آنچه بیش از همه مورد توجه کارشناسان و مقام‌های ایران قرار داشت بیانیه مشترکی بود که در پایان نشست سران عربستان و چین در ریاض صادر شد. حسین شریعتمداری مدیر مسئول کیهان در اینباره گفت: وزارت امورخارجه ایران از رئیس جمهور چین بپرسد آیا امضای شما پای بیانیه یاد شده نشانه آن نیست که حاکمیت چین بر تایوان را هم قابل مناقشه می‌دانید؟!
سفر «شی جین پینگ» رئیس جمهور چین به عربستان درحالی رخ داد که واکنش‌ها و حواشی آن بیشتر از خود سفر بود. در جریان این سفر که در روز‌های ۷ تا ۱۰ دسامبر (۱۶ تا ۱۹ آذر) انجام گرفت، شی علاوه بر دیدار دو جانبه با مقام‌های سیاسی ارشد سعودی در کاخ الیمامه، «اجلاس سران کشور‌های عربی حاشیه خلیج فارس و چین» و «اجلاس سران کشور‌های عربی و چین» نیز حاضر شد.
شرکت‌های سعودی و چینی در چارچوب سفر شی جین پینگ رئیس‌جمهور چین به سعودی، ۳۴ قرارداد سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف را امضا کردند. محتوای این قرار داد‌ها در امور زیرساختی برای مرتبط کردن عربستان به جاده ابریشم با مدیریت چین و البته مانند همیشه تأمین انرژی استوار بود.
در این بین آنچه بیش از همه مورد توجه ایرانی‌ها قرار گرفت بیانیه مشترکی بود که در پایان نشست سران عربستان و چین در ریاض صادر شد. در این بیانیه، دو طرف بر لزوم تقویت همکاری‌های مشترک برای تضمین صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران توافق کردند و از ایران خواستند با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری کند و رژیم عدم اشاعه را حفظ کند و بر لزوم احترام به اصل حسن همجواری و عدم مداخله در امور داخلی کشور‌ها تاکید کردند. در بند ۱۲ این بیانیه آمده است: رهبران از تمامی تلاش‌های مسالمت‌آمیز شامل ابتکارها، پیشنهاد‌های امارات برای رسیدن به راهکار صلح آمیز برای حل مسئله سه جزیره تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی، از راه مذاکرات دو جانبه بر مبنای قوانین بین‌المللی حمایت می‌کنند.
اولین مقامی که از طرف ایران به بیانیه مشترک چین و عربستان واکنش نشان داد معاون سیاسی دفتر رییس جمهور بود. محمد جمشیدی در توییتی نوشت: همکاران چینی به یاد داشته باشند که وقتی سعودی و آمریکا از گروه‌های تروریستی داعش و القاعده در سوریه حمایت کردند و با تجاوز نظامی وحشیانه یمن را ویران کردند، این ایران بود که با تروریست‌ها جنگید تا ثبات و امنیت در منطقه مستقر شود و تروریسم به شرق و غرب تسری نیابد.
پس از او سخنگوی وزارت امور خارجه نیز با محکوم کردن اتهامات مطرح شده در این بیانیه صدور آن را تکرار سیاست شکست خورده ایران هراسی خواند. ناصر کنعانی گفت: جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر امنیت درون زای منطقه و رعایت هنجار‌های بین المللی، هیچگونه مداخله‌ای را در سیاست‌ها و برنامه‌های فناوری و دفاعی خود بر نمی‌تابد.
سخنگوی وزارت امور خارجه در ادامه بر مواضع ایران، درباره جزایر سه گانه ایرانی ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک تاکید کرد. او این جزایر را جزء لاینفک و ابدی سرزمین جمهوری اسلامی ایران دانست و افزود: جمهوری اسلامی ایران هرگونه ادعایی بر این جزایر را امری بی ثبات کننده، دخالت در امور داخلی و قلمرو سرزمینی خود دانسته و آن را به شدت محکوم می‌کند.
حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه مقام مهم دیگری بود که به بیانیه مشترک چین و شورای همکاری خلیج فارس واکنش نشان داد. او در توئیتی درباره ادعا‌های مطرح شده نسبت به جزایر سه گانه ابوموسی، تنب کوچک و تنب بزرگ نوشت: «جزایر سه گانه ابوموسی، تنب کوچک و تنب بزرگ در خلیج فارس، اجزای جدایی‌ناپذیر خاک پاک ایران است و به این مام میهن تعلق ابدی دارند. در ضرورت احترام به تمامیت ارضی ایران با هیچ طرفی تعارف نداریم.»
