته باشد، بیشتر به سمت روسیه و بازار‌های این کشور نزدیک می‌شود. آیا شما برای این سؤال جوابی دارید؟
ایران یک بازار پهناور دارد و زمانی که ایران با کشور‌های اروپایی روابط خوبی داشت، ما رقیب کشور‌های اروپایی نبودیم چراکه جایگاه خودمان را داشتیم و اروپایی‌ها هم جایگاه خودشان را داشتند لذا روسیه نمی‌تواند در بازار ایران جایگزین اروپا باشد.
منظور من مشخصا آمریکا بود، چراکه گفته می‌شود که دولت مرکزی روسیه چه در گذشته و چه امروز، از نزدیک شدن ایران و آمریکا استقبال نکرده است؟
چه کسی گفته است؟
این تصور برخی افراد در ایران است.
این تصور اشتباهی است. کسی که این تصور را دارد شاید هر روز BBC فارسی، رادیو فردا و یا صدای آمریکا را تماشا می‌کند.
به نظر شما BBC فارسی و سایر رسانه‌های این چنینی دروغ‌نمایی می‌کنند؟
این رسانه‌ها اطلاعاتی که می‌دهند درست نیست. زمانی که یک حادثه اتفاق می‌افتد تحلیلگران این شبکه‌ها فقط از آمریکا، کانادا و اروپا هستند و یکجانبه عمل می‌کنند. من مدت طولانی است که نشنیده‌ام که تحلیلگری از روسیه مهمان آنها باشد. چرا؟ من از BBC فارسی سؤال می‌کنم. آقای BBC فارسی چرا از تحلیلگران روسیه سؤال نمی‌کنید؟ چرا فقط از غربی‌ها؟ آیا این برخورد دوگانه نیست؟
بله قطعا دوگانه است.
بگذارید جواب دهند.
شما به غیر از محمدجواد ظریف، با کدام وزرای خارجه ایران کار کرده‌اید؟
بنده با علی‌اکبر صالحی هم کار کردم و رونوشت استوارنامه‌ام را به ایشان تحویل دادم.
به نظرشما بین وزرای خارجه ایران، تفاوتی از نظر نگاه حرفه‌ای و ارتباط با روسیه وجود دارد؟
هیچ تفاوتی نمی‌بینم.
یعنی بین علی‌اکبر صالحی و محمدجواد ظریف هیچ تفاوتی وجود ندارد؟
هیچ تفاوتی نیست. من هم با علی‌اکبر صالحی و هم با محمدجواد ظریف روابط خوبی داشته‌ام. اکنون همچنان با آقای صالحی روابط خوبی دارم به این دلیل که رفت و آمد‌های زیادی به سازمان انرژی اتمی دارم و با بهروز کمالوندی هم به طور منظم ملاقات می‌کنم.
در دوره علی‌اکبر ولایتی، دولت مرحوم رفسنجانی هم شما ایران بودید؟
بله. ایران بودم.
آیا از دوره وزارت خارجه ایشان نیز نکته یا خاطره‌ای دارید؟
آن زمان دیپلمات نبودم، در زمان آقای ولایتی رفت و آمد زیادی نداشتم، بیشتر در دوره آقای خرازی به ایران می‌آمدم و زمانی‌که خاتمی در سال ۲۰۰۱ سفر رسمی به مسکو داشت، در کرملین مذاکرات پوتین، خرازی و خاتمی را ترجمه می‌کردم.
پیش‌بینی شما از انتخابات ماه آینده آمریکا چیست؟
اصلا نمی‌توانم پیش‌بینی کنم.
