یک روز دامنه نوسان به ۱۰درصد افزایش پیدا می‌کند و چند روز بعد دوباره به پنج درصد برمی‌گردد. انگار که تصمیم نهایی حتی برای مدیریت نظارت بر بازار هم مشخص نشده و دست کم برای هشت نماد شاهد نوسانات عجیب و غریب هستیم. نمونه بارز آن نماد غبهنوش، متعلق به شرکت بهنوش ایران است که در ۲۰روز کاری قیمت آن سه برابر شد و حالا دچار صف فروش سنگین شده است.
به گزارش روزنامه هفت صبح، بقیه نماد‌های از این دست یعنی زبینا، زقیام، زدشت، غبهنوش، پتایر، زمگسا و قصف‌ها هم شرایط تقریبا مشابهی داشتند. نقطه اشتراک آن‌ها بنیاد مستضعفان است. چند هفته پیش محمد اسکندری، مدیرعامل هلدینگ مالی و سرمایه‌گذاری بنیاد مستضعفان اعلام کرد تقاضای دو برابر شدن دامنه نوسان قیمت سهام شرکت‌های بورس و فرابورسی این بنیاد را همزمان با آغاز بازارگردانی ارائه کرده است. این درخواست با موافقت فرابورس در مورد نماد‌های بازار اول و دوم مواجه شد.
ولی بورس تهران در مورد شرکت‌های بورسی همچون فولاد کاوه، نفت بهران، مگسال، قند اصفهان و حفاری شمال، هنوز با این درخواست موافقت نکرده است. هرچند بعد‌ها دامنه نوسان دو مورد از این شرکت‌ها تغییر کرد و دو برابر شد. تا اینجای کار هفت نمادی که دامنه نوسان آن‌ها به ۱۰درصد افزایش پیدا کرده، سرنوشت خوبی نداشته‌اند. طوری که بعد از چند روز ناظر بازار از تصمیم خود عقب‌نشینی کرد و دامنه نوسان نمادها به پنج درصد برگشت. علت این اتفاق برای چند نماد، عمل نکردن بازارگردان به تعهدات خود اعلام شده است.
نماد شرکت بهنوش ایران یکی از هفت نمادی است که با دو برابر شدن دامنه نوسان، شاهد هجوم سرمایه‌گذاران بورس برای خرید سهام آن بودیم. طوری که ۲۷ آبان‌ماه، قیمت هر سهم غبهنوش پنج هزار و ۳۰۰تومان بود، اما در عرض ۲۰روز کاری و صف خرید پیاپی در این نماد، قیمت سهام تا ۳۰آذرماه به ۱۷هزار و ۳۲۶تومان رسید و تقریبا ۳٫۲برابر شد.
درست در همین روز یکی از سهامداران عمده این شرکت پنج میلیون سهام خود را به ارزش ۸۶میلیارد تومان فروخت و از فردای آن روز یعنی اول دی‌ماه، با اطلاعیه ناظر بازار، دامنه نوسان قیمت سهام به حالت عادی یعنی پنج درصد بازگشت. از آن روز تا حالا غبهنوش روزانه در صدر فهرست سنگین‌ترین صف فروش بازار قرار داشته که نشان می‌دهد بازارگردان این نماد نه تنها در روند صعودی نتوانسته به تعهدات خود عمل کند، بلکه در روند نزولی هم به کمک سهامداران نیامده است. همین موضوع به عنوان دلیل برگشت دامنه نوسان به حالت عادی مطرح شده است.
نیمی از نماد‌هایی که دامنه نوسان آن‌ها در یک ماه اخیر دوبرابر شده و مجددا به حالت عادی برگشته‌اند، از گروه محصولات زراعتی هستند که از جمله آن‌ها می‌توان به زبینا، زدشت، زقیام و زمگسا اشاره کرد که تاثیر زیادی روی شاخص صنعت زراعت گذاشته‌اند.
این گروه در ریزش سه ماهه بازار به طور میانگین ۶۰درصد اصلاح قیمت داشت و ارزش سهام شرکت‌های گروه زراعت تقریبا یک سوم شده بود. ولی از زمانی که دامنه نوسان چند نماد دو برابر شد، شاخص صنعت زراعت به روند صعودی افتاد و تا آخرین روز کاری هفته گذشته شاهد بازدهی ۷۳درصدی شاخص صنعت زراعت بوده‌ایم.
