هنوز یک روز از صبح نهایی شدن پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده نگذشته بود که کاخ کرملین روی وب‌سایت رسمی خود یک پیام تبریک منتشر کرد؛ تبریکی از جانب ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه به مناسبت تولد شصت سالگی یک کارگردان مطرح تئاتر در این کشور! پوتین، بر خلاف همتایان اروپایی که روز شنبه و بلافاصله پس از اعلام برنده انتخابات ریاست‌جمهوری در امریکا به کاندیدای پیروز تبریک گفتند، حاضر نشد این پیروزی را به جو بایدن، معاون اول دولت باراک اوباما و رییس‌جمهور منتخب ایالات متحده تبریک بگوید و سیاست سکوت را در پیش گرفت.
اعتماد در ادامه نوشت: این در حالی است که درست چهار سال قبل، رییس‌جمهور روسیه تنها ساعاتی پس از اعلام پیروزی دونالد ترامپ از سوی رسانه‌ها پیام تبریکی برای او فرستاد و طی آن پیام ضمن «آرزوی موفقیت» برای دونالد ترامپ خواستار «افزایش همکاری‌های مشترک» دو کشور بر مبنای احترام و برابری شد.
یک کارشناس روس درباره دلایل اتخاذ این سیاست از سوی مسکو به نیویورک‌تایمز می‌گوید: پوتین دولت جدید امریکا را دشمن خود می‌داند به همین دلیل است که این‌بار رفتار او در مقایسه با سال ۲۰۱۶ متفاوت بوده است. سرگئی مارکوف معتقد است: «پوتین یک سرباز است و می‌داند نباید در مقابل دشمنانش دم تکان دهد.»
رفتار رییس‌جمهور روسیه نشانه‌ای است مبنی بر اینکه کرملین خود را برای چهارسال سخت در روابط با کاخ سفید آماده می‌کند. دلایل این امر را باید در سیاست‌های دولت کنونی امریکا جست‌وجو کرد؛ دونالد ترامپ هرچند که در ایجاد روابط دوجانبه مستحکم میان مسکو و واشنگتن راه به جایی نبرد و نتوانست در این زمینه موفق باشد، سیاستی را در پیش گرفت که روسیه را به بسیاری از خواسته‌های اساسی‌اش در عرصه سیاست خارجی می‌رساند.
دولت جمهوری‌خواهان با اتخاذ راهبرد «اول امریکا» و فاصله گرفتن از متحدان اروپایی، اتحاد و همنوایی میان کشور‌های غربی را کاهش داد و باعث شد که روسیه بتواند گام‌هایی جدی در راستای افزایش قدرت و نفوذ بین‌المللی خود بردارد. این سیاست دقیقا نقطه مقابل آن چیزی است که جو بایدن طی ۴۷ سال سیاست‌ورزی نشان داده مایل است پیاده کند.
بایدن ۷۷ ساله طی کارزار‌های انتخاباتی خود از روسیه به عنوان «اصلی‌ترین دشمن امریکا» نام برده، طرفدار تقویت روابط با متحدان اروپایی و کار مشترک برای مقابله با تهدید‌ها علیه جهان غرب است و فعالانه از سیاستمداران غرب‌گرا در کشور‌های اروپای شرقی نظیر اوکراین حمایت می‌کند. از همین‌رو دولت روسیه او را کاندیدایی می‌دانست که قدرت گرفتنش به ضرر مسکو تمام می‌شود و به گفته مقامات امنیتی ایالات متحده نیز اقداماتی برای حمایت از ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری و تخریب جو بایدن صورت داد، اما در نهایت موفق نشد انتخابات ۲۰۲۰ را به انتخاباتی مشابه انتخابات ۲۰۱۶ تبدیل کند.
تشکیک روس‌ها در سلامت انتخابات امریکا
ویلیام اوانینا، مدیر مرکز ملی امنیت و ضداطلاعات امریکا طی رقابت‌های انتخابات در امریکا هشدار داده بود که یکی از اهداف روسیه، کاهش اعتماد شهروندان امریکایی نسبت به سیستم انتخابات در ایالات متحده است. او تاکید داشت که روس‌ها این کار را از طریق پخش شایعات در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی صورت می‌دهند، اما اقدام جدید دولت و مسوولان روس نشان می‌دهد آن‌ها در یک تغییر رویه جدی، آشکارا قصد زیر سوال بردن نتیجه انتخابات در امریکا را دارند.
به گزارش مسکو تایمز، روز دوشنبه رییس کمیسیون انتخابات روسیه در گفت‌وگویی روش رای دادن پستی در ایالات متحده را «زمینه‌ساز تقلب گسترده» دانست. الا پامفیلوا، رییس کمیسیون انتخابات روسیه به تاس گفت که او به دقت رای‌گیری از طریق پست الکترونیکی را در ایالات متحده مطالعه کرده و این روند را در برابر تقلب آسیب‌پذیر دانسته است.