به هر حال خارج از نگاه دیپلماتیک، پیش‌بینی می‌کنید ترامپ در انتخابات پیروز شود یا بایدن؟
هر فردی در آمریکا انتخاب شود برای ما تفاوتی ندارد. در گذشته ادعا می‌کردند که روسیه در انتخابات آمریکا دخالت کرده و به ترامپ توجه کردید، چراکه او منافع روسیه را دنبال می‌کند، اما در زمان ترامپ روابط ما با آمریکا به پایین‌ترین سطح رسیده است. ترامپ از تمام قرارداد‌های دوجانبه خارج شده و دو کنسولگری ما را هم مسدود کرد و ملک روسیه را به صورت غیرقانونی تصرف کرده‌اند. بایدن هم که مدام ادعا می‌کند اگر من شکست بخورم مقصر روسیه است! من اصلا تفسیری ندارم. دموکرات‌ها آدم‌های عجیب و غریبی هستند.
چطور؟
دموکرات‌ها اظهاراتی که می‌کنند ما را به وحشت می‌اندازد. اصلا برای ما قابل فهم نیست.
بنابراین شما ترجیح می‌دهید کدام یک از این دو انتخاب شوند؟
روسیه ترجیحی ندارد. مردم آمریکا به هرکس رأی دهند با او کار می‌کنیم و چاره‌ای هم نیست چراکه هیچ‌کدام قابل اعتماد نیستند.
یعنی تغییر رئیس‌جمهور آمریکا تأثیری بر موضوعاتی مانند برجام و تحریم‌ها ندارد؟
همه ما در مناقشات منطقه و سایر نقاط جهان، قربانی مبارزات داخلی آمریکا شدیم. در حالی که به جای این‌که در امور خارجی کشور‌های مستقل مانند ایران، روسیه، ونزوئلا و چین و ... دخالت کنند، باید بیشتر بر مشکلات داخلی خودشان متمرکز شوند.
اکنون نزدیکه به ۶ میلیون نفر در آمریکا به کرونا مبتلا شدند و بیش از۰، ۲۰ هزار نفر جان خود را از دست داده‌اند و به دلیل تفکرات نژادپرستی و بی‌نظمی کامل است که در بعضی از شهر‌های آمریکا برقرار است. به طور مثال آمریکایی‌ها از بلاروس انتقاد می‌کنند و حتی در کشور‌های اروپایی هم تظاهرات ضد دولتی برگزار می‌کنند لذا برخورد با مسائل از سوی آنها دوگانه است.
به بلاروس اشاره کردید، بعد از سوگند یاد کردن لوکاشنکو، مقامات غربی از اعتراضات در این کشور همچنان حمایت می‌کنند و عده‌ای از آنها هم خواستار کناره‌گیری او هستند، این کشور‌ها چه هدفی را دنبال می‌کنند؟
آنها می‌خواهند در بلاروس یک دولت دست نشانده بر سرکار بیاید، ما در کنار لوکاشنکو هستیم و او را به عنوان رئیس‌جمهور قانونی بلاروس می‌شناسیم. اما این‌که آمریکا یا غربی‌ها او را به رسمیت نمی‌شناسند به معنای دخالت آشکار آنها در امور داخلی بلاروس است و ما این را نمی‌پذیریم. این‌که غربی‌ها به رسمیت می‌شناسند یا خیر، اصلا مشکلی نیست. این‌که تحریم می‌کنند یا تحریم نمی‌کنند هم مسئله‌ای نیست. اگر تحریم می‌کنند بلاروس هم آنها را تحریم می‌کند. اکنون بنادر کشور لیتوانی حدود یک سوم آن به کالا‌های بلاروس بستگی دارد، بلاروس هم می‌گوید اگر تحریم کنید ما نیز صادرات را قطع کرده و تحریم می‌کنیم لذا غربی‌ها آسیب می‌بینند.
