حکومت طالبان در افغانستان چگونه خواهد بود؟

فرارو- پایگاه خبری "فارین پالیسی" در گزارشی ضمن پرداختن به تحولات جاری در افغانستان، سعی داشته به این سوال پاسخ دهد که: دولت آتی افغانستان که گروه طالبان در آن نیرویِ غالب است، از چه مختصاتی برخوردار خواهد بود و خطرات احتمالی که افغانستان در ادامه راه به دلیل درگیری‌های سیاسی و حتی نظامی (در بُعد داخلی) با آن‌ها رو به رو خواهد بود چه هستند؟

فارین پالیسی در این رابطه می‌نویسد: «بر اساس آنچه منابع نزدیک به رهبری طالبان اعلام کرده اند: رهبران طالبان یک شورای دوازده نفره را برای حکومت بر افغانستان تشکیل خواهند داد و در این مسیر، به برخی چهره‌های دولت سابق افغانستان نیز (که از حمایت آمریکا برخوردار بود)، پیشنهاد‌هایی را جهت اداره برخی وزارتخانه‌ها (به انتخاب خودشان) ارائه خواهند کرد تا شاید از این طریق بتوانند دولتی را در افغانستان مستقر سازند که برای جامعه بین المللی قابل قبول باشد و کشور‌های مختلف جهان آن را به رسمیت بشناسند.

به گزارش فرارو، سه فرد از طالبان که بیشترین قدرت را در شورای رهبری طالبان خواهند داشت به ترتیب: "ملاعبدالغنی برادر" (یکی از بنیانگذارانِ گروه طالبان)، ملا محمد یعقوب (فرزند بنیانگذار طالبان یعنی ملا‌محمد‌عمر و چهره اصلی پیروزی نظامی برق آسای اخیر طالبان در افغانستان)، و خلیل حقانی (یکی از چهره‌های ارشد شبکه حقانی که در طول ۲۰ سال اخیر متهم به انجام اقدامات تروریستی مختلف بوده و از سوی سازمان ملل متحد و دولت آمریکا هدفِ تحریم است)، خواهند بود.

در دولت جدید افغانستان از پُست‌هایی نظیر "امیر" (که ملا عمر رهبر سابق طالبان با آن شناخته می‌شد) و یا "رئیس جمهور" خودداری خواهد شد و در عوض، با ایجاد شورای مذکور، زمینه برای درگیری‌های گروهی و جناحی (در داخل طالبان) هموار می‌شود. از سویی، این شورا باید با مخالفت‌های جدی علیه گروه طالبان که اکنون در "دره پنجشیر" وجود دارد نیز مقابله کند.

طالبان در تاریخ ۱۵ آگوست سال جاری میلادی در چهارچوب کارزار نظامی خود علیه دولت افغانستان، کنترل این کشور و به طور خاص شهر کابل را به دست گرفت. دولت سابق افغانستان به ریاست جمهوری "اشرف غنی" و تمامی نیرو‌های امنیتی در کابل، یک شبه ناپدید شدند و عملا راه را برای طالبان جهت اوج گیری در صحنه افغانستان هموار ساختند.

پیروزی طالبان در افغانستان، اندکی پس از اجرایی شدنِ تصمیم "جو بایدن" رئیس‌جمهور آمریکا مبنی بر خارج کردن نظامیان آمریکایی از افغانستان حداکثر تا تاریخ ۳۱ آگوست سال جاری میلادی (روند خروج نیرو‌های آمریکایی تا قبل از تاریخ مذکور، تا حد زیادی عملیاتی شد)، رنگ واقعیت به خود گرفت.

رهبری طالبان به نقل از بسیاری از منابع نزدیک به طالبان و حتی دشمنان آن، سعی دارد تا جای ممکن در استقرار دولت و سازوکار‌های حکومتی جدید خود در افغانستان، جامع و فراگیر به نظر برسد. در این راستا، گفتکو‌های غیررسمی از مدتی قبل با به اصطلاح "شورای هماهنگیِ افغانستان" که توسط: رئیس جمهور سابق این کشور یعنی "حامد کرزای"، "عبدالله عبدالله" وزیر خارجه سابق افغانستان و رهبر سابق هیات نماینده دولت افغانستان در امر انجام مذاکرات صلح، و "گلبدین حکمتیار" یکی از جنگ سالاران سابق افغانستان، ایجاد شده، آغاز شده است. بخش مهمی از این تلاش‌ طالبان، برای کسب پذیرش بین المللی انجام می‌شوند. طالبان بار‌ها اعلام کرده اند که به دنبال اِعمال مجازات علیه حامیان دولت قبلی افغانستان نیستند و از برخی حقوق تضمین‌شده در قانون اساسی این کشور نظیر حقوق زنان، آزادی بیان و احترام به حقوق بشر نیز حمایت خواهند کرد (البته که تا به امروز برخی گزارش‌ها خلاف آنچه طالبان می‌گویند، مطرح شده اند از جمله اینکه طالبان برخی روزنامه‌نگارانی را که با رسانه‌های خارجی همکاری داشته اند و یا حتی اعضای خانواده آن‌ها را هدفِ اقدامات خصمنانه قرار داده اند. در این رابطه گزارش‌های دیگری نیز منتشر شده اند که نشان می‌دهند در ولایات مختلف افغانستان نظیر هرات، غزنی، فاریاب، و بلخ، آن دسته از افرادی که در ماه‌های اخیر به جبهه ضدطالبان پیوسته‌اند، در مقابل منازل خود هدف شلیک گلوله قرار می‌گیرند).

