گل زاموفیلیا یا جواهر زنگبار که در انگلیسی به eternity plant و zamiifalia شهرت دارد، از خانواده فیلندرون، اسپاتی و آگلونما میباشد و در یک تقسیم بندی بزرگتر، جز گیاهان آراسه که شیپوری یا علفی هستند به شمار می‌آیند. گیاه زامیفولیا جز گیاهان مقاومت بالا، نگهداری آسان، برگ‌های همیشه سبز و براق، جایگاه ویژه‌ای در خانه‌ها و ادارات دارد و همیشه مد نظر و انتخاب طراحان دکوراسیون داخلی بوده است.
این گیاه در عامیانه مشهور به گیاهیست که از بین بردن آن، به مراتب سخت‌تر از نگهداری آن است و به اصطلاح گیاه کمدی نام برده میشود. زیرا این گیاه دارای غده یا ریزوم است و میتواند، آب را در خود به مدت طولانی ذخیره کند و با نور کم نیز سازگار است پس خرید زاموفیلیا را به کسانی که دنبال گیاهان مقاوم هستند، حوصله نگهداری گل و گیاه ندارند، محیط زندگیشان بی نور یا کم نور میباشد و یا در نگهداری گل و گیاه مبتدی هستند توصیه میشود.
به گزارش ایران درخت، این گیاه بومی مناطق گرمسیری از جمله شرق آفریقا، جنوب کنیا تا شمال شرقی آفریقای جنوبی میباشد که در رنگ‌های سبز، بلک یا سیاه و ابلق دیده میشود، طول شاخه‌های این گیاه به ۱۲۰ سانتی متر میرسد و دارای جفت برگ‌های چرمی میباشد که در دو طرف شاخه میروید و به ندرت دچار خزان میشود.
در این مقاله قصد داریم به طور کامل و جامع در مورد نحوه نگهداری زاموفیلیا، ویژگی‌های آن، روش‌های تکثیر آن، انواع زاموفیلیا، بیماری‌های آن، فواید و معایب، راهنمای خرید زاموفیلیا و سوالات متداولی که در رابطه با این گیاه مواجه هستید صحبت کنیم. با ما همراه باشید.
به طور کلی زاموفیلیا، جز گیاهان کم توقع با نگهداری آسان به شمار می‌آید که هر کسی به راحتی میتواند در خانه یا محل کار از آن مراقبت کند، اما این گیاه نیز مانند گیاهان دیگر، دارای نکات کلیدی در نگهداری و پرورش میباشد که با دانستن آن‌ها میتوانید یک گیاه شاداب و همیشه سبز داشته باشید.
زامیفولیا در دسته گیاهان مقاوم به کم نوری قرار میگیرد که در سایه و یا نور مصنوعی مانند لامپ رشد به خوبی دوام می‌آورد. اما با توجه به این که این گیاه، بومی مناطق مرطوب و گرمسیری میباشد، در مکان‌هایی که نور زیاد غیر مستقیم وجود دارد، به عملکرد حداکثری میرسد و رشد سریعی دارد. پس بهتر است گیاه را درفاصله معین از پنجره‌ای قرار دهید که آفتاب اول صبح و یا آفتاب عصرگاهی که نور نسبتا ملایمی است به گیاه بتابد.
در نظر داشته باشید، گیاه را در معرض نور مستقیم وسط روز که شدید میباشد قرار ندهید چرا که گرمای بیش از حد نور خورشید، باعث بی حالی و خم شدن برگ‌های زاموفیلیا میگردد.
زاموفیلیا جز گیاهان کم آب به حساب می‌آید، در صورت آبیاری بیش از حد، ریشه‌های گیاه دچار گندیدگی و پوسیدگی میشود و در نتیجه ساقه‌های گیاه شروع به شل شدن و سپس جدا شدن از غده میکنند.
