شیر خام، شیر غیر پاستوریزه است که مستقیماً از گاو یا سایر حیوانات شیرده به دست می‌آید. طرفداران شیر خام بر این باورند که این شیر فواید سلامتی زیادی دارد که در شیر پاستوریزه از بین رفته است.
شیر خام اغلب از انواع پاستوریزه، طعم غنی‌تر و شیرین‌تری دارد. همچنین، بسته به اینکه شیر از کجا آمده و گاو‌ها چه غذایی می‌خورند، می‌تواند طعم منحصر به فرد خود را نیز داشته باشد.
به گزارش بیتوته، شیر خام اغلب طعم علفی دارد، همراه با کمی بوی ملایم طویله. افرادی که به شیر خام علاقه‌مند هستند، اغلب می‌گویند شیر پاستوریزه نسبتاً بی‌مزه و آبکی است.
در این مقاله از بیتوته به بررسی فواید شیر خام و مضرات آن می‌پردازیم. شیر خام، شیر غیر پاستوریزه است که مستقیماً از گاو یا سایر حیوانات شیرده به دست می‌آید. طرفداران شیر خام بر این باورند که این شیر فواید سلامتی زیادی دارد که در شیر پاستوریزه از بین رفته است.
در دنیای امروز، بحث‌های زیادی در مورد مصرف شیر خام وجود دارد. طرفداران شیر خام بر این باورند که این شیر فواید سلامتی زیادی دارد که در شیر پاستوریزه از بین رفته است. در مقابل، متخصصان بهداشت به شدت مصرف شیر خام را به دلیل خطرات سلامتی، توصیه نمی‌کنند.
در این مقاله، به بررسی فواید شیر خام و خطرات آن می‌پردازیم. همچنین حقایق علمی مربوط به شیر خام و اطلاعاتی راجع به نحوه مصرف بی خطر آن (در صورت تمایل) ارائه خواهیم کرد.
شیر خام چیست؟
شیر حاوی باکتری‌ها و سایر میکروب‌های زیادی است. دلیلش این است که همه حیوانات، حتی حیوانات سالم، حامل باکتری هستند و می‌توانند آن‌ها را به شیر خود منتقل کنند. برخی از این میکروب‌ها می‌توانند بیماری‌های خطرناکی ایجاد کنند.
برای محافظت از شما، بسیاری از دامداران لبنی با حرارت دادن شیر به دمای خاصی این میکروب‌ها را از بین می‌برند. این فرآیند پاستوریزاسیون نامیده می‌شود. شیری که پاستوریزه نشده باشد، شیر خام نامیده می‌شود.
امروزه، بیشتر شیر در کشور‌ها پاستوریزه می‌شود. شما هنوز هم می‌توانید در برخی از جا‌ها شیر خام بخرید، اما این کار توصیه نمی‌شود. مراکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های آمریکا (CDC) و سایر سازمان‌های بهداشتی به دلیل اینکه شیر خام می‌تواند منجر به بیماری‌های خطرناکی مانند سل گاوی و لیستریوز شود، از نوشیدن آن منع می‌کنند.
در گذشته، افراد زیادی از باکتری‌های موجود در شیر خام بیمار می‌شدند. اما در صد سال گذشته، پاستوریزاسیون به طور چشمگیری تعداد بیماری‌های ناشی از مصرف شیر را کاهش داده است. با این حال، این به معنای آن نیست که بیماری ناشی از شیر خام دیگر وجود ندارد. دلیلش این است که برخی از افراد هنوز شیر خام می‌نوشند. در چند سال گذشته، ده‌ها مورد شیوع بیماری ناشی از شیر خام گزارش شده است. صد‌ها نفر هر ساله بیمار می‌شوند و برخی از آن‌ها نیاز به بستری در بیمارستان دارند. یک مطالعه نشان داد که احتمال ابتلا به بیماری از محصولات لبنی خام ۸۴۰ برابر بیشتر از محصولات پاستوریزه است و ۴۵ برابر بیشتر افراد نیاز به بستری در بیمارستان پیدا می‌کنند.
