شرط جدید و جنجالی واتساپ برای کاربرانش

واتساپ، پیام‌رسان تحت مالکیت فیسبوک که همواره روی مبحث حریم خصوصی و امنیت مانور ویژه‌ای داده است و می‌گوید رعایت حریم خصوصی در DNA اش قرار دارد، به‌تازگی بیانیه‌ای منتشر کرده است تا خبر مهمی درباره اطلاعات بیش از دو میلیارد کاربرش اعلام کند. واتساپ رسما به کاربران گفته است که دو راه پیش‌رو دارند: یا با به‌اشتراک‌گذاری داده‌های شخصی با فیسبوک موافقت کنند یا اینکه حساب کاربری خود را حذف کنند.

به گزارش روزنامه هفت صبح، این اطلاعیه از طریق نوتیفیکیشنی در اپلیکیشن واتساپ اعلام شده است و کاربران را مستقیما به گزینه‌ای هدایت می‌کند که با ضربه زدن روی آن، با تمامی شرایط جدیدی که فیسبوک برای واتساپ تعیین کرده است موافقت می‌کنند. کسانی که تا تاریخ ۸ فوریه ۲۰۲۱ (۲۰ بهمن ۱۳۹۹) با قوانین جدید واتساپ موافقت نکنند، امکان ادامه استفاده از اپلیکیشن را نخواهند داشت.

استارت تصمیم جدید واتساپ را می‌توان به دنبال محدودیت‌های مربوط به حریم خصوصی در به‌روزرسانی جدید آیفون دانست، به این صورت که شرکت اپل در جدیدترین نسخه iOS محدودیت‌هایی را برای دسترسی فیسبوک و واتساپ به اطلاعات کاربران در نظر گرفته و حالا واتساپ می‌خواهد با دریافت مجوز از کاربران نه‌تنها از زیر فشار اپل بیرون بیاید، بلکه با خیال راحت از اطلاعات کاربران استفاده کند.

مدت‌زمان کوتاهی پس از تصاحب واتساپ توسط فیسبوک در سال ۲۰۱۴ به مبلغ ۱۹ میلیارد دلار، توسعه‌دهندگان این پیام‌رسان اعلام کردند سیستم رمزنگاری سرتاسری را که اهمیت بسیار زیادی برای حفظ حریم خصوصی کاربران دارد، در آن گنجانده‌اند. اضافه‌شدن رمزنگاری سرتاسری به واتساپ اتفاق مهمی بود و روی افزایش تعداد کاربران این اپلیکیشن تأثیر بسزایی داشت؛ زیرا واتساپ از پروتکل رمزنگاری سیگنال استفاده می‌کند.

پروتکل سیگنال، طرحی متن باز برای رمزنگاری اپلیکیشن‌ها و سرویس‌هاست که کد منبع آن توسط تعداد زیادی از متخصصان امنیتی بررسی و تأیید شده است. در سال ۲۰۱۶، واتساپ اعلام کرد اطلاعات کاربرانش در اختیار فیسبوک قرار می‌گیرد؛ اما در آن زمان فقط یک‌بار به کاربران اجازه داده شد که به انتخاب خود، داده‌هایشان را به اشتراک بگذارند. به گزارش آرس‌تکنیکا، صفحه سیاست‌های حریم خصوصی واتساپ به‌روزرسانی شده و قانون مورد بحث تغییر کرده است. از ماه آینده میلادی، کاربران نخواهند توانست از تحویل داده‌هایشان به فیسبوک جلوگیری کنند.

برخی از داده‌هایی که واتساپ از کاربر جمع‌آوری می‌کند شامل این موارد می‌شود: شماره موبایل، شماره موبایل فهرست مخاطبان گوشی، نام پروفایل‌ها، تصویر پروفایل‌ها، پیغام استاتوس به همراه زمان آخرین‌باری که کاربر آنلاین بوده است و داده‌های تشخیصی. بر اساس سیاست‌های جدید، فیسبوک این حق را برای خود قائل می‌شود که داده‌های جمع‌آوری‌شده از طریق واتساپ را با شرکت‌های تحت مالکیتش به اشتراک بگذارد.

باید فیسبوک نصب کنیم؟

خیلی از کاربران ایرانی واتساپ که با این خبر و هشدار مواجه شدند اینطور برداشت کردند که واتساپ از آن‌ها می‌خواهد برای ادامه استفاده از این اپلیکیشن و به منظور حفظ یکپارچگی، حتما فیسبوک هم نصب کنند، درحالی‌که اینطور نیست و واتساپ به این دلیل روی یکپارچگی‌اش با فیسبوک و شرکت‌های زیرمجموعه آن تاکید کرده که دلیل ردوبدل کردن اطلاعات کاربران بین این شرکت‌ها را توضیح دهد.

در بخشی از صفحه به‌روزشده سیاست‌های حریم خصوصی واتساپ می‌خوانیم این پیام‌رسان به‌عنوان یکی از اعضای خانواده شرکت‌های تحت مالکیت فیسبوک، «اطلاعات را از آن‌ها دریافت می‌کند و با آن‌ها به اشتراک می‌گذارد.» واتساپ ممکن است از اطلاعاتی که از شرکت‌های دیگر دریافت می‌کند استفاده کند و این شرایط برای شرکت‌های دیگر نیز برقرار است.

به گفته واتساپ، دلیل اصلی این اقدام، کمک کردن به انجام بهتر کارها، ارائه سرویس‌های جدید، بهبود سرویس‌ها، شخصی‌سازی سرویس‌ها و موارد این‌چنینی است. در برخی شرایط، نظیر زمانی که یک نفر از واتساپ برای برقراری تعامل با کسب‌و‌کاری متفرقه استفاده می‌کند، ممکن است فیسبوک اطلاعات را با آن کسب‌و‌کار متفرقه به اشتراک بگذارد.