میزان آبیاری زاموفیلیا، رابطه مستقمی با گرمای محیط، نور محیط و همچنین رطوبت اطراف گیاه دارد و به طور کلی باید توجه داشت که زاموفیلیا با خشکی رابطه‌ی بهتری دارد پس در نتیجه هر زمانی که نسبت به آبیاری مجدد، تردید داشتید، بهتر است آبیاری راانجام ندهید.
با تمام این صحبت ها، اگر محیط در شرایط متعادل باشد، بهتر است هر ۱۰ الی ۱۵ روز یکبار اقدام به آبیاری مجدد کنید.
آبیاری حتما باید با آب راکدی که ۳ الی ۴ روز در فضای باز بوده و کلر آن از بین رفته است، انجام گیرد. جهت این کار، میتوانید آب را در پارچ و یا شیشه نوشابه ریخته و درب ظرف را باز گذاشته و در کنار گیاهان بگذراید تا علاوه بر تامین رطوبت گیاهان، بتوانید با آن، آبیاری کنید و دقت کنید که آب به مرور زمان از گلدان خارج شود.
زاموفیلیا با توجه به زیستگاه خود، هوای نسبتا گرم را ترجیح میدهد و جز گیاهان مقاوم به گرما میباشد. اما این بدان معنی نیست که این گیاه را در معرض گرمای شدید آفتاب و یا کنار منابع گرمازا قراردهید، چرا که باعث گرما زدگی و پختگی برگ‌های این گیاه میشود. در صورتی که میخواهید از نشانه‌های گرما زدگی اطلاع کسب کنید، بهتر است مقاله زیر را مطالعه کنید.
بهترین دما برای ایم گیاه، بین ۱۵ الی ۳۰ درجه سانتی گراد میباشد که به عنوان دمای ایده آل در نظر گرفته میشود. در صورتی که دمای هوا بیش از حد گرم شود، بهتر است اطراف گیاه را با آبپاش اسپری کنید. همچنین دمای پایین‌تر از ۸ درجه نیز برای این گیاه توصیه نمیشود.
این گیاه به دلیل برگ‌های چرمی و نسبتا گوشتی، تبخیر نسبتا کمی از طریق برگ‌های خود دارد و به عبارتی رطوبت محیط برای گیاه کافی میباشد. اما اگر محیط اطراف گیاه به ویژه در فصل تابستان بیش از حد گرم شد، بهتر است از روش غبار پاشی اطراف گیاه استفاده کنید.
زاموفیلیا نیز مانند گیاهان دیگر، نیاز به کود دارند. اگر بخواهید گل شما، یک رشد خوب و سریع داشته باشد، بهتر است از کود‌های عمومی، کود npk با نسبت ۱۰-۱۰-۱۰ و کود‌های مخصوص این گیاه استفاده کنید.
همچنین توجه کنید که خاک این گیاه پس از مدتی مواد مفید خود را از دست میدهد و به تفاله تبدیل میشود، پس بهتر است، هر شش ماه یکبار نسبت به جایگزینی خاک جدید با خاک رویه گلدان (نه تعویض کامل خاک) اقدام نمایید و هر سال نیز خاک گیاه را به طور کامل تعویض کنید.
گیاه زاموفیلیا به طور طبیعی مستعد نشستن گرد و خاک میباشد پس بهتر است تنها با آب بدون کلر و یک دستمال نرم هر ماه برگ‌های آن را تمیز کنید توجه کنید از مواد شیمیایی استفاده نکنید.
در صورتی که میخواهد از اسپری‌های براق کننده استفاده کنید بهتر است نوع ارگانیک آن را انتخاب کنید
این گیاه باید دارای خاکی سبک، متخلخل و دارای زهکشی زیاد باشد تا آب به راحتی از آن عبور کرده و خارج شود تا با توجه به حساس بودن غده‌ی زاموفیلیا به آبیاری بیش از حد، باعث پوسیدگی ریشه نشود.