با این همه، "سهیل شاهین" سخنگوی طالبان درگفتگو با بی بی سی گفته است: "انتظار می‌رود که ملاعبدالغنی برادر و یعقوب وارد کابل شوند و کرسی خود را در ارگ ریاست جمهوری افغانستان ظرف چند روز آینده تحویل گیرند".

یکی از منابع نزدیک به ملاعبدالغنی برادر و ملا محمد یعقوب گفته که آن‌ها مایلند تا شورای حاکم بر افغانستان شاملِ "احمد مسعود" فرزند فرمانده سرشناس جبهه ضدطالبان یعنی "احمد شاه مسعود" که دو روز قبل از انجام حملات ۱۱ سپتامبر به آمریکا ترور شد نیز باشد. با این حال تحقق این مساله دور از انتظار است. مسعود یک جبهه مقاومت در دره پنجشیر افغانستان شکل داده است. منطقه‌ای که حدودا ۱۰۰ مایل تا کابل پایتخت افغانستان فاصله دارد. ولایت پنجشیر در دوران رژیم سابق طالبان (در فاصله سال‌های ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱) نیز از کنترل طالبان خارج بود. منابع نزدیک به مسعود گفته اند که وی قصد دارد همچنان به مسیر خود در مقاومت علیه گروه طالبان ادامه دهد.

مقاومت‌های مسلحانه اخیر هواداران مسعود در ولایت پنجشیر افغانستان به وضوح حاکی از این است که این گروه از ظرفیت‌های قابل توجهی برخوردار است و احتمال اینکه افغانستان وارد دوره‌ای جدید از جنگ داخلی شود کاملا وجود دارد. شایان ذکر است که در دیگر ولایات افغانستان (و به طور خاص در مناطق کوهستانی آن ها) نظیر بغلان، تخار، و کاپیسا نیز مقاومت‌هایی در برابر گروه طالبان شکل گرفته است.

اضافه بر این، تلاش‌های طالبان جهت تحکیم قدرت و کنترل خود بر دولت افغانستان با اختلافات و درگیری‌های جناحی و گروهی نیز رو به رو شده است. طالبانِ قدیمی که عمدتا از نواحی جنوبی و پشتون خیزِ افغانستان بودند اکنون جای خود را یه یک نسلِ جدیدتر داده اند که از رهبران شورشی ازبک و تاجیکیِ بیشتری تشکیل می‌شوند. از سویی، شبکه حقانی نیز نقش قابل توجهی را در فتح کابل و احاطه بر آن بازی کرده است.

گروه حقانی کنترل امنیت کابل را بر عهده دارد و در این شهر نیروی برتر است. مساله‌ای که در نوع خود تا حد زیادی گروهِ قندهار در چهارچوب طالبان را که رهبری آن‌ها را ملاعبدالغنی برادر برعهده دارد را عصبانی کرده است. در شمال افغانستان، رهبران ازبک و تاجیکِ طالبان، چهره افراطی تری دارند و قصد دارند که خود را اثبات کنند.

دراین راستا، برخی از جنگ سالاران شمالیِ ازبک افغانستان نظیر "عبدالرشید دوستم" و "عطا محمد نور"، به احتمال فراوان همچنان با دشمنی گسترده از جانب طالبان رو به رو خواهند شد. عبدالرشید‌دوستم همان فردی بود که پس از حمله سال ۲۰۰۱ آمریکا به افغانستان و خلع طالبان از قدرت، به نحو فجیعی شمار زیادی از افراد مسلح طالبان را کشت.

علی رغمِ کنترل تقریبا کاملِ طالبان بر افغانستان، جامعه بین المللی حداقل تا سه ماه برای اعطای شناسایی دیپلماتیک به رژیم جدید طالبان باید صبر کند. این مساله مورد تایید برخی نیرو‌های سیاسی دولت سابق افغانستان و حتی خود طالبان نیز بوده است. یکی از منابع نزدیک به گلبدین حکمتیار گفته که خطوط قرمز نظیرِ: حراست از جمهوری افغانستان، برگزاری انتخابات، اخترام به حقوق بشر و حقوق زنان و آزادی بیان، بایستی قویا رعایت شوند و به آن‌ها احترام گذشته شود.

با این حال برخی تحلیلگران و چهره‌های سیاسی دیگرِ افغانستان (که به ظرط ناشناس ماندن سخن می‌گویند) تاکید دارند که بعید است طالبان این شروط و قیود را بپذیرند. آن‌ها معتقدند که طالبان اساسا نمی‌دانند که دموکراسی چیست و کاملا نیز اطلاع دارند که در صورت برگزاری انتخابات، بعید است که پیروز یک انتخابات در کشورشان باشند».