حکم حقوقی و شرعی قمه‌زنی محرم

محمد مهدی ترحمی وکیل دادگستری؛ تیغ‌زنی یا قمه‌زنی (تطبیر) در برخی مراسم مذهبی رواج داشته و برخی افراد با ضربه زدن توسط آلت برنده (قمه) بر سر خود، موجب بروز خونریزی از ناحیه فرق سر و کمر و جراحت خود می‌شوند، از جمله این گروه‌ها می‌توان به هیئت قمه‌زنان استانبول در ایام مُحرم اشاره کرد.

این نوع رسم در مراسم عزاداری ماه محرم با هدف مواسات و ابراز علاقه و ارادت نسبت به امام حسین علیه السلام، همچنین تقویت خوی شجاعت و اعلام جهاد در راه اعتقادات انجام می‌شود. معمولاً شرکت کنندگان در این مراسم در صبح روز عاشورا با پوشیدن کفن آن را انجام می‌دهند.

انجام این آئین از دیرباز موجب بحث میان علمای شیعه بوده و برخی از علما انجام این عمل را جایز و برخی دیگر آن را موجب وهن اسلام و سوءاستفاده دشمن دانسته‌اند، لذا آن را تحریم کرده‌اند.

از منظر حقوقی صرفنظر از سواستفاده دشمنان، می‌توان به ماده ۶۱۸ قانون مجازات اسلامی اشاره نمود، بدین شرح که هر کس با هیاهو و جنجال یا حرکات غیرمتعارف یا تعرض به افراد موجب اخلال نظم و آسایش و آرامش عمومی گردد یا مردم را از کسب و کار باز دارد به حبس از سه ماه تا یک سال و تا (۷۴) ضربه شلاق محکوم خواهد شد.

همچنین ماده ۶۳۸ قانون فوق مذکور نیز بیان داشته: هر کس علناً در انظار و اماکن عمومی و معابر تظاهر به عمل حرامی نماید علاوه بر کیفر عمل به حبس از ده روز تا دو ماه یا تا (۷۴) ضربه شلاق محکوم می‌گردد و در صورتی که مرتکب عملی شود که نفس آن عمل دارای کیفر نمی‌باشد، ولی عفت عمومی را جریحه‌دار نماید فقط به حبس از ده روز تا دو ماه یا تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد.

همچنین لازم است به نظر برخی علما نیز پرداخته شود. آیت‌الله العظمی جعفر سبحانی در این خصوص بیان داشته: عزاداری حضرت سید‌الشهداء-سلام‌الله علیه- پشتوانه‌ی بقای اسلام و تثبیت تشیع است از این جهت باید به نحوی برگزار شود که اولا تمام ضوابط شرعی در آن رعایت شود. ثانیا موجب جذب و گرایش دیگران به راه حسین‌بن علی علیه‌السلام شود، بنابراین از هر نوع ابزار و ادوات که مایه‌ی خونریزی می‌شود، خودداری کنید. همچنین آیت الله بهجت (ره) نیز تاکید داشته: ازهرعملی که باعث وهن به تشیع می‌شود باید پرهیز نمود.

هر چند در سال‌های گذشته عمل قمه‌زنی کاهش یافته لیکن با توجه به اینکه اشخاصی با سلاح سرد از نوع قمه، در ملاعام بر سر خود می‌زنند و خون آلود می‌شوند و خون در سطح خیابان، حسینیه جاری می‌شود و افرادی همچون اطفال نظاره‌گر این صحنه می‌شوند و این امر خود می‌تواند دارای آثاری روانی بدی بر روی حضار باشد یا موجب سلب آسایش آنان گردد در همین راستا برخورد‌های قانونی، قضایی و هشدار‌های بهداشتی نیز وجود داشته است.