بهترین خاک بر اساس فاکتور‌های گفته شده، ترکیبی از خاک و کود آماده و خاک کاکتوس میباشد تا بتوانید از غرقابی شدن خاک گیاه جلوگیری کند.
در صورتی که تصمیم دارید گیاه زاموفیلیا را در فضای لابی برج و یا مراکز تجاری بکارید، بهتر است به خاک و میزان عمق خاک توجه کنید.
باید بدانید که گیاهان برای رشد بهتر نیازمند محیط تنگ میباشد تا انرژی خود را به جای پراکنده کردن ریشه در گلدان‌های بزرگ، صرف پا جوش زدن و رشد برگ جدید کند؛ بنابراین زمانی اقدام به تعویض گلدان کنید که ریشه‌ها از گلدان بیرون زده باشد. اما اگر بعد از چندین سال، تصمیم به تعویض گلدان گرفتید باید به چند نکته که در ادامه توضیح میدهیم. داشته باشید.
برای تعویض گلدان زامیفولیا، حتما در فصل بهار اقدام کنید، به صورت ناگهانی چندین شماره گلدان را بزرگ نکنید به طور مثال اگر از گلدان ۲۰ سانی متری استفاده کنید بهتر است گلدان بعدی ۲۵ سانتی متر قطر داشته باشد و همچنین توجه کنید که گلدان حتما زهکشی و سوراخ داشته باشد و آب به راحتی از گلدان خارج میشود.
سپس کف گلدان را با عمق ۲ سانتی متر از پوک معدنی پر کنید و خاک بر روی پوکه‌ها بریزید تا ارتفاع مناسب جهت کاشت گیاه فراهم شود، سپس گیاه را از گلدان قدیمی خارج کنید و در گلدان جدید قرار دهید. توجه داشته باشید که ریشه ها، نباید به مدت طولاتی در معرض هوا قرار گیرد.
در این مرحله بهتر است ریشه‌های گندیده و آسیب دیده را از گیاه جدا کنید. در آخر هم حدود ۳ سانتی متر بر روی گیاه، خاک بریزید توجه داشته باشید که برای پر کردن فضای خالی گلدان با خاک، رویه خاک را بیش از حد فشار ندهید چرا که باعث آسب رسید به گیاه میشود سپس با آب بدون کلر گیاه را سیراب کنید تا آب از زیر گلدان خارج شود. در صورتی که بعد از آبیاری، خاک نشست کرد، دوباره خاک اضافه کنید.
اگر قصد کاشت این گیاه در داخل گلدان‌های لوکس و بزرگ را دارید، بهتر است، ابتدا گیاه داخل گلدان پلاستیکی مناسب کاشته شود و سپس داخل گلدان مورد نظرتان قرار دهید و اطراف آن را با پوکه و یا سنگ تزیین کنید.
در صورتی که تمام شرایط ایده آل، برای این گیاه فراهم شود، این گیاه در فصل تابستان به گلدهی میرسد و گل‌هایی به صورت اسپات و به رنگ سفید میروید، گل‌های این گیاه بیشتر برای گرده افشانی و یا تولید بذر کاربرد دارد و جنبه تزیینی و زیبایی ندارد.
در صورت روییدن گل، بهتر است آن را بچینید تا انرژی بالا برای رشد گل، به ساقه برگ‌ها برسد. به طور کلی روییدن شاخه گل برای زاموفیلیا نشانه سلامت گیاه و مناسب بودن شرایط اطراف گیاه میباشد.
این گیاه نماد فداکاری، پایداری، رشد، تعادل میباشد و اگر در مکان صحیح از خانه و یا اداره قرار بگیرید میتوند به عنوان گیاه ثروت هم شناخته شود
نوع سبز این گیاه، قدیمی‌ترین آن میباشد که از گذشته در بازار‌های گل و گیاه ایران یافت میشد. اما امروزه تنوع بیشتری از انواع زاموفیلیا را میتوان پیدا کرد و بر حسب سلیقه میتوان یکی از گونه‌های زاموفیلیا بلک، زاموفیلیا ابلق، زاموفیلیا سبز و ... را انتخاب کنید که در ادامه درباره هر کدام ازگونه های زاموفیلیا توضیح خواهیم داد.
