راز « Z» روی تانک‌‏‏های روسی

دور سوم مذاکرات بین نمایندگان دولت‌های اوکراین و روسیه برگزار شد. به گزارش رویترز، با پایان دور سوم مذاکرات میان هیات روسی و اوکراینی در روز دوشنبه، مذاکره‌‌کننده‌های روسی می‌‌گویند که انتظاراتشان از گفت‌وگوها برآورده نشده است. این در حالی است که کی‌‌یف نتایج مذاکرات را «مثبت» ارزیابی کرده است.

به گزارش دنیای اقتصاد، در دور قبلی مذاکرات، تنها روی ایجاد یک کریدور انسان‌دوستانه برای خروج غیرنظامیان از شهرهای اوکراین توافق شده بود؛ موضوعی که بنابر ادعای گزارش‌های مستقل و بیانه‌های دولت کی‌‌یف محقق نشده است و نظامیان روسی کماکان غیرنظامیان را مورد هدف قرار می‌‌دهند. از طرفی مسیرهای تخلیه که توسط وزارت دفاع روسیه مشخص شده است، نشان می‌‌دهد که پناهجویان فقط اجازه خروج به سمت روسیه و بلاروس دارند. دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین پیش از انجام دور سوم مذاکرات سه شرط را برای پایان تهاجم روسیه اعلام کرد که شامل به رسمیت شناختن استقلال مناطق دونتسک و لوهانسک اوکراین توسط دولت کی‌‌یف و اصلاح قانون اساسی اوکراین و تعهد به عدم عضویت در ناتو و اتحادیه اروپا و به رسمیت شناختن کریمه به‌عنوان بخشی از روسیه بود. هیات روسی بعد از دیدار روز دوشنبه اعلام کرد هنوز زود است که درباره هرگونه نتیجه مثبت گفت‌وگوها ابراز نظر کرد. همزمان دیمیترو کولبا، وزیر خارجه اوکراین نیز گزارش‌ها درباره دیدار قریب‌‌الوقوع خود با سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه در ترکیه را تایید کرد. کولبا در یک پیام ویدئویی گفت: «فعلا این دیدار برای روز ۱۰ مارس (۱۹ اسفند) برنامه‌‌ریزی شده است. باید دید. اگر او به آنتالیا برود، من هم خواهم رفت. باید بنشینیم و با هم حرف بزنیم.» پیش از این مولود چاووش‌‌اوغلو، وزیر خارجه ترکیه گفته بود که طرفین در آنتالیا با هم دیدار خواهند کرد. مذاکرات احتمالا به همراه چاووش‌‌اوغلو به شکل سه جانبه انجام بگیرد و اگر لاوروف آماده مذاکرات جدی باشد، دو دیپلمات خود با هم گفت‌وگو خواهند کرد. همزمان با گمانه‌‌زنی‌‌ها درخصوص مذاکرات دو کشور، جزئیات بیشتری از کشته شدن یک ژنرال عالی‌‌رتبه روسیه در اوکراین منتشر شده است. به گفته اطلاعات اوکراین، ژنرال ویتالی گراسیموف که پیش‌تر در جنگ‌‌های چچن، سوریه و کریمه شرکت داشت در شهر خارکیف کشته شده است. هفته گذشته رسانه‌های روسیه هم خبر داده بودند که یک ژنرال دیگر به نام آندری سوخووِتسکی در جنگ اوکراین کشته شده است. برخی رسانه‌ها وی را دومین فرمانده ارشدی دانسته‌‌اند که در اوکراین کشته شده است.

