قلعه مانداگارانا یکی از بزرگ‌ترین نشانه‌های قدمت تاریخی شهرمرند است که در محدوده شرقی شهر قرار دارد و از جاذبه‌های دیدنی استان آذربایجان شرقی محسوب می‌شود.
این قلعه در قسمت شرقی شهر مرند واقع شـده و آثار بجای مانده از آن نشان میدهد که این قلعـه در هزاره چهارم قبل از میلاد یعنی ۶۰۰۰ سال پیش بنا گردیده است و لادیمیرمینورسکی این قلعه را ازنوع قلعه‌های خشتی او را رکویی میداند که در حمله سارگون دوم پادشاه آشور تخریب شده است.
به گزارش فرارو، ویلیاطرجکسون امریکائی نیز قلعه مرند را باقیمانده یکی از آتشکده‌های دوره ساسانی می‌شمارد و می‌گوید که مرند روزگاری در عهد ساسانیان پایتخت شهرستان (واسپورگان) بوده است. واژه گول تپه که به این قلعه اطلاق می‌شود شکل پهلوی و آذری گل فارسی است که معنای آتش وافگر آتش و شعله آتش دارد و کول در ترکی به معنی خاکستر و در کردی به معنی آتش است.
گول تپه منطقه‌ی وسیعی است که در پشت گورستان عمومی باغ رضوان مرند در داخل باغ‌های مشجر قرار دارد که در اثر خاکبرداری وسیع جهت کود باغات و کف کوره‌های آجرپزی، از صورت یک تپه‌ی مرتفع بصورت یک گودال وسیع در آمده است.
این منطقه نزدیک رودخانه‌ی زیلبر واقع است و ثابت کننده‌ی حرف پدرانمان که عقیده دارند زمانی رودخانه‌ی زیلبر از وسط شهر مرند می‌گذشته است، که با تخریب مرند قدیم در اثر سیل یا جنگ و یا زلزله، باقیمانده‌ی اهالی مرند از دامنه‌های کوه سانبوران به طرف دامنه‌های کوه میشوو نقل مکان کرده اند و این آتشکده به مرند قدیم تعلق دارد.
عکاس: ناصر غلامی هوجقان