زاموفیلیا سبز همان نوعی است که در اکثر مناطق جهان موجود است. این گونه قدیمی‌ترین نوع محسوب میشود و قبل از سایر گونه‌ها به تنهایی به عنوان یکی از محبوب‌ترین گیاهان آپارتمانی شناخته میشد.
نور: نور روشن غیرمستقیم و نیم‌سایه
آبیاری: آبیاری را فقط بعد از خشک شدن کامل خاک انجام دهید. حتی اگر گاهی فراموش کردید گیاه را آبیاری کنید اصلا نگران نباشید، چون برای گیاهتان مشکلی پیش نمی‌آید. بهتر است بدانید که آبیاری زیاد باعث بروز مشکلات زیادی در زاموفیلیا سبز میشود.
خاک: هر خاک سبکی با زهکشی مناسب برای زاموفیلیا سبز مناسب است.
در انگلیسی به زاموفیلیا بلک زاموفیلیا کلاغ سیاه می‌گویند. این نامگذاری به دلیل برگ‌های بنفش تیره و تقریبا سیاه این گیاه است. این گونه نسبتا جدید است و از گونه‌های کمیاب محسوب میشود. برگ‌های جدید ممکن است ابتدا سبز رنگ باشند، اما با گذشت زمان به همان رنگ بنفش تیره و مایل به سیاه در می‌آیند و زیبایی گیاه را چندبرابر میکنند.
نور: این گیاه سیاه در برابر انواع شرایط نوری مقاوم است. از نور کم تا نور روشن و زیاد برای این گیاه مناسب است.
آبیاری و رطوبت: زاموفیلیا بلک به خوبی در خانه‌هایی با رطوبت کم دوام می‌آورد. این گیاه مقاوم به خشکی حتی میتواند چند هفته هم بدون آبیاری زنده بماند. اجازه دهید بین دو آبیاری خاک گیاه خشک شود.
خاک: خاک سبک با زهکشی بالا برای این گونه مناسب است. اگر خاک زهکشی مناسبی نداشته باشد، آب در آن می‌ماند و باعث پوسیدگی ریشه میشود.
یکی از انواع بسیار خاص، زاموفیلیا ابلق است که به دلیل رگه‌های کرم و طلایی روی برگ‌ها به آن زاموفیلیا طلایی هم گفته میشود. این گونه بسیار خاص و کمیاب است و به همین دلیل قیمت بسیار بالایی دارد.
نور: برای حفظ رنگ برگ‌ها به نور بیشتری نسبت به زاموفیلیای معمولی نیاز دارد.
آبیاری و رطوبت: زاموفیلیا به طور کلی به خشکی مقاوم است. برای آبیاری گیاه اول باید خاک را چک کنید، اگر کاملا خشک بود گیاه را آبیاری کنید.
خاک: خاکی سبک مثل مخلوط کوکوپیت و پرلیت با زهکشی بالا برای زاموفیلیا ابلق مناسب است.
زاموفیلیای کوتوله یا زامیکرو یکی دیگر از انواع زاموفیلیا است که اندازه کوچکتری نسبت به بقیه زاموفیلیا‌ها دارد. ارتفاع زامیکرو به بیشتر از ۵۰ سانتی متر نمی‌رسد. شکل، رنگ و سایز برگ‌های این گیاه دقیقا مانند زاموفیلیا سبز است و تنها ضخامت برگ‌ها متفاوت است و برای افرادی مناسب است که ترجیح می‌دهند که گیاهشان جای کمتری اشغال کند و کوچکتر باشد.
