معاون رئیسی: ما با نظریه «دولت - ملت» مشکل داریم

میثم لطیفی در مراسم افتتاحیۀ سال تحصیلی ۱۴۰۱ - ۱۴۰۰ مقطع دکتری و دورۀ تربیت حکمرانان جوان مدرسۀ حکمرانی شهید بهشتی که در محل این مدرسه برگزار شد، شرکت کرد و به ایراد سخن پرداخت.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دولت، لطیفی ضمن تبریک سال جدید تحصیلی به همۀ دانش‌پژوهان و استادان این مدرسه و تسلیت اربعین حسینی و ایام رحلت حضرت رسول (ص) و شهادت امام حسن مجتبی (ع)، به سورۀ بقره اشاره کرد و گفت: پس از اینکه حضرت ابراهیم و حضرت اسماعیل کعبه را احیا می‌کنند دو دعا را مطرح می‌کنند که به نظر من بسیار مهم و مرتبط با بحث ما در این جلسه است و این دو دعا در آیه‌های ۱۲۸ و ۱۲۹ سورۀ بقره بیان شده است؛ در آیۀ ۱۲۸ «رَبَّنَا وَاجْعَلْنَا مُسْلِمَيْنِ لَكَ وَمِنْ ذُرِّيَّتِنَا أُمَّةً مُسْلِمَةً لَكَ وَأَرِنَا مَنَاسِكَنَا وَتُبْ عَلَيْنَا إِنَّكَ أَنْتَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ»، مسئله، مسئلۀ امت‌سازی است.

وی ادامه داد: پس از ایجاد یک فضای کالبدی و فیزیکی، اولین درخواستی که این دو بزرگوار به عنوان یک دعا مطرح می‌کنند، این است که ما را بندۀ خودت قرار بده و ضمناً ذریة ما را امت بندگان خودت قرار بده؛ و بلافاصله می‌فرمایند مناسک را هم به ما یاد بده. یکی از مقومات یک جامعه، مناسک آن جامعه است. ما گاهی اوقات از مناسک عبور می‌کنیم و می‌گوییم اسلام دین شعار نیست، دین شعور است؛ نه، هم شعار است هم شعور است، لذا مناسک بسیار پررنگ است و اتفاقاً آن چیزی که جامعه را حول یک‌دیگر جمع می‌کند، همین مناسک است و ما گاهی اوقات از آن غفلت می‌کنیم؛ از مناسکی که می‌تواند تبدیل به شعائرالله شود.

رئیس سازمان اداری و استخدامی کشور با اشاره به آیۀ ۱۲۹ «رَبَّنَا وَابْعَثْ فِيهِمْ رَسُولًا مِنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِكَ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَيُزَكِّيهِمْ إِنَّكَ أَنْتَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ»، بیان داشت: در این آیه اشاره می‌شود که حکمرانی با حاکمانی از درون خود آن جامعه محقق می‌شود، نه از بیرون. در ادامه می‌گوید تا بیاید آیات تو را بر آنان بخواند؛ آیات به معنی نشانه‌ها و آن چیزی است که جنبۀ انگیزاننده دارد و می‌تواند افراد را به لحاظ فکری و ذهنی تغییر دهد.

وی تصریح کرد: این آیات را از این جهت استفاده کردم چون این مدرسه، «Governance» را معادل حکمرانی گرفته است که می‌توان به عنوان یک ترجمه پذیرفت. شاید برخی بگویند ترجمه به «راهبری»، «حاکمیت» یا «حکمروایی» بهتر باشد. به هر حال چیزی که روی آن تأکید داریم، مسئلۀ «حکم» است؛ حکم اگر دقت دینی در آن صورت بگیرد، دامنۀ وسیعی دارد.

دکتر لطیفی افزود: در غرب مسئلۀ حکمرانی از دهه ۱۹۸۰ به معنای «New Governance» تحت تأثیر نئولیبرالیزم آغاز شد. خودشان نیز اذعان دارند که این مفهوم، به یک معنا قدیم و به یک معنا، حادث است. قدیم است از این جهت که مسئلۀ حکمرانی همیشه در همۀ جوامع وجود داشته است و حالا یک بسته‌بندی جدید صورت گرفته و در آن یک بخش سومی پس از بخش اول و دوم یعنی خصوصی و دولتی، پررنگ شده است که اتفاقاً ما این بخش سوم را در اصل ۴۴ و ۴۵ قانون اسامی‌مان تحت عنوان «تعاونی‌ها» داریم که هیچ‌ موقع پررنگ دیده نشد. لذاست که مسئلۀ حکیم‌بودن و حکمت فراتر از علم است، موضوعی است که باید به آن توجه کنیم. چون این مسئله در جهان بکر است، می‌شود در این فضا بحث‌های جدی‌ای را مطرح کرد.

معاون رئیس‌جمهوری با بیان اینکه در حکمرانی باید مجموعه‌ای از نظریه‌ها را به کار گرفت، گفت: گاهی ما از نظریه‌های خوبی استفاده می‌کنیم اما در اجرا آن اتفاقی که باید بیفتد، نیفتاده است. بر خلاف الگوی غربی که حکمرانی را مبتنی بر Nation State تعریف می‌کند، علی‌المبنا ما با این مشکل داریم و مسئلۀ ما امام و امت است؛ نظریۀ ما نظریۀ اخوت است، نظریۀ مسئولیت است، نظریۀ ما نظریۀ امر به معروف و نهی از منکر است. این نظریه‌ها یک پدیدۀ اضافی نیست، نظریۀ مبنایی است، یک تکلیف است. ان‌شاأالله این مبانی را برای دانشجویان جدیدی که در این دوره شرکت می‌کنند حتماً مطرح خواهند کرد.

وی ادامه داد: این مفهوم که بدانیم اولاً در تعابیر دینی ما «إِنِ الْحُکْمُ اِلاّ لله» است؛ یعنی اگر حکم است، حکم خداست. تمام دعوای امیرالمؤمنین با خوارج بر سر همین بود که درست است که حکم، حکم خداست، اما در مقام عمل، جامعه امیری می‌خواهد که بتواند حکمرانی کند. لذا ما معتقدیم که در این بحث دامنه‌دار، می‌توانیم الگوی حکمرانی اسلامی خودمان را عرضه کنیم.

دکتر لطیفی با اشاره به لزوم بردن بحث حکمرانی از میدان نظری به میدان عمل، تأکید کرد: اتفاقاً در دستگاه‌های اجرایی مشکل همین است که ما در مقام عمل گاهی با مشکل روبه‌رو هستیم. باید با یک فناوری یا به قول ارسطو تخنه‌ای (Techne) بتوانیم این معرفت را به اجرا درآوریم.

رئیس سازمان اداری و استخدامی کشور با بیان اهمیت عمل به انتظار مقام معظم رهبری درخصوص رسیدن به تمدن اسلامی و عبور از مرحلۀ دولت اسلامی، اظهار داشت: توقف‌نکردن در مرحلۀ دولت اسلامی و عبور از آن، کاری است که سازمان اداری و استخدامی کشور و دانشگاه‌ها باید انجام دهند و امیدواریم بتوانیم با کمک یک‌دیگر به آن مرحله برسیم.

وی در پایان با اشاره به مردمی‌بودن دولت سیزدهم، تأکید کرد: در دولت سیزدهم جایگاه مردم باید بازتعریف شود و برای الگوهای حکمرانی کمک مجموعه‌های علمی، اجرایی و دانشگاهی را پای کار نیاز داریم تا بتوانیم این شعار را محقق کنیم و مردم طعم مشارکت در ادارۀ کشور و تمشیت امور را حس کنند.