زلنسکی: من مخفی نشده‌‌ام

در بحبوحه مذاکرات برای آتش‌‌بس بین روس‌‌ها و اوکراینی‌‌ها، ارتش و سرباز-شهروندان اوکراینی به دفع حملات روسیه پرداخته‌‌اند و تا حد امکان توانسته‌‌اند از مرزهای شهرها حفاظت به‌‌عمل آورند و مانع ورود نیروهای روسی در بیشتر شهرها شوند. همزمان ولادیمیر زلنسکی، رئیس‌‌‌‌جمهوری اوکراین، ولادیمیر پوتین، رئیس‌‌جمهوری روسیه را مورد طعنه قرار داد و با انتشار ویدئویی که حاکی از اعتماد به نفس او بود، مکان دقیق حضورش را نشان داد. به نوشته روزنامه نیویورک‌‌تایمز، او در این ویدئو که از طریق دوربین گوشی‌‌اش فیلم‌برداری کرده بود، گفت: «من در کی‌‌یف می‌‌مانم. من جایی مخفی نشده‌‌ام و از هیچ‌‌کس نمی‌‌ترسم.»

نیروهای روسیه تا حد زیادی به موشک‌های دوربرد متکی هستند که باعث آسیب‌‌های گسترده و اغلب بی‌‌رویه و ایجاد یک فاجعه انسانی می‌‌شود. همچنین در اوکراین، صدها هزار نفر بدون وسایل گرمایشی، آب و برق زندگی می‌کنند. آنها در تلاش برای یافتن راه امن برای فرار هستند. درحالی‌که چشم‌‌انداز آتش‌‌بس و «دالان‌‌های بشردوستانه» دوباره در روز سه‌‌شنبه مورد بحث قرار گرفت، شواهد کمی وجود دارد که شرایط موجود، امکان تخلیه گسترده را فراهم کند. در این زمینه اوکراینی‌‌ها روس‌‌ها را متهم به هدف قرار دادن غیرنظامیان می‌‌کنند و روس‌‌ها هم می‌‌گویند که نازی‌‌های اوکراین از غیرنظامیان به‌عنوان سپر انسانی استفاده می‌‌کنند.

در این شرایط پنتاگون و سایر متحدان تا حد زیادی با ارزیابی اوکراین مبنی بر کُند شدن پیشروی روسیه موافق هستند، آنها اما هشدار می‌‌دهند که روس‌‌ها به زودی دوباره سازماندهی خواهند شد. ارتش روسیه هشت برابر ارتش اوکراین است و قدرت آتش بسیار بالایی در اختیار دارد. با این حال فرمانده ارتش اوکراین روز دوشنبه در بیانیه‌‌ای اعلام کرد که جت‌‌های اوکراینی و یک موشک ضدهوایی، دو هواپیمای روسی را بر فراز شهر کی‌‌یف و در نزدیکی آن ساقط کردند. پس از به صدا درآمدن آژیر حمله هوایی، چندین انفجار بزرگ در مرکز کی‌‌یف شنیده شد؛ اما تایید مستقل این اظهارات از سوی نیویورک‌‌تایمز ممکن نیست. همچنین بر خلاف ادعای کی‌‌یف و بر اساس برآوردهای محافظه‌‌کارانه مقامات آمریکایی، سربازان اوکراینی بیش از ۳۰۰۰ سرباز روسی را کشته‌‌اند. کی‌‌یف خود مدعی است که ۱۱هزار سرباز روسی را کشته است. این مقامات با استناد به ارزیابی‌‌های محرمانه اطلاعاتی آمریکا گفتند که اوکراین هواپیماهای ترابری نظامی حامل چتربازان روسی را سرنگون کرده، هلی‌کوپترها را با استفاده از موشک‌‌های ضد تانک آمریکایی و پهپادهای تهاجمی ترکیه منفجر کرده و حرکت کاروان‌‌های روسیه را تا حد زیادی کُند کرده است.

