عارف در تز دکترای خود به بررسی شبکه‌های غیر حلقوی که در فرستنده‌ها لینک‌های قطعی پخش‌کننده بدون هیچ تداخل در گیرنده‌ها دارند پرداخت. چنین شبکه‌هایی شبکه‌های عارف نامیده می‌شوند. زمینه تحقیقاتی وی نظریه اطلاعات و رمزنگاری است. او همچنین از مؤسسان انجمن رمز ایران است.
محمدرضا عارف از چهره‌های مهم اصلاح‌طلبی و معاون اول دولت محمد خاتمی یکبار دیگر بر روی این کرسی نشسته است.
به گزارش رویداد ۲۴، علی تاجرنیا، رئیس ستاد انتخاباتی تهران مسعود پزشکیان بلافاصله بعد از مراسم تنفید رئیس جمهور منتخب توسط رهبری از گزینه معاون اولی دولت چهاردهم پرده برداشته است. او در توییتر خود (شبکه ایکس) اعلام کرده محمدرضا عارف، معاون اول دولت چهاردهم شد.
محمدرضا عارف، از چهره‌های شاخص جریان اصلاحات است. او معاون اولی، وزارت و همچنین نمایندگی مجلس شورای اسلامی را در کارنامه خود دارد و قرار است بار دیگر سکان معاونت اول را به دست بگیرد. انتخاب او ناگهانی و تقریبا بدون سر و صدا بود.
محمدرضا عارف متولد یزد در ۲۷ آذر سال ۱۳۳۰ در خانواده‌ای مذهبی به دنیا آمد. عارف فارغ التحصیل لیسانس مهندسی برق دانشگاه تهران، فوق لیسانس و دکترای برق مخابرات از دانشگاه استنفورد آمریکا است.
محمدرضا عارف در آمریکا
پدر عارف حاج میرزا احمد عارف از بازاریان سرشناس و خادم امام حسین (ع) بود که مجالس روضه خوانی برگزار می‌کرد. محمدرضا همچنین چهار خواهر و دو برادر دارد. محمدرضا عارف زمانی که دبیر انجمن اسلامی ایران در آمریکا فعال بود، در نامه‌ای به انجمن‌های ایران می‌خواهد دختری برای ازدواج به او معرفی کنند که «حمیده مروج» دختر دانشجوی ۲۱ساله پزشکی به او معرفی شد و این دو پس از مدت کوتاهی در سال ۵۶ با هم ازدواج کردند که این زوج ۳ فرزند پسر دارند.
هم در روز ثبت نام برای کاندیداتوری انتخابات ۹۲، هم موقع ثبت نام و در برنامه‌های مختلف همسر عارف او را همراهی می‌کرد که این حرکت در آن روزها بازتاب پررنگی داشت، البته گروه‌های تندرو که با هر بهانه‌ای «تخریب همه جانبه» می‌کنند، بعضاً با ادبیاتی سخیف نسبت به این اتفاق واکنش نشان دادند.
محمدرضا عارف و همسرش
عارف در تز دکترای خود به بررسی شبکه‌های غیر حلقوی که در فرستنده‌ها لینک‌های قطعی پخش‌کننده بدون هیچ تداخل در گیرنده‌ها دارند پرداخت. چنین شبکه‌هایی شبکه‌های عارف نامیده می‌شوند. زمینه تحقیقاتی وی نظریه اطلاعات و رمزنگاری است. او همچنین از مؤسسان انجمن رمز ایران است.
عارف تألیف یا ارائه بیش از ۳۸۰ مقاله علمی را در کارنامه خود دارد. کتاب سیستم‌های مخابراتی دیجیتال و آنالوگ او در سال ۱۳۶۹ به عنوان کتاب سال انتخاب شد. کتاب‌های سیگنال‌ها و سیستم‌ها و سیگنال‌های تصادفی از دیگر کارهای ترجمه او هستند.