با وجود این، هنوز هم شایعات و تصورات غلط زیادی درباره شیر خام وجود دارد. برخی از افراد فکر می‌کنند شیر خام حاوی باکتری‌های مفید و مواد مغذی بیشتری است. اما هیچ تحقیقی برای حمایت از این ادعا وجود ندارد.
در واقع، شیر خام و شیر پاستوریزه فواید سلامتی مشابهی دارند، اما احتمال وجود باکتری‌های خطرناک در شیر خام بسیار بیشتر است. وقتی صحبت از نوشیدن شیر خام می‌شود، ریسک آن بسیار بیشتر از هر فایده احتمالی است.
در حالی که شیر خام طبیعی‌تر است و ممکن است حاوی ضد میکروب‌های بیشتری باشد، بسیاری از ادعا‌های سلامتی در مورد آن مبتنی بر شواهد علمی نیستند و از خطرات بالقوه‌ای مانند عفونت‌های جدی ناشی از باکتری‌های مضر، برتری ندارند.
طعم شیر خام چگونه است؟
همانطور که بین آب پرتقال پاستوریزه و تازه فشرده شده تفاوت طعم قابل توجهی وجود دارد، بین شیر خام و پاستوریزه نیز تفاوت ملموسی در طعم وجود دارد. فرآیند حرارتی نه تنها باکتری ها، بلکه بسیاری از ترکیبات فرار طعم دهنده را نیز از بین می‌برد. طرفداران شیر خام بر این باورند که طعم شیر خام بسیار بهتر از شیر‌های موجود در سوپرمارکت است.
شیر خام اغلب از انواع پاستوریزه، طعم غنی‌تر و شیرین‌تری دارد. همچنین، بسته به اینکه شیر از کجا آمده و گاو‌ها چه غذایی می‌خورند، می‌تواند طعم منحصر به فرد خود را نیز داشته باشد. شیر خام اغلب طعم علفی دارد، همراه با کمی بوی ملایم طویله. افرادی که به شیر خام علاقه‌مند هستند، اغلب می‌گویند شیر پاستوریزه نسبتاً بی‌مزه و آبکی است.
اما از آنجایی که باکتری‌های طبیعی زیادی در لیوان شما وجود دارند، طعم شیر خام به سرعت تغییر می‌کند. تنها در عرض چند روز، شیر خام می‌تواند از علفی و شیرین به ترش و ناخوشایند تبدیل شود.
ادعا‌های رایج در مورد فواید شیر خام
طرفداران شیر خام بر این باورند که این شیر یک غذای کامل و طبیعی است که حاوی اسید‌های آمینه، ضد میکروب‌ها، ویتامین‌ها، مواد معدنی و اسید‌های چرب بیشتری نسبت به شیر پاستوریزه است. آن‌ها همچنین ادعا می‌کنند که شیر خام برای افراد مبتلا به عدم تحمل لاکتوز، آسم و بیماری‌های خود ایمنی و آلرژیک، انتخاب بهتری است.
پاستوریزاسیون در پاسخ به شیوع بیماری سل گاوی در ایالات متحده و اروپا در اوایل دهه ۱۹۰۰ معرفی شد. تخمین زده می‌شود که ۶۵۰۰۰ نفر طی یک دوره ۲۵ ساله در اثر مصرف لبنیات آلوده جان خود را از دست داده اند. سل گاوی به راحتی به انسان منتقل می‌شود و همچنان در مناطقی از جهان که مردم به طور معمول شیر پاستوریزه نشده مصرف می‌کنند، مشکل جدی است.
برخی از طرفداران شیر خام استدلال می‌کنند که بسیاری از باکتری‌های مضر از بین رفته توسط پاستوریزاسیون، مانند سل، دیگر مسئله‌ای نیستند و پاستوریزاسیون دیگر کاربردی ندارد. علاوه بر این، آن‌ها ادعا می‌کنند که فرآیند حرارت دادن در طول پاستوریزاسیون ارزش غذایی کلی و فواید سلامتی شیر را کاهش می‌دهد. با این حال، اکثر این ادعا‌ها از نظر علمی پشتیبانی نمی‌شوند.