این روز‌ها رقابت‌های انتخاباتی در آمریکا داغ‌تر شده است و آمریکایی‌ها در این میان روسیه، چین و ایران را به حملات سایبری و گا‌ها به دخالت در تحولات سیاسی متهم می‌کنند، انگیزه طرح چنین مسائلی چیست؟
کاملا روشن است. آمریکایی‌ها خود در امور روسیه مداخله می‌کنند و سازمان‌های غیر دولتی برای این اقدامات، از کنگره و وزارت‌خارجه آمریکا پول می‌گیرند؛ بنابراین ما می‌گوییم که آمریکایی‌ها مداخله می‌کنند، اما آنها پاسخ می‌دهند ما حق مداخله داریم به این دلیل که ما دموکراسی را در منطقه آوردیم.
وضعیتی که در لیبی، عراق، افغانستان، ارمنستان و سوریه شاهد هستیم، دموکراسی آمریکاست! لذا ما این ادعا‌ها را بی‌اساس می‌دانیم. آقای لاوروف به مسئله‌ای در این مورد هم اشاره کرده است، آمریکایی‌ها ادعا کرده‌اند که اول چین مداخله کرده است و بعد روسیه و ایران. ما ناراحت شدیم، چون ما همیشه عادت کرده‌ایم که اول باشیم. (باخنده و شوخی) چرا به چین اولویت دادند؟ ما باید رتبه اول در مداخله کردن را داشته باشیم، اما گفتند چین اول و شما دوم و این مسئله موجب نگرانی ماست.
طی چند روز گذشته شاهد تشدید تنش و درگیری بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان بوده‌ایم و ایران خواستار خویشتن‌داری، آتش‌بس و از سرگیری گفتگو‌ها شده است. موضع مسکو در این خصوص چیست؟
نخست‌وزیر ارمنستان با رئیس‌جمهور روسیه گفت‌وگوی تلفنی در این خصوص انحام دادند، همچنین لاوروف وزیرخارجه نیز با وزیر ارمنستان گفت‌وگوی تلفنی انجام داده است. روسیه درخواست خویشتن‌داری و آتش‌بس کرده است. ما آماده میانجیگری بین دو کشور دوست آذربایجان و ارمنستان هستیم. موضع ایران هم در این خصوص خوب و متوازن است لذا باید با یکدیگر تلاش کنیم که درگیری‌های صورت گرفته به همین جا ختم و به مذاکرات سیاسی منجر شود.
به بحث افغانستان و سوریه برمی‌گردیم، اکنون اوضاع سوریه در چه وضعیتی قرار دارد و ایران و روسیه در تلاش هستند تا چه اقدام مشترکی را در سوریه انجام دهند؟
روسیه طرفدار ادامه مذاکرات سیاسی در چارچوب قانونی اساسی است که در ژنو برگزار می‌شود. حتی با نمایندگان دولت و معترضان نیز تماس‌های تلفنی داشته و خواستار حل هرچه سریع‌تر این مشکل هستیم. با ترک‌ها نیز در تماس هستیم و با دوستان خود در ایران هم شفاف هستیم و همواره به تبادل‌نظر می‌پردازیم.
در سفر اخیر محمدجواد ظریف به مسکو، از طرف روسیه سه معاون وزیر حضور داشتند که در این خصوص به طور مفصل با آقای ظریف جلسه و تبادل‌نظر داشتیم. روسیه در شرایط فعلی نگران شمال شرق سوریه است چراکه حضور آمریکایی‌ها در آنجا غیرقانونی است. آمریکایی‌ها نفت سوریه را می‌دزدند و ما این موضوع را رسما اعلام می‌کنیم که آمریکا نفت سوریه را مانند دزد از آنها می‌گیرد.
از طرفی هم این موضوع ضرری برای محیط‌زیست این منطقه است چراکه آن‌را در زیر فاضلاب در فرات می‌ریزند که این اقدام عواقب بسیار منفی در سوریه دارد. ما از آمریکا انتقاد می‌کنیم به جای این‌که برای اجرایی شدن قطعنامه ۲۲۵۴ شورای امنیت کمک کنند، معترضان را برای برکناری دولت قانونی بشاراسد بسیج می‌کنند و اصلا قابل‌قبول نیست. از طرف دیگر هم با کرد‌های سوری بازی کرده و از جدایی‌طلبان حمایت می‌کنند.