نور: نور روشن غیرمستقیم و نیم‌سایه
آبیاری: آبیاری را فقط بعد از خشک شدن کامل خاک انجام دهید. حتی اگر گاهی فراموش کردید گیاه را آبیاری کنید اصلا نگران نباشید، چون برای گیاهتان مشکلی پیش نمی‌آید. بهتر است بدانید که آبیاری زیاد باعث بروز مشکلات زیادی در زاموفیلیا سبز میشود.
خاک: هر خاک سبکی با زهکشی مناسب برای زاموفیلیا سبز مناسب است.
از ویژگی‌های این گیاه، کاربرد آن در دکوراسیون داخلی و محیط‌های بدون نور میباشد. زیرا علاوه بر زیبایی، هماهنگی با نظریه فنگ شویی در استفاده از گیاهان و تاثیر مثبت آن در جریان انرژی، نگهداری از آن بسیار ساده بوده و مناسب افراد مبتدی میباشد.
این گیاه با توجه به شکل و شمایل خود، یک گزینه مناسب برای فضا‌هایی است که میخواهند یک محیط مینیمال داشته باشند. از همین رو، استفاده از این گیاه را به طراحان دکوراسیون داخلی توصیه میکنیم.
این گیاه بر اساس مقالات علمی منتشر شده، جز گیاهان اکسیژن ساز و تصفیه کننده هوای محیط میباشد. این گیاه گاز‌های موجود در هوا را مانند، تری کلروتن، فرمالدهید، زایلن و ... را که برای سلامتی افراد مضر میباشد را جذب خود میکند.
باید بدانید عامل اصلی سردرد و حالت تهوع گاز تری کلروتن میباشد. جالب است بدانید که در کشور تانزانیا، از گیاه زاموفیلیا برای تسکین درد‌های موضعی استفاده میکند. البته خوردن زاموفیلیا به علت سمی بودن آن، به هیچ وجه توصیه نمیشود
یکی از گیاهانی که روش تکثیر ساده‌ای را دارد، گیاه زاموفیلیا میباشد که میتوان در مدارس و یا آموزشگاه‌های گل و گیاه، از آن استفاده کرد.
به طور عمومی، این گیاه نیاز به هرس ندارد، اما در صورتی که برگ‌ها و یا ساقه زرد یا قهوه‌ای و یا خشک وجود داشته باشد بهتر است آن را از گیاه جدا کنید تا انرژی گیاه به بخش‌های سالم آن برسد
این گیاه به چند طریق تکثیر میشود که تکثیر از طریق برگ یکی از رایج‌ترین آن میباشد.
در این روش غده‌های گیاه را از طریق ریشه جدا میکنیم به طوری که هر غده یک شاخه و برگ داشته باشد سپس هر کدام از غده‌ها را به گلدان‌های کوچک منتقل میکنیم و از کود ریشه زایی استفاده میکنیم مراقب باشید در هنگام جداسازی به ریشه و غده‌ها صدمه وارد نشود. این روش با احتمال ۹۰ درصد جواب خواهد داد.
این روش زیاد متداول نیست و کمی زمان بر است و باید صبر کنید. در قدم اول ساقه را از برگ‌ها جدا میکنیم. بهتر است ساقه زیاد بلند نباشد سپس ساقه را در آب قرار میدهیم و در محیط گرم قرار دهید. همچنین لازم است هر ۲ هفته یکبار آب گلدان را تعویض کنیم و از آب بدون کلر و جوشیده شده استفاده کنید.
قلمه از طریق برگ جز متداول‌ترین روش‌های تکثیر زامیفولیا میباشد و حدود یکسال طول میکشد. در این روش برگ‌ها را از محل اتصال به ساقه جدا میکنید. ۳ الی ۴ روز در فضای باز قرار میدهید تا گیاه پینه ببندد و خشک شود. سپس پایین برگ را در محلول ریشه زایی میزنیم و آن را در ترکیب کوکوپیت و پرلیت قرار میدهیم. در مرحله بعد رویه خاک را با اسپری، آبیاری میکنیم و یک پلاستیک بر روی آن میکشیم.