در ۲۳ آذر ۱۳۷۳ با تشخیص و تصمیم محمدرضا هاشمی گلپایگانی وزیر فرهنگ و آموزش عالیِ وقت رئیس دانشگاه تهران شد که «رونق تشکل‌های دانشجویی» را می‌توان از اتفاق‌های مهم این دوره دانست. عارف در رابطه با دوران مسئولیتش در دانشگاه تهران با اشاره به مخالفت سید محمد خاتمی با این مساله گفته است.
«آقای خاتمی بعد از وزرات ارشاد به کتابخانه ملی رفته بود، از آنجایی که نمی‌خواست با مشکلات ریز و درشت روبه رو شوم، به من گفت: به دانشگاه تهران نرو، اگر بروی نابود می‌شوی من هم شرایطم را به آقای هاشمی رفسنجانی گفتم و خدمت آیت‌الله یزدی هم رفتم و ایشان خیلی تأکید کردند که من مدیریت دانشگاه تهران را قبول کنم»
عارف در حادثه ۱۸ تیر دانشگاه تهران جدا شده بود و به وزارت پست و تلگراف بود. او به عنوان یک دانشگاهی در حادثه کوی دانشگاه توقع مشورت و نظرخواهی داشت. رئیس اسبق دانشگاه تهران در این رابطه گفته است: «در مورد کوی دانشگاه تهران هیچ کسی هیچ مشورتی با من نکرد، من که نمی‌توانستم بروم و به آن‌ها بگویم می‌خواهم به شما مشورت بدهم! دوستان خوب من و سابقه من را می‌دانستند و اگر لازم تشخیص می‌دادند قطعاً با من مشورت می‌کردند. در ماجرای کوی دانشگاه تهران اتفاقی می‌افتد و یک تظاهرات چند نفره می‌شود، اما درست مدیریت نشد. این اعتراضات برای توبیخ یک روزنامه بود و باید با تدبیر بیشتری کار می‌کردند که کار به اینجا نکشد»
محمدرضا عارف دولت مردی را در دولت سید محمد خاتمی تجربه کرد. خاتمی او را برای یکی از وزارتخانه‌های فرهنگ و آموزش عالیِ یا پست، تلگراف و تلفن در نظر داشت که در نهایت قرار بر این شد، او عهده‌دار وزارت «پست، تلگراف و تلفن» باشد که موفق شد از ۲۹۰ رای، ۲۴۶ رای از نمایندگان مجلس پنجم بگیرد و وارد کابینه شود.
با این توضیح که عمر این مسئولیت به پایان دولت هفتم نرسید و او با تصمیمی دیگر از خاتمی در سال ۱۳۷۹ و پس از تصمیم دولت برای ادغام سازمان برنامه و بودجه با سازمان اداری و استخدامی کشور به عنوان رئیس سازمان جدیدالتاًسیس «مدیریت و برنامه‌ریزی» انتخاب شد و در یکسال پایانی دولت وقت در این مسئولیت فعالیت کرد.
بعد از پیروزی مجدد خاتمی در انتخابات و در روزهای تشکیل دولت هشتم، مرحوم حسن جبیبی از ماندن در جایگاه معاونت اولی انصراف دارد و خاتمی، عارف را به عنوان معاون اول برگزید و او در تمامی مدت حضور دولت هشتم در پاستور، این مقام را در اختیار داشت. با این توضیح که در این دوره «معاون اول» نقش و تاثیرگذاری جدی‌تری در امور دولتی پیدا کرد.
«اگر هاشمی رفسنجانی و خاتمی بیایند، نمی‌آیم» این اولین اظهارنظر انتخاباتی محمدرضا عارف در فضای انتخاباتی انتخابات ۲۴ خرداد ۱۳۹۳۲ بود. او در روز چهارم ثبت نام کاندیدهای ریاست جمهوری با حضور در ستاد انتخابات وزارت کشور با شعار «معیشت، منزلت و عقلانیت» ثبت نام خود را قطعی کرد و بعد از اینکه خاتمی ثبت نام نکرد و مرحوم هاشمی با اقدام بسیار سوال برانگیز شورای نگهبان رد صلاحیت شد، ماند و در مناظره‌ها به طور کاملاً ملموسی به نمایندگی از جریان اصلاحات سخن گفت و اظهارنظر کرد.