آمریکایی‌ها در برخی از کشور‌ها از جدایی‌طلبان حمایت و در برخی دیگر از کشور‌ها از آنها انتقاد می‌کنند. در مورد افغانستان هم دور نخست مذاکرات بین دولت افغانستان و طالبان در دوحه برگزار شد و ما شاهد مشکلات جدی بودیم و اکنون نمی‌دانیم که دور دوم مذاکرات چه زمانی و در چه مکانی برگزار می‌شود.
بعضی از کشور‌ها نیز برای میزبانی مذاکرات اعلام آمادگی کردند، اما می‌بینیم که در عین حال درگیری‌های پراکنده در نقاط مختلف افغانستان ادامه دارد و به یکدیگر حمله کرده و به مردم بیگناه آسیب می‌زنند. با شرایط فعلی من امیدوار نیستم و بدبینی من به دلیل تجربه تلخ شخصی‌ام در افغانستان است که حدود ۶ سال در زمان شوروی و پس از شوروی آنجا بودم.
اما روسیه طرفدار خروج کامل نیرو‌های مسلح آمریکا از افغانستان است و این خروج باید مسئولانه باشد، نه به این شکل که فورا از آنجا خارج شوند، اما شورش داخلی ایجاد کنند. اکنون سال‌هاست جنگ در افغانستان آغاز شده و من همان سال‌ها در مزارشریف بودم که افغان‌ها بر علیه خودشان می‌جنگیدند. آن زمان شوروی بود که کشور‌ها را بر ضد یک دشمن متحد بسیج می‌کرد و بعد از این‌که دشمن متحد ناپدید شد کشور‌ها با یکدیگر به جنگ پرداختند. از جمله جنگ داخلی میان افغان‌ها، که من در آن زمان در سفارت شوروی مترجم بودم.
آیا چهره‌ای از ایران هست که در روسیه شناخته‌شده باشد؟ چهره‌های معاصر یا شخصیت‌های سیاسی و ...
بله. بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران.
آیا مردم روسیه با ایشان آشنا هستند؟
به طورکلی با ایشان آشنا هستند.
شناخت مردم روسیه از امام (ره) به چه شکل است؟ فردی ضدآمریکایی؟
شناخت مردم روسیه از ایشان ضدآمریکایی و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران است. مسلمانان روسیه بیش از ۹۰ درصد سنی هستند و شیعه در روسیه کم است.
از چهره‌های فرهنگی و تاریخی چطور؟
فقط شعرای ایرانی از جمله فردوسی، حافظ و سعدی و چنانچه اگر تاجیک‌ها در میان ما حضور داشته باشند، می‌گویند اینها تاجیک هستند.
آیا در مورد مباحث گردشگری که قرار بود تسهیلاتی برای دو کشور از جمله لغو روادید صورت بگیرد، اقداماتی انجام شده است؟
هنوز در این زمینه به نتیجه‌ای نرسیده‌ایم، با این‌که تلاش کردیم قراردادی برای لغو روادید گروه‌های گردشگری که حدود ۴۰ الی ۴۵ نفر هستند به امضا برسانیم، اما موفق نشده و به توافق نرسیدیم. به طور مثال شما سالیان سال است که در مسکو مرکز فرهنگی دارید و فعال است، اما ما چندین سال است که نمی‌توانیم چنین مرکزی در تهران افتتاح کنیم!