استقبال منتقدان پوتین از پیروزی بایدن
هرچند دولت روسیه نگران روی کار آمدن یک دموکرات کارکشته در کاخ سفید است، اما منتقدان سیاست‌های پوتین و برخی سیاستمداران با سابقه روس پیروزی او را تبریک گفته و نسبت به آینده روابط دو کشور اظهار خوش‌بینی کرده‌اند. الکس ناوالنی، فعال سیاسی منتقد دولت روسیه و از رهبران اپوزیسیون این کشور که چند هفته پیش از برگزاری انتخابات محلی در روسیه مسموم و به آلمان منتقل شد، روز یکشنبه انتخاب جو بایدن از سوی مردم امریکا را تبریک گفت.
ناوالنی در توییتی «انتخاب رهبرانی جدید از طریق انتخابات آزاد» را به مردم امریکا، جو بایدن و کامالا هریس تبریک گفت و تصریح کرد: این حق تعیین سرنوشت «امتیازی است که در بسیاری از کشور‌ها وجود ندارد». میخاییل گورباچوف، آخرین رهبر شوروی سابق نیز به استقبال پیروزی بایدن در انتخابات رفته و به تاس گفته است که فکر می‌کند «بایدن به اهمیت روابط دوجانبه دو کشور روسیه و امریکا آگاه است».
گورباچوف اظهار امیدواری کرده که این آگاهی بایدن کمک کند تا دوباره رابطه دو کشور ترمیم شود. به گفته او، بایدن کسی است که تجربه زیادی در سیاست امریکا و همچنین روابط خارجی دارد و قادر است روابط دو کشور را بهبود بخشد. میخاییل گورباچوف گفته است: «من چندین بار با جو بایدن ملاقات کرده‌ام. آخرین بار مارس ۲۰۰۹ بود که بایدن به عنوان معاون رییس‌جمهور فعالیت می‌کرد. ساعاتی با او به صحبت پرداختم و بعد رییس‌جمهور اوباما به ما پیوست. من تحت تاثیر آگاهی بایدن قرار گرفتم و فکر می‌کنم انتخاب او به نفع همه کشور‌هایی باشد که نگران رابطه با امریکا هستند».
سم گرین، استاد دانشگاه و مدیر مرکز مطالعات روسیه در کینگز کالج لندن درباره این اختلاف نظر منتقدان و دولت در روسیه پیرامون پیروزی جو بایدن می‌گوید: «پوتین خود را رییس‌جمهوری تعریف می‌کند که در حال محافظت از منافع روسیه در برابر غرب است. به همین دلیل برای او، مخالفت با غرب و دشمنی با ایالات متحده بخشی از مشروعیت سیاسی‌اش است و پوتین نمی‌خواهد این جایگاه مدافع را واگذار کند.»
سکوت چین
علاوه بر روسیه، سکوت پکن نیز جالب توجه بوده و به نارضایتی چینی‌ها از رفتن ترامپ تعبیر می‌شود. دولت چین در چهار سال گذشته تنش‌های زیادی را با امریکای دونالد ترامپ تجربه کرده و جنگ تجاری با واشنگتن ضربه زیادی به این کشور وارد آورده، با این حال برخی کارشناسان معتقدند سیاست‌های دونالد ترامپ در مجموع باعث تضعیف موقعیت بین‌المللی و کمرنگ‌تر کردن نقش امریکا در مسائل اساسی جهان شده و چین با بهره‌جویی از جای خالی امریکا توانسته نفوذ خود را تثبیت کند.
چین که به یکی از اولویت‌های سیاست خارجی دولت اوباما بدل شده بود و بخشی از تهدیدی به شمار می‌رفت که ایالات متحده قصد داشت آن را کنترل کند، در دولت ترامپ و با تمرکز دولت او بر مسائل و بحران‌های خاورمیانه فرصت یافت تا نفوذ خود را گسترش داده و به تقویت توان خود در حوزه‌های اقتصادی و نظامی بپردازد.
همچنین از ناکامی دولت ترامپ در وادار کردن دولت چین به حضور بر سر میز مذاکرات کنترل تسلیحات به عنوان یکی از بزرگ‌ترین شکست‌های سیاست خارجی دولت جمهوری‌خواهان نام برده می‌شود که می‌تواند در آینده برای امریکا خطرناک باشد. پیش‌تر در گزارش نهاد‌های اطلاعاتی امریکا از چین نیز به عنوان یکی از دولت‌هایی نام برده شده بود که در پی اثرگذاری بر انتخابات امریکاست.