نماینده‌های مجلس هم موضع گیری‌های تندی نسبت به بیانیه منتشر شده داشتند. جلیل رحیمی جهان آبادی عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس اعلام کرد: امیدواریم طرف سعودی و چین درک دقیق‌تر و واقعی‌تر و مبتنی بر مواضع ما داشته باشند. علیرغم وجود گروه‌های تندور در منطقه، ایران هیچ گاه دنبال به خطر انداختن امنیت خاورمیانه و کشور‌های همسایه نبوده و همواره به تمامیت ارضی، قرارداد‌ها و امنیت منطقه‌ای احترام گذاشته است.
علیرضا سلیمی، عضو هیات رئیسه مجلس هم از دیگران نمایندگانی بود که نسبت به این مسئله اعتراض کرد. او در این باره گفت: به مسئولان چینی و رئیس جمهور چین هشدار می‌دهم که فریب عکس‌های کوکی کشور‌های حاشیه خلیج فارس را نخورند. رئیس جمهور چین در این سفر نشان داد بیش از آنچه که تصور می‌شد ساده است. جزایر سه‌گانه ایرانی بوده، هست و خواهد بود و هر کسی بخواهد نسبت به این موضوع ورود کند با برخورد قاطع جمهوری اسلامی ایران مواجه خواهد شد. دولت چین به پیمان شانگ‌های پایبند باشد؛ در بند دو پیمان شانگ‌های به تمامیت ارضی ایران اشاره شده است.
محمد سبزی نماینده ساوه هم با خطاب قراردادن رئیس جمهور چین عنوان کرد: اگر با موضع گیری اخیر در دیدار از کشور‌های حاشیه خلیج فارس می‌خواهید این گاو‌های شیرده را بیشتر بدوشید، بدوشید، اما این کشور‌های صغیر دل خوش به این بیانیه‌ها نباشند و به نفع آن‌ها است که با جمهوری اسلامی قوی و قدرتمند با احترام صحبت کنند چرا که ما بر سر تمامیت ارضی خود با احدی شوخی نداریم.
واکنش‌ها نسبت به این بیانه آنقدر گسترده بود که حتی عباس آخوندی، وزیر اسبق راه و شهرسازی، نیز در کانال تلگرامی خود درباره آن نوشت: بحث موضع‌گیری چین برای من هیچ تازگی نداشت؛ چین این رویه را سالهاست که اتخاذ کرده‌است؛ لیکن، گروهی در تهران به هر دلیلی نمی‌خواستند که نشانه‌های آن را ببینند.
رضا نصری کارشناس مسائل روابط بین‌الملل نیز در واکنش به بیانیه مشترک چین و شورای همکاری خلیج فارس در رشته توئیتی نوشت: در این بیانیه، چین فقط به همسویی با موضع اعضای شورای همکاری خلیج فارس در مورد جزایر سه‌گانه بسنده نکرده است. بلکه از مشارکت «کشور‌های منطقه» جهت رسیدگی به «پرونده هسته‌ای ایران» حمایت کرده؛ فعالیت‌های ایران در منطقه را «بی‌ثبات‌کننده» خوانده و «حمایت از گروه‌های تروریستی و فرقه‌ای و سازمان‌های مسلح غیرقانونی» را به ایران نسبت داده است.
حسن هانی‌زاده کارشناس مسایل بین‌الملل هم در گفتگو با ایسنا این بیانیه و سوءگیری چین اشتباه بزرگی خواند و گفت: به نظر چینی‌ها اشتباه بزرگی مرتکب شدند و سعی دارند از ایران فاصله بگیرند و از سفره‌های گسترده نفتی عربستان و بازار گرم کشور‌های عربی برای کالا‌های چینی استفاده کنند. اما این سیاست مشکل‌ساز می‌شود. چون میان ایران و چین یک توافق راهبردی بلندمدت وجود دارد گرایش ناگهانی چین به سمت کشور‌های عربی قابل توجه است و جفا و بی‌وفایی چین به ایران تلقی می‌شود.
حسین شریعتمداری مدیر مسئول کیهان هم در اینباره گفت: وزارت امورخارجه ایران از رئیس جمهور چین بپرسد آیا امضای شما پای بیانیه یاد شده نشانه آن نیست که حاکمیت چین بر تایوان را هم قابل مناقشه می‌دانید؟!
دراین میان واکنش برخی از کاربران فضای مجازی نیز به موضع‌گیری‌های جدید چین کمی عجیب بود. آن‌ها خواستار آن شدند تا ایران کشور جزیره‌ای «تایوان» را به رسمیت بشناسند. در یکی از این توئیت‌ها آمده: «ایران می‌تواند با توجه به این موضع‌گیری چین علیه خاک ایران، کشور جزیره‌ای «تایوان» را به رسمیت بشناسد و از استقلال آن حمایت کند.»