حرف «Z» از چه چیزی سخن می‌گوید؟

در اواخر فوریه، چند روز قبل از آغاز حمله نظامی همه‌‌جانبه نیروهای روسی به اوکراین، ویدئوها و عکس‌‌هایی در رسانه‌های اجتماعی دست به دست شد که نشان می‌‌داد تانک‌‌ها، کامیون‌‌های ارتباطی و موشک‌‌اندازهای روسی به حرف «Z» مزین شده‌‌اند. به گزارش سی‌‌ان‌‌ان، کارآگاهان و کارشناسان دیجیتال درباره آنچه با الفبای رومی و نه سیریلیک نوشته شده است، درباره حرکت بعدی مسکو دست به حدس و گمان‌‌هایی زده‌‌اند. کارشناسان نظامی کلمه «Z» را مخفف«Za pobedy» خوانده‌‌اند که به زبان روسی، «برای پیروزی» استفاده می‌‌شود و برخی دیگر آن را «Zapad» به معنای «غرب» تفسیر کردند. آریک تولر، محقق این حوزه که از هشت سال پیش که مسکو به جنگ در شرق اوکراین دامن زد و عملیات نظامی روسیه را زیر نظر داشت، می‌‌گوید: «این گروه نمی‌‌داند نماد Z به چه معناست. قبلا استفاده نشده بود.» او در توییتر هم نوشت: «می‌‌توانم حدس‌‌هایی بزنم؛ اما می‌‌ترسم. شما بدترین را فرض کنید.»

راب لی، کارشناس سیاست دفاعی روسیه از زمانی که نیروها در مرز با اوکراین مستقر شدند، خودروهای «Z» را ردیابی کرده است. او حدس می‌‌زند که این نماد ممکن است به نیروهای نظامی اختصاص داده‌شده برای نبرد در این کشور اشاره داشته باشد. لی، دانشجوی دکترای دپارتمان مطالعات جنگ کالج کینگ لندن، در ۱۹ فوریه در توییتی نوشت: «به نظر می‌‌رسد نیروهای روسی در نزدیکی مرز، نشانگرها-در این مورد «Z»- را روی وسایل نقلیه برای شناسایی نیروهای عملیاتی یا رده‌های مختلف حک می‌‌کنند. اما در روزهایی که مسکو دستور حمله به اوکراین را صادر کرد، چیزی که به‌عنوان یک نماد نظامی مرموز در ابتدا مورد بررسی قرار گرفته بود، حالا به نشانه‌‌ای از حمایت مردمی از جنگ در روسیه تبدیل شده است و تحلیلگران از آن به‌عنوان گسترش یک جنبش ملی‌‌گرایانه جدید یاد می‌‌کنند. روس‌‌ها علامت «Z» را روی خودروهای خود چسبانده‌‌اند، یا روی هودی‌‌های مشکی‌‌شان این نشان نقش بسته و حتی سنجاق‌‌های موقتی «Z» برای چسباندن به لباس‌‌ها و یقه‌ها طراحی کرده‌‌اند که همه اینها نشانه‌‌ای از حمایت مردمی از ولادیمیر پوتین، رئیس‌‌جمهوری روسیه و تلاش‌‌های او برای گسترش قلمرو مسکو تا کی‌‌یف محسوب می‌‌شود.

ترس از سایه روسیه

رئیس‌‌جمهور لیتوانی روز دوشنبه با قاطعیت به دیپلمات ارشد آمریکایی گفت که هشدارها برای بازدارندگی مسکو از حملات بیشتر «دیگر کافی نیست» و تاکید کرد که درخواست تضمین‌‌هایی دارد، مبنی بر اینکه کشورهای بالتیک به میدان نبرد بعدی روسیه تبدیل نشوند. به نوشته روزنامه نیویورک‌تایمز، ساعاتی بعد، وزیر امور خارجه لتونی با ناراحتی پیش‌‌بینی کرد که حمله روسیه به اوکراین هرگونه باوری را که در منطقه می‌‌توانست از سوی پوتین رخ ندهد، از بین برد. ادگارس رینکوویچ، وزیر امور خارجه لیتوانی گفت: «ما دیگر هیچ توهمی درباره روسیه پوتین نداریم. من دلیل خوبی نمی‌بینم که تصور کنیم روسیه ممکن است سیاست خود را تغییر دهد.»

آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده روز سه‌‌شنبه در استونی هم با انتقادهای مشابهی مواجه شد. او تلاش می‌‌کند رهبران بالتیک را که بخشی از ناتو نیز هستند متقاعد کند که ایالات متحده تمام تلاش خود را برای جلوگیری از گسترش حمله روسیه به اوکراین انجام می‌‌دهد. با این حال وی این نکته را هم گوشزد خواهد کرد که ایالات متحده خواهان جنگی نیست که کل اروپا را درگیر خود کند. در منطقه‌‌ای که با روسیه هم‌مرز است و حکومت اجباری اتحاد جماهیر شوروی را به خوبی به یاد دارد، کشورهای بالتیک به بحران اوکراین به‌عنوان زنگ خطری برای امنیت خود نگاه می‌‌کنند. حالا در لیتوانی و لتونی، پرچم‌‌های اوکراینی‌‌ها از در و بالکن خانه مردم آویزان شده است. پوسترها، چراغ‌‌ها و بیلبوردهای آبی و زرد، حمایت منطقه از اوکراین را نشان می‌‌دهند. در ویلنیوس، پایتخت لیتوانی، یک اتوبوس مسافربری روز دوشنبه صفحه دیجیتال مسیر خود را با ایین پیام مزین کرده بود: «ویلنیوس، اوکراین را دوست دارد.»در ریگا، پایتخت لتونی، بلینکن گفت که «فوق‌العاده» است که شاهد هجوم حمایت‌‌ها از اوکراین در بالتیک باشیم. او از این اقدامات به‌عنوان یک «دیوار دموکراتیک» با ساختاری محکم، در برابر حکومت استبدادی یاد و از آن تمجید کرد. با این وجود به نظر می‌‌رسد رهبران بالتیک از سطح حمایت نظامی که ایالات متحده برای کمک به جلوگیری از پیشرفت روسیه، در اوکراین کرده و چه کمک نظامی که به متحدانش در اروپا می‌‌دهد، ناراضی هستند. رینکوویچ می‌‌گوید: «تحریم‌‌های بین‌‌المللی علیه متحدان پوتین می‌‌تواند تشدید شود و او از کشورهای اروپایی خواست واردات نفت و گاز از روسیه را که به شاهرگ حیاتی اقتصادی مسکو تبدیل شده است، متوقف کنند.» این در حالی است که روسیه ۱۰درصد نفت جهان و بیش از یک‌سوم گاز طبیعی اتحادیه اروپا را تامین می‌‌کند. تحریم‌‌های غرب عمدتا طوری طراحی شده‌‌اند که به شرکت‌های اروپایی اجازه می‌‌دهد به خرید انرژی روسیه ادامه دهند و کاخ سفید از ترس اینکه قیمت بنزین و سایر هزینه‌های انرژی برای آمریکایی‌‌ها بالا برود، در برابر مجازات‌‌های تهاجمی‌‌تر مقاومت کرده است. رهبران بالتیک اما به بلینکن گفتند که اروپا وارد فصل جدیدی شده است. گیتاناس نائوسدا، رئیس‌‌جمهوری لیتوانی می‌‌گوید: «متاسفانه، بدتر شدن وضعیت امنیتی در منطقه بالتیک برای همه ما و در سراسر جهان نگران‌کننده است. حمله بی‌‌پروای روسیه به اوکراین بار دیگر ثابت می‌‌کند که این یک تهدید بلندمدت برای امنیت اروپا و امنیت اتحاد ماست، مهم نیست که پایان جنگ در اوکراین چگونه باشد.» وی می‌‌افزاید: «باید بگویم که تقویت بازدارندگی دیگر کافی نیست و ما در اینجا به دفاع بیشتری نیاز داریم. کمی دیر بجنبیم دیگر کاری نمی‌‌شود کرد. اگر جلوی پوتین گرفته نشود، او در اوکراین متوقف نخواهد شد.»