ادعا ۱: شیر پاستوریزه مواد مغذی کمتری دارد
پاستوریزه کردن شیر منجر به کاهش قابل توجه ویتامین ها، کربوهیدرات ها، مواد معدنی یا چربی‌ها نمی‌شود. تحلیل دقیق متاآنالیز روی ۴۰ مطالعه، تنها کاهش جزئی ویتامین‌های محلول در آب B۱، B۶، B۹، B۱۲ و C را نشان داد. با توجه به سطوح از پیش پایین این مواد مغذی در شیر، این کاهش‌ها ناچیز بودند.
علاوه بر این، جبران هرگونه کاهش در سایر قسمت‌های رژیم غذایی شما آسان است، زیرا این ویتامین‌ها به طور گسترده و در بسیاری از میوه ها، سبزیجات، غلات کامل و در مورد ویتامین B۱۲، پروتئین‌های حیوانی یافت می‌شوند. سطوح ویتامین‌های محلول در چربی A، E و K نیز در طول پاستوریزاسیون به حداقل کاهش می‌یابد. شیر حاوی مقدار زیادی کلسیم و فسفر است که هر دو برای داشتن استخوان‌های سالم، عملکرد سلولی، سلامت عضلات و متابولیسم مورد نیاز هستند. این مواد معدنی در برابر حرارت بسیار مقاوم هستند. یک لیوان شیر پاستوریزه حاوی ۲۳ درصد از ارزش روزانه (DV) برای کلسیم و تقریباً ۲۰ درصد از DV برای فسفر است.
ادعا ۲: پاستوریزه کردن شیر اسید‌های چرب را کاهش می‌دهد
تحقیقات هیچ تفاوت قابل توجهی در پروفایل اسید‌های چرب شیر خام و پاستوریزه پیدا نکرده است، اگرچه پاستوریزاسیون ممکن است قابلیت هضم اسید‌های چرب را افزایش دهد. در یک مطالعه، ۱۲ نمونه شیر گاو از یک کارخانه لبنی جمع آوری و به خام، پاستوریزه و تحت حرارت فوق العاده بالا (UHT) تقسیم شد. مقایسه این سه گروه نشان داد که هیچ تفاوت قابل توجهی در مواد مغذی اصلی یا اسید‌های چرب وجود ندارد.
ادعا ۳: پاستوریزه کردن شیر پروتئین‌ها را از بین می‌برد
یک لیوان (۲۴۵ گرم) شیر پاستوریزه حاوی ۸.۲۶ گرم پروتئین است. حدود ۸۰ درصد از پروتئین شیر کازئین است، در حالی که ۲۰ درصد باقی مانده وی است. این پروتئین‌ها ممکن است به رشد عضلات و بهبود مقاومت به انسولین کمک کنند. پاستوریزه کردن شیر باعث کاهش سطح کازئین نمی‌شود، زیرا این نوع پروتئین در برابر حرارت مقاوم است. در حالی که پروتئین وی بیشتر در برابر آسیب گرما حساس است، به نظر می‌رسد پاستوریزاسیون تأثیر کمی بر قابلیت هضم و ترکیب تغذیه‌ای آن دارد.
یک مطالعه در سال ۲۰۰۸ روی ۲۵ فرد سالم که به مدت یک هفته شیر خام، پاستوریزه یا UHT مصرف کردند، نشان داد که پروتئین‌های شیر پاستوریزه فعالیت بیولوژیکی مشابه پروتئین‌های شیر خام در بدن دارند. جالب اینجاست که شیری که در معرض دما‌های بسیار بالا (۲۷۵ درجه فارنهایت یا ۱۳۵ درجه سانتیگراد به مدت چند ثانیه) قرار می‌گیرد، جذب نیتروژن پروتئین را حدود ۸ درصد افزایش می‌دهد، به این معنی که پروتئین بهتر توسط بدن مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ادعا ۴: شیر خام از آلرژی و آسم محافظت می‌کند
حساسیت به پروتئین شیر در ۲ تا ۳ درصد از کودکان ساکن کشور‌های توسعه یافته در ۱۲ ماه اول زندگی آن‌ها رخ می‌دهد، ۸۰ تا ۹۰ درصد موارد تا سن ۶ سالگی به طور خود به خود برطرف می‌شوند. با این گفته، شیر خام دارای اجزایی است که می‌تواند بر عملکرد ایمنی بدن تأثیر بگذارد.