ممکن است در هنگام نگهداری زامیفولیا، با مشکلات و بیماری‌های گوناگون مواجه شوید ما در این قسمت رایج‌ترین ان‌ها را ذکر خواهیم کرد.
ریشه زامیفولیا از نوع گوشتی میباشد. این ریشه ها، توانایی بالایی در ذخیره سازی آب به مدت طولانی دارند از همین روز آبیاری بیش از حد زاموفیلیا باعث میشود که ریشه‌ها گندیده و از بین بروند و در نتیجه باعث زرد شدن برگ‌های این گیاه میگردد.
برای جلوگیری از این مشکل بهتر است قبل از آبیاری، خاک گیاه را چک کنید و از خشک بودن کامل گیاه مطمئن شوید سپس اقدام به آبیاری کنید.
البته زرد شدن برگ زاموفیلیا دلایل دیگری از جمله کم بودن مواد مغذی و یا عدم تعویض خاک به مدت طولاتی نیز دارد.
در صورتی که نوک برگ‌های زامیفولیا دچار قهوه‌ای شدن شود، باید رطوبت اطراف گیاه را زیاد کنید. برای این کار میتوانید از ساخت جزیره و یا غبار پاشی استفاده کنید.
این مشکل بیشتر در ساقه‌های تازه روییده شده مشاهده میشود. البته این کم رنگی در ابتدای رویش طبیعی است، اما اگر به مدت طولانی با این مشکل موجه شدید، نشانه نور کم محیط میباشد. از همین رو بهتر است گیاه را به جای پر نور‌تر منتقل کرده و یا از لام‌های رشد استفاده کنید.
دلیل اصلی شل شدن و خمیدگی زامیفولیا، کمبود نور میباشد. برای حل این مشکل باید گیاه را به جای پر نور‌تر منتقل کنید همچنین عدم تعویض گلدان و کوچکتر شدن گلدان باعث میشود گیاه تعادل خود را نتواند حفظ کند در نتیجه شاخه‌ها به طرفین خم میشوند.
گیاهان از جمله زاموفیلیا هر چقدر هم مقاوم باشند ممکن است با آفات مواجه شوند البته گفتنی است به علت این که زاموفیلیا یک گیاه سمی است کم‌تر دچار آفت میشود. در این قسمت آفات رایج زاموفیلیا را بیان میکنیم، اما اگر میخواهید به صورت کامل با آفات این گیاه مواج شوید بهتر است مقاله بیماری‌های زاموفیلیا که در بالا به آن اشاره شده را مطالعه کنید.
این آفت به خصوص در فصل خشک سال بیشتر مشاهده میشود. دیدن تار‌های عنکبوت در زیر برگ‌های این گیاه نشانه حمله این آفت میباشد. در صورت مشاهده این آفت، بالافاصله گیاه را از گیاهان دیگر جدا کنید سپس از سم کنه کش استفاده کنید. البته میتوانید گیاه را با کمی فشار آب شستشو کنید سپس روی گلدان را با یک کیسه بپوشانید و محکم ببندید. گیاه را چند روز در مکانی روشن قرار دهید. بعد از مدتی مشاهده میکنید کنه‌ها از بین میروند.
شته‌ها موجوداتی بسیار ریز هستند. اما اگر مشاهده کردید که گیاه چسبناک شده است دلیل بر حمله این آفت میباشد برای از بین بردن این آفت میتوانید از محلول آب و صابون و پارچه نرم استفاده کنید.
این نوع آفت از شیره گیاه استفاده میکند و پس از مدتی باعث ضعیف شدن گیاه میشود.
از ۲ طرق میشود این آفت را از بین برد ۱- سم‌های ویژه شپشک آرد آلود ۲- استفاده از محلول آب و صابون و پارچه نرم که به صورت دستی باید بر روی گیاه کشیده شود.