بر اساس اطلاعات درج‌شده در اپ‌استور، واتساپ این حق را دارد که «جزئیات خریدها، اطلاعات مالی، مکان، مخاطبان، محتوای کاربر، شناسه‌ها، استفاده از اینترنت و داده‌های تشخیصی» را جمع‌آوری کند. در پی انتشار بیانیه واتساپ، خبرنگاران با این شرکت تماس گرفتند تا بفهمند این تغییرات دقیقا چگونه رخ داده‌اند و کاربر چگونه می‌تواند از آن‌ها جلوگیری کند؛ اما مدیران واتساپ پاسخ نداده‌اند.

اما فردی به نمایندگی از واتساپ که نخواسته است نامش فاش شود، به آرس‌تکنیکا می‌گوید سیاست حریم خصوصی جدید، بخشی از سیاست‌هایی است که فیسبوک پیش‌تر درباره آن‌ها صحبت کرده بود. این سیاست‌ها به کسب‌وکار‌ها امکان می‌دهند با استفاده از زیرساخت‌های فیسبوک، چت‌های واتساپ را ذخیره و مدیریت کنند.

خیلی‌ها از خودشان می‌پرسند که مگر ما چه کسی هستیم و اطلاعات ما به چه درد شرکتی مثل فیسبوک می‌خورد و اصلا چرا باید در برابر دادن این اطلاعات که محرمانه هم نیستند مقاومت کنیم؟ اولین استفاده‌ای که فیسبوک از اطلاعات کاربران می‌کند، دسته‌بندی آن‌ها بر اساس چندین فاکتور مختلف و بعد هم فروش آن‌ها به شرکت‌های تجاری است.

مثلا فکر کنید یک شرکت، محصولات مربوط به زنان جوان تولید می‌کند، طبیعتا داشتن شماره تماس زنانی که در این گروه سنی هستند، برای تبلیغات خیلی به کارش می‌آید یا فکر کنید یک شرکت حمل‌ونقل می‌خواهد بداند که دانشجو‌ها از چه وسایل حمل‌ونقل عمومی‌ای استفاده می‌کنند، برای این کار دسترسی به مسیر تردد دانشجو‌های یک کشور یا شهر بی‌اندازه ارزشمند خواهد بود.

اطلاعات کاربران حتی در مورد کارزار‌های سیاسی و برنامه‌ریزی‌های دولتی هم می‌تواند به کار بیاید، همانطور که در جریان انتخابات دور قبل ریاست‌جمهوری در آمریکا فیسبوک متهم شده بود که اطلاعات کاربران را به کمپین‌های انتخاباتی فروخته است. شاید به نظر برسد برای ما در ایران دادن این اطلاعات چندان اهمیت نداشته باشد، چون چندان متصل به زنجیره تجارت جهانی نیستیم، اما اینطور نیست.

همین حالا اطلاعاتی که از قبل به اینستاگرام (که آن هم زیرمجموعه فیسبوک است) داده‌اید، یکی از فاکتور‌هایی است که تعیین می‌کند چه محتوایی در بخش جست‌وجو برای شما به نمایش دربیاید. خیلی‌ها که پا را از این فراتر می‌گذارند و می‌گویند اطلاعاتی که فیسبوک در اختیار دارد و احتمالا آن‌ها را به دولت‌ها هم می‌فروشد می‌توانند در برنامه‌ریزی‌های کلانی که برای جوامع می‌شود استفاده شوند.

اروپایی‌ها معاف شدند

در متن هشدار واتساپ آمده که همه کاربران این اپلیکیشن در سراسر جهان باید اجازه ردوبدل شدن اطلاعاتشان بین تمام شرکت‌های زیرمجموعه فیسبوک را بدهند، غیر از ساکنان اتحادیه اروپا. به نظر می‌رسد که دلیل معافیت اروپانشین‌ها از این تصمیم قوانین سفت‌وسخت اتحادیه برای حفاظت از اطلاعات و حریم شخصی اروپایی‌هاست و واتساپ و فیسبوک که می‌دانند اگر چنین اجباری ایجاد کنند، با سد قوانین بالادستی مواجه خواهند شد و نمی‌خواهند حجم عظیم کاربران اروپایی را از دست بدهند، فعلا آن‌ها را از بقیه جهان جدا کرده‌اند.

اساسا تصمیم جدید واتساپ در کشور‌های دیگر، از جمله آمریکا که خانه واتساپ و فیسبوک و اینستاگرام است، سروصدای زیادی راه انداخته و از قضا همین معافیت اروپایی‌ها هم صدای کاربران را درآورده است؛ مثلا «مایک بوچر» سردبیر سایت «تک‌کرانچ» در واکنش به این ماجرا گفته که اگر نگران حریم خصوصی خود هستید، پیام‌رسان‌های تلگرام و سیگنال گزینه‌های خوبی هستند.

با همه این‌ها بعید است که چنین درخواستی از طرف واتساپ، کاربران ایرانی را خیلی ناراحت کند، طوری که ترجیح بدهند دوباره از این پیام‌رسان هم به پیام‌رسان دیگری که فیلتر نباشد کوچ کنند. نماینده واتساپ می‌گوید سیاست‌های جدید قرار نیست تغییر کنند و واتساپ اطلاعات چت‌های غیرکاری را با فیسبوک به اشتراک می‌گذارد. صفحه سیاست‌های حریم خصوصی و قوانین استفاده از واتساپ مجموعا بیش از هشت هزار کلمه محتوا دارد و پر از اصطلاحات حقوقی است که فهمیدن آن‌ها برای افراد عادی اصلا ساده نیست.