یک متاآنالیز در سال ۲۰۲۰ مصرف شیر خام در کودکان را با میزان پایین‌تری از آسم و رینیت آلرژیک (تب یونجه) مرتبط می‌داند. تحقیقات در حال حاضر در مورد اثرات محافظتی شیر “از نظر میکروبیولوژیکی ایمن” با فرآوری حداقل در مقابل شیر پاستوریزه ادامه دارد. مطالعه‌ای روی ۹۸۳ نوزاد در اروپا نشان داد که شیر خام خطر ابتلا به عفونت‌های تنفسی و تب را تا ۳۰ درصد کاهش می‌دهد.
با این حال، مهم است که توجه داشته باشید که این مطالعات کاهش خطر مرتبط را نشان می‌دهند، نه لزوماً یک ارتباط مستقیم. افزایش قرار گرفتن در معرض میکروب‌ها در محیط‌های کشاورزی نیز با کاهش خطر آسم و آلرژی مرتبط است، که ممکن است دلیل برخی از این نتایج باشد.
ادعا ۵: شیر خام برای افراد مبتلا به عدم تحمل لاکتوز بهتر است
لاکتوز یک قند شیر است. این ماده توسط آنزیم لاکتاز که در روده کوچک شما تولید می‌شود، هضم می‌شود. برخی از افراد لاکتاز کافی تولید نمی‌کنند و همین باعث می‌شود لاکتوز هضم نشده در روده تخمیر شود. این باعث نفخ شکم، گرفتگی و اسهال می‌شود.
شیر خام و پاستوریزه حاوی مقادیر مشابه لاکتوز هستند.
با این حال، شیر خام حاوی باکتری تولید کننده لاکتاز به نام لاکتوباسیلوس است که در طول پاستوریزاسیون از بین می‌رود. این از لحاظ تئوری، هضم لاکتوز را در مصرف کنندگان شیر خام بهبود می‌بخشد. با این حال، در یک مطالعه، ۱۶ بزرگسال با عدم تحمل لاکتوز خود گزارش شده، به مدت سه دوره ۸ روزه به ترتیب تصادفی شیر خام، پاستوریزه یا سویا نوشیدند که با دوره‌های شستشوی ۱ هفته‌ای از هم جدا شدند.
هیچ تفاوتی در علائم گوارشی بین شیر خام و پاستوریزه مشاهده نشد.
ادعا ۶: شیر خام حاوی ضد میکروب‌های بیشتری است
شیر سرشار از ضد میکروب‌ها از جمله لاکتوفرین، ایمونوگلوبولین، لیزوزیم، لاکتوپراکسیداز، باکتریوسین ها، الیگوساکارید‌ها و گزانتین اکسیداز است. این مواد به کنترل میکروب‌های مضر و به تأخیر انداختن فاسد شدن شیر کمک می‌کنند. فعالیت آن‌ها زمانی که شیر در یخچال نگهداری می‌شود، صرف نظر از اینکه خام یا پاستوریزه باشد، کاهش می‌یابد.
پاستوریزه کردن شیر فعالیت لاکتوپراکسیداز را حدود ۳۰ درصد کاهش می‌دهد. با این حال، سایر ضد میکروب‌ها تقریباً بدون تغییر باقی می‌مانند.
به دلیل PH خنثی و محتوای بالای مواد مغذی و آب، شیر محیطی ایده آل برای رشد باکتری‌ها است. شیر اساساً از یک محیط استریل در داخل حیوان به دست می‌آید.
از لحظه دوشیدن حیوان، پتانسیل آلودگی از پستان، پوست، مدفوع، تجهیزات شیردوشی، حمل و نقل و نگهداری شروع می‌شود. آلودگی‌ها با چشم غیرمسلح قابل مشاهده نیستند و اغلب تا زمانی که رشد آن‌ها قابل توجه نباشد، قابل تشخیص نیستند.