در روزهای منتهی به انتخابات زمزمه‌های جدی مبنی بر تمایل هاشمی و خاتمی به حسن روحانی شنیده شد و در نهایت در ۴ روز مانده به روز رای‌گیری به نامه سید محمد خاتمی پاسخ مثبت داد و در حالیکه اعلام دقیقی مبنی بر اینکه به نفع حسن روحانی کنار رفته است، از حضور در انتخابات کناره‌گیری کرد.
او در این رابطه با تاکید بر اینکه «امکان نداشت بدون نظر خاتمی انصراف دهم» گفته است: «تنظیم متن بیانیه انصراف با آگاهی کامل همراه بود و با همفکری با سایر همکاران در ستاد انتخاباتی، به عمد نامی از حسن روحانی نبردیم؛ زیرا در صورتی که به طور مشخص از وی حمایت می‌کردیم، مخالفان سیاسی اصلاحات در کشور، بر سر موضوع ضدیت با ایشان به توافق نظر و اتحاد می‌رسیدند و جایگاه ایشان تضعیف می‌شد.»
عارف البته بعد از انتخابات گلایه‌هایی هم از حسن روحانی داشت. او با اشاره به جلسله‌ای که چند روز پس از روز رای گیری با روحانی گفته است «در جلسه‌ای در خدمت آقای روحانی بودیم و دو سه پست مطرح کرد.
وزارت ارتباطات، وزارت علوم و معاونت علمی. من برای هر سه پست نفرات مناسب‌تر از خودم را معرفی کردم. این را برای اولین بار می‌گویم تلقی من از این پیشنهادها این بود که آقای روحانی تمایلی به حضور فیزیکی من در دولت ندارد.»
پسر اول فارغ التحصیل برق از کشور سوئیس، پسر دوم فوق لیساس برق دانشگاه شریف و پسر سوم فارغ التحصیل پزشکی است، عارف سه نوه دارد. در سال ۹۶ «حمیدرضا» پسر عارف در گفتگویی با اشاره جایگاه پدر و مادرش، ژن برتر را عاملی برای موفقیت‌هایش دانست.
او در این گفتگو گفته است: «بالاخره کسی که به توانایی و نقطه‌ای رسیده است، استعدادهایی دارد. این استعدادها به وراثت و ژن ربط دارد. پدر و مادر من هر دو جز شاگرد اول‌های کنکور بودند و این ژن به ما سه برادر منتقل شده است. بالاخره خون می‌رسد و اینطور نیست که کسی همینجوری ادعا کند، اصل و نسب دارم. من افتخار می‌کنم، بالاخره این توانایی‌ها از دو تا خون خوب به من رسیده است»
محمدرضا عارف که در جریان انتخابات مجلس هشتم ثبت نام کرده و در اعتراض به رد صلاحیت گسترده اصلاح‌طلبان انصراف داده بود، دو سال بعد از انصراف از انتخابات ریاست جمهوری، مهیای حضور در انتخابات مجلس شد. اقبال زیاد آن روزهای مردم به جریان اصلاحات و در شرایطی که ناامیدی امروز مردم به صندوق رای به وجود نیامده بود موجب شد ۱۲۱ نفر از لیست امید به دهمین دوره مجلس شورای اسلامی رسیدند، البته با این توضیح که تعدادی از آن‌ها خود را ملزم به همراهی با فراکسیون امید ندیدند.
با وجود اینکه از عارف که با ۱۶۰۸۹۲۶ رای منتخب اول بود، در طول ۴ سال نتوانست روی کرسی اول بهارستان بنشیند تا علی لاریجانی که اتفاقاً در لیست امید معرفی شده بود و فقط با با ۱۹۱ هزار و ۳۲۹ رأی منتخب دوم شهر قم بود، هشت سال و برای دوره سوم به عنوان رئیس مجلس انتخاب شود!
