تحلیل مناظره شب گذشته؛ جلیلی عصبی و پراسترس بود؟

رحمن قهرمان‌پور، تحليلگر انتخابات و سياست خارجي در روزنامه دنیای اقتصاد نوشت: در مناظره دوشنبه سعید جلیلی همچنان در جذب آرای مردد ناکام بود و نتوانست پیام روشنی برای آن‌ها داشته باشد. دفاع او از فیلترینگ و نیز مخالفتش با برجام تاثیر منفی بر جایگاه او در میان آرای مردد دارد.

او در این مناظره بازهم تصویر یک کارشناس را بازتولید کرد و در بازتولید تصویر یک رئیس‌جمهور مقتدر موفقیت لازم را نداشت.

فقدان کاریزما و اقتدار مهم‌ترین ضعف جلیلی در مناظره تلویزیونی بود. اما پزشکیان توانست مقتدرتر از جلیلی ظاهر شود و این بزرگ‌ترین مزیت او بود. آزاد شدن نسبی انرژی پزشکیان در انتهای مناظره نتیجه دو نفره شدن مناظره‌ها بود. ضمن اینکه پزشکیان در حمله به جلیلی تلاش می‌کرد اصول اخلاقی و هنجارها را زیر پانگذارد. جلیلی در لاک دفاعی فرورفت و زبان بدن او حاکی از استرس و فشار بود و نشان می‌داد که جلیلی هم در حمله خوب عمل نمی‌کند.

مسیر فعلی رقابت به نفع پزشکیان است با این توضیح که مدل افزایش رای او نه ناگهانی و بر اثرقطبی شدن بلکه نتیجه تکانه‌های مستمری است که او کسب می‌کند و این شبیه مدل پیروزی آقای خاتمی در سال ۷۶ است. شرایط برای کمپین جلیلی سخت‌تر شده است. او حرکت موفقی به سمت جذب آرای مردد نداشت؛ هر چند ممکن است در جذب آرای اصولگرایانی که به قالیباف رای داده بودند، موفقیت اندکی کسب کرده باشد. اما پزشکیان در جذب آرای بیشتر از سبد تحریمی‌ها و حفظ سبد رای خود در میان مرددها موفق‌تر بود.

امروز حمایت چهره‌های مطرح برای هر دو کمپین مهم است. اگر اصلاح‌طلبان شاخص از پزشکیان حمایت کنند، تکانه او تقویت می‌شود و حمایت برخی اصولگرایان معتدل و برجسته از جلیلی هم می‌تواند موقعیت او را تقویت کند. بر اساس معادلات کمپین رقابت فعلی نزدیک نیست، اما این احتمال وجود دارد که شایعه گران کردن بنزین توسط پزشکیان در دو روز گذشته بر سبد رای او در میان مرددها تاثیر منفی گذاشته باشد. اظهارات پزشکیان در ابتدای مناظره درباره صحت نداشتن این شایعه، مهم و اثرگذار بود. اگر جلیلی در مناظره اول سمت آرای مردد می‌رفت، ممکن بود فاصله خود را با پزشکیان کاهش دهد، اما این اتفاق نیفتاد. اما قدرت رسانه‌ای کمپین جلیلی که با ملحق شدن تیم رسانه‌ای سایر نامزدها قوی‌تر شده است، یک متغیر مهم است.

یعنی می‌تواند عملیات ایذایی متعددی را علیه پزشکیان طراحی و اجرا کند. این تخریب‌ها می‌تواند بر آرای مردد موثر باشد. اما باید توجه کرد که تغییر رفتار و رای افراد در یک هفته کار آسانی نیست. یعنی بر خلاف سال ۸۴ ما شاهد انتقال گسترده آرای مردد در دور دوم نخواهیم بود. زیرا در دور اول هم رقابت اصلی بین سه نفر و نه شش نفر بود.

فقط نحوه توزیع آرای قالیباف در دور دوم است که می‌تواند در انتقال رای تا حدی‌عدم قطعیت ایجاد کند. از نظر کمپینی هیچ یک از دو نامزد نمی‌تواند صد درصد آرای او را جذب کند. اما با عنایت به مرکزگرایی سیاسی پزشکیان و قالیباف برداشت او از سبد رای قالیباف قدری بیشتر از جلیلی خواهد بود. در این حالت حفظ رای مردد و جذب آرای تحریمی اصلی‌ترین استراتژی پیروزی پزشکیان خواهد بود.

از طرف دیگر افزایش مشارکت در دور دوم بیشتر به نفع پزشکیان است تا جلیلی. چون سیاست نظام افزایش مشارکت است، بنابراین بعید است که کمپین جلیلی بتواند استراتژی کاهش مشارکت را با موفقیت اجرا کند. تنها امید آن‌ها اثرگذاری بر آرای مردد در شهرهای کوچک و روستاهاست و این کار هم محدودیت‌های خاص خودش را دارد. مثلا تجربه نشان می‌دهد حمایت آشکار نهادها از یک نامزد معمولا اثر عکس دارد. زیرا آن نامزد را حامی وضع موجود نشان می‌دهد. آن هم در شرایطی که مردم عموما در فقدان رئیس‌جمهور میل به تغییر وضع موجود دارند.