یعنی دولت ایران در این خصوص موافقت نمی‌کند؟
یک قراردادی هست که در سال ۱۹۶۶ میلادی بین دولت اتحاد شوروی و دولت پهلوی امضا شده بود. اما این قرارداد دیگر کهنه شده و باید قرارداد جدیدی را امضا کنیم. در آن قرارداد به شرایط تأسیس مرکز فرهنگی اشاره شده بود. با این حال امیدوار هستم که مشکل حل شود. این‌که ایران در مسکو مرکز فرهنگی دارد برتری یکطرفه ایرانی‌هاست. مگر اینطور نیست؟ ما نیز می‌خواهیم مرکز فرهنگی خود را داشته باشیم. شما زبان فارسی را تدریس می‌کنید و ما امکان تدریس زبان روسی را نداریم.
به ما می‌گویند ما مراکز آموزش زبان داریم، اما ما می‌گوییم که ما می‌خواهیم خودمان مرکز داشته باشیم. ما که نمی‌گوییم اگر شما مرکز ما را افتتاح نمی‌کنید ما نیز شما را مسدود می‌کنیم؛ بنابراین شما برتری یکجانبه دارید.
اکنون مراودات دانشگاهی بین ایران و روسیه افزایش یافته است؟
بله. اکنون سالانه ۹۰ نفر بورسیه می‌شوند، اما خارج از بورس نیز افراد زیادی در روسیه درس میخوانند.
بنابراین لزوم ارتباطات این چنینی وجود دارد؟
بله.
به چهره‌های شناخته شده ایران در روسیه اشاره شد، یادی هم از سردار شهید حاج قاسم سلیمانی کنیم. موضع روسیه نسبت به این اقدام آمریکا چیست؟
ما شدیدا این اقدام را محکوم کرده و نظر خود را نیز اعلام کردیم. من خودم به سفارت عراق رفتم و درآنجا دفتر یادبود ابومهدی المهندس را امضا کردم و عکسش را هم دارم.
خبری هم منتشر شده بود مبنی براین‌که روسیه خواستار میانجیگری ایران و آمریکا شده است، این خبر را تأیید می‌کنید؟
از BBC فارسی؟! (باخنده)، وزیرخارجه ما تأکید کرد که ما آمادگی میانجیگری میان ایران و آمریکا را داریم، اما نکته مهم این است که در این زمینه اراده دوطرف شرط است.
همانطور که می‌دانید، بی‌اعتمادی شدید به آمریکا وجود دارد، ازجمله ترور حاج قاسم سلیمانی از سوی آنها، لذا ایران مذاکره را راه‌حل نمی‌داند.
بله قابل فهم است. من به شما عرض کردم که آمریکا قابل اعتماد نیست، اما به هرحال چاره‌ای نیست و باید با آنها گفتگو داشته باشیم، اما یک بار دیگر تأکید می‌کنم که آمریکا قابل اعتماد نیست. من هر روز وزارت امور خارجه هستم، این رفت‌وآمد‌ها نشانگر چیست؟
ارتباط نزدیک؟
بله. در مورد سیستم امنیتی در خلیج فارس و ابتکار روسیه چند روز پیش به وزارت‌امورخارجه رفتم، همچنین در مورد روابط دوجانبه جلسه داشتیم و بسیاری از موارد دیگر.
در مورد همکاری‌های امنیتی خلیج‌فارس با ایران چه اقداماتی انجام شده است؟
درحال گفتگو هستیم، در وزارت امور خارجه صحبت کردیم و در نیویورک هم که ریاست از اول اکتبر به عهده ماست.
به عنوان آخرین سؤال به نظر شما سورپرایز اکتبر که اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها نیز از آن به عنوان اکتبر شگفت‌انگیز یاد می‌کنند، چیست؟ بسیاری تأکید می‌کنند آمریکا می‌خواهد واکسن کرونا را رونمایی کند و ترامپ از آن به عنوان برد انتخاباتی استفاده کند.
من زیاد دوست ندارم پیش‌بینی کنم. ما یک ضرب‌المثلی داریم که می‌گویند اگر شما می‌خواهید خداوند بزرگ لبخند بزند، برایش در مورد برنامه خود بگویید تا لبخند بزند.