هفت نمادی که دامنه نوسان آن‌ها دوبرابر شد و سپس به حالت عادی برگشت، می‌توانند آینه عبرتی برای سهامداران بورس باشند. با افزایش دامنه نوسان قیمت سهام در بورس، تغییری در عملکرد شرکت‌ها ایجاد نمی‌شود؛ بنابراین نمی‌توان گفت حالا که دامنه نوسان سهام دو برابر شده پس سهام ارزنده‌ای است!
کما اینکه تجربه نشان داد، سرمایه‌گذاران عادی سهمی در بازدهی سه برابری یک نماد در کوتاه مدت ندارند و کسانی که در قیمت‌های بالا همچنان در صف خرید نماد‌های مذکور نشسته بودند، تا ۳۰درصد سرمایه خود را از دست داده و در برخی موارد به خاطر نبود نقدشوندگی و عمل نکردن بازارگردان به تعهدات خود، امکان فروش سهام و نقد کردن دارایی‌هایشان را ندارند.
محمود گودرزی، معاون بازار شرکت بورس تهران درباره تغییر دامنه نوسان در نماد‌های زیرمجموعه بنیاد مستضعفان در این باره می‌گوید در دستورالعمل جدید بازارگردانی که به زودی ابلاغ خواهد شد بندی وجود دارد که بیان می‌کند به درخواست بازارگردان و با تصمیم بورس، دامنه نوسان می‌تواند برای نماد مورد نظر آن بازارگردان افزایش پیدا کند.
از این رو با درخواستی که از طرف بازارگردان این نمادها ارائه شد، تصمیم گرفته شد دامنه نوسان در این نمادها به صورت آزمایشی دو برابر شود تا براساس درخواست بسیاری از بازارگردان‌ها و نتایج نظرسنجی انجام شده توسط کانون نهاد‌های سرمایه‌گذاری، اثرات این اقدام مشخص شود. گودرزی درباره نوسانات عجیب در نماد‌هایی که دامنه نوسان آن‌ها دوبرابر شده توضیح می‌دهد که در این نمادها بازارگردانی انجام شده.
اما نوسانات ایجاد شده در نمادها به دلیل تغییر شرایط عرضه و تقاضا در نماد‌های مورد نظر بوده و به نظر می‌رسد بیشتر ماهیت رفتاری داشته است. طوریکه برخی سهامداران افزایش دامنه نوسان را دلیلی بر روند صعودی سهم تفسیر کرده‌اند که با شرایط بنیادی سهام ارتباطی ندارد. البته باید توجه داشت که به تخلفات احتمالی بازارگردانان نماد شرکت‌های مذکور رسیدگی خواهد شد.
معاون بازار شرکت بورس درباره فروش پنج میلیون سهام توسط یکی از سهامداران عمده غبهنوش درست یک روز قبل از بازگشت دامنه نوسان به حالت عادی می‌گوید تصمیم‌گیری درخصوص تغییر دامنه نوسان به حالت قبل توسط مدیریت شرکت بورس انجام شده و سهامداران عمده اطلاعی از این تصمیم نداشته‌اند. گودرزی در پاسخ به این سوال که چه برنامه‌ای برای این نمادها و صف‌های فروش سنگین آن‌ها وجود دارد، می‌گوید برای مدیریت نوسان این نمادها، مدیریت نظارت بازار به صورت مستمر با سهامداران عمده این نمادها در تماس است تا عملیات بازارگردانی و بازارسازی به شکل مطلوب انجام شود و نقدشوندگی این نمادها بهبود پیدا کند.
معاون بازار شرکت بورس می‌گوید یکی از دلایل افزایش دامنه نوسان در نماد‌های مذکور، نتایج نظرسنجی‌های انجام شده از مدیران بازار سرمایه توسط کانون نهاد‌های سرمایه‌گذاری بوده تا نتایج آن از نظر فنی و رفتاری مشاهده و مطالعه شود. از این رو در آینده با توجه به شرایط بازار در این خصوص تصمیم گرفته خواهد شد. او می‌گوید در حال حاضر تصمیم برای افزایش دامنه نوسان برای نماد یا نماد‌های به خصوصی گرفته نشده است.