بیشتر (اما نه لزوماً همه) باکتری‌ها در طی پاستوریزاسیون از بین می‌روند. بازماندگان عمدتاً به شکل آسیب دیده و غیرفعال باقی می‌مانند. مطالعات نشان می‌دهد که شیر خام حاوی مقادیر بسیار بیشتری باکتری‌های مضر و وارد شده نسبت به شیر پاستوریزه است.
نگهداری شیر در یخچال به سرکوب رشد باکتری‌ها کمک می‌کند، صرف نظر از اینکه خام یا پاستوریزه باشد.
باکتری‌های مضری که ممکن است در شیر وجود داشته باشند عبارتند از: کمپیلوباکتر، سالمونلا، اشریشیاکلی (ای کولای)، کوکسیلا برنتی، کریپتوسپوریدیوم، یرسینیا انتروکولیتیکا، استافیلوکوکوس اورئوس و لیستریا مونوسیتوژنز.
علائم عفونت مشابه علائم سایر بیماری‌های ناشی از غذا است و شامل استفراغ، اسهال، کم آبی بدن، سردرد، درد شکم، تهوع و تب می‌شود.
این باکتری‌ها همچنین می‌توانند باعث بیماری‌های جدی مانند سندرم گیلن باره، سندرم همولیتیک اورمیک، سقط جنین، آرتریت واکنشی، بیماری‌های التهابی مزمن و به ندرت مرگ شوند.
چه کسانی بیشتر در معرض خطر هستند؟
هر فردی در صورتی که شیر مصرفی او حاوی باکتری‌های مضر باشد، مستعد ابتلا است.
با این حال، خطر برای زنان باردار، کودکان، افراد مسن و افراد با سیستم ایمنی ضعیف بیشتر است. بیش از نیمی از تمام شیوع بیماری‌های مرتبط با شیر خام، شامل حداقل یک کودک زیر ۵ سال بوده است.
۱. طعم شیر خام چگونه است؟
طعم شیر خام ممکن است کمی متفاوت از شیر پاستوریزه باشد. برخی افراد طعم آن را کمی شیرین‌تر یا خامه ای‌تر توصیف می‌کنند.
۲. آیا شیر خام ماندگاری طولانی تری نسبت به شیر پاستوریزه دارد؟
خیر، شیر خام ماندگاری کوتاه تری نسبت به شیر پاستوریزه دارد. باید در عرض چند روز پس از شیردوشی مصرف شود. شیر پاستوریزه به طور کلی به مدت چند هفته در یخچال قابل نگهداری است.
۳. آیا می‌توان شیر خام را فریز کرد؟
بله، می‌توان شیر خام را فریز کرد. با این حال، این کار ممکن است بر طعم و بافت آن تأثیر بگذارد.
۴. آیا شیر خام در آشپزی و پخت و پز بی خطر است؟
گرم کردن شیر خام در دمای بالا (بالاتر از ۱۶۰ درجه فارنهایت یا ۷۱ درجه سانتیگراد) به از بین بردن باکتری‌های مضر کمک می‌کند. با این حال، پخت و پز تمام باکتری‌ها را از بین نمی‌برد.
۵. آیا شیر خام برای تهیه پنیر، ماست و سایر محصولات لبنی مناسب است؟
بله، می‌توان از شیر خام برای تهیه پنیر، ماست و سایر محصولات لبنی استفاده کرد. با این حال، این محصولات ممکن است حاوی باکتری‌های مضر باشند.
۶. آیا شیر خام برای حیوانات خانگی بی خطر است؟
خیر، شیر خام برای حیوانات خانگی بی خطر نیست. حیوانات خانگی نیز می‌توانند به باکتری‌های مضر موجود در شیر خام آلوده شوند.
از نظر مواد مغذی، شیر خام و پاستوریزه قابل مقایسه هستند. در حالی که شیر خام طبیعی‌تر است و ممکن است حاوی ضد میکروب‌های بیشتری باشد، بسیاری از ادعا‌های سلامتی آن مبتنی بر شواهد نیستند و از خطرات بالقوه‌ای مانند عفونت‌های شدید ناشی از باکتری‌های مضر مانند سالمونلا،ای کولای و لیستریا بیشتر نیستند.
