سوزانا جورج، کارن دی یانگ و سوزان هایداموس در روزنامه واشنگتن پست نوشتند: از زمان رسیدن به قدرت در ماه جولای، رئیس جمهور جدید ایران این سیگنال را ارسال کرده که علاقمند به تعامل مجدد با غرب است که احتمالا میتواند موجب برقراری مجدد روابط و لغو تحریمها گردد.
به گزارش انتخاب، در ادامه این مطلب آمده: برای ایران تعامل اکنون دشوارتر از هر زمان دیگری است. تهران عمیقا درگیر منازعه اسرائیل و لبنان است. توافق هستهای ایران در حال فروپاشی است. تحریمها اقتصاد این کشور را زمین گیر کرده است و این هفته ایالات متحده تهران را به ارسال موشکهای بالستیک به روسیه متهم و تحریمهای جدیدی را علیه این کشور وضع کرد.
با این حال، دیپلماتها و مقامهای منطقهای میگویند تحولات این هفته بعید است تلاشهای پزشکیان برای از انزوا خارج کردن کشورش را که یک دیپلمات عرب آن را «تنها گزینه» تهران میخواند از مسیر خود خارج سازد.
این دیپلمات که به صورت منظم با مقامهای ایرانی ملاقات میکند و نخواست نامش فاش شود افزود: «در این مورد، گذشت زمان به نفع ایران نیست.» به گفته وی به نظر میرسید که ایران مایل به میزانی از پیشرفت به سمت تعامل جهت کاهش فشارهای داخلی و بین المللی است.
زمانی که آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا روز سه شنبه تحریمهایی را علیه ایران اعلام کرد، او مستقیما به پیشنهادات دیپلماتیک ایران اشاره نمود. وی گفت: «رئیس جمهور و وزیر امور خارجه جدید ایران بارها گفتهاند که میخواهند تعامل با اروپا را از سر بگیرند. آنها میخواهند تحریمها برداشته شود… اقدامات بیثباتسازی نظیر این دقیقا نتیجهای عکس در پی خواهد داشت.»
در حالی که کشورهای اروپایی به ایران هشدار دادهاند که ارسال موشکهای بالستیک به روسیه به «خط قرمز» اروپا در جنگ اوکراین نزدیک شده است، اما تحریمها ملایمتر از حد انتظار به نظر میرسند.
وزارت امور خارجه ایران گفته ادعای ارسال تسلیحات یک «ترفند تبلیغاتی زشت و یک دروغ آشکار» است.
نیکول گراجوسکی، تحلیلگر موسسه کارنگی گفت، معامله فروش موشکهای بالستیک با روسیه که وزارت خزانه داری آمریکا ادعا کرده مدتها قبل از تشکیل دولت پزشکیان مذاکره شده، نمونهای است از اینکه سیاستهای ایران اغلب در دو مسیر متفاوت دنبال میشود.
وی که نویسنده کتاب «روسیه و ایران: شرکای سرپیچی از سوریه تا اوکراین» است افزود: «هرچند پزشکیان ممکن است برای انجام اصلاحات یا دیپلماسی تلاش کند، اما دستگاه نظامی و امنیتی اهداف بلندمدت خود را که اغلب مستقل ازرهبری سیاسی است حفظ میکند.»
در حالی که تنها چند ماه از ریاست جمهوری پزشکیان سپری شده، او با بحرانهای مختلفی در داخل و خارج مواجه است.
جنگ غزه حدود یک سال است که ادامه دارد و در طول این مدت اسرائیل تقریبا به صورت روزانه با حزب الله، قدرتمندترین متحد شبه نظامی ایران تبادل آتش دارد. در داخل نیز وضعیت اقتصادی بارها رکوردهای پایینی را ثبت کرده است.
پس از ترور اسماعیل هنیه در تهران در ماه جولای، ایران وعده یک انتقام قاطع را داد. این بیش از یک ماه پیش بود. مقامهای آمریکایی معتقدند هر روزی که میگذرد، شانس اینکه یک حادثه عمده و افزایش تنش قابل توجهی اتفاق بیافتد کمتر میشود، هرچند که افزایش حضور نظامی آمریکا در منطقه همچنان به عنوان یک عامل بازدارنده عمل میکند.
از زمان انتخاب پزشکیان، ایران به دولت بایدن نشان داده که علاقمند به گفتگوست، اما مقامهای آمریکایی منتظر نشانههایی از حمایت رهبری ایران از این موضع هستند که تصمیم گیری نهایی در این امور است.
یک مقام لبنانی هم که نخواست نامش فاش شود در این باره گفت: «ایران با ایستادن در کنار روسیه در جنگ اوکراین دارد از منافع و موجودیت خود دفاع میکند.» وی افزود، تحریمهای اخیر علیه ایران بخشی از سیاست «فشار دائمی» بر ایران است، اما اخیرا به نظر میرسد که نتایج رو به کاهشی به دنبال داشته است.
وی در ادامه با بیان اینکه این تحریمها اقتصاد ایران و توانایی این کشور برای اعمال قدرتش را فلج ساخته گفت: «تحریمها به یک شمشیر دولبه تبدیل شده است.» این مقام لبنانی میگوید تحریمها همچنین برقراری روابط قویتر با کشورهایی نظیر روسیه را ایجاب کرده است.
احیای توافق هستهای سال ۲۰۱۵ برای دولت بایدن یک اولویت بوده است. گفتگوها تا آنجا پیشرفت داشت که در سال ۲۰۲۲ دو طرف مشغول مرور متنهای «نهایی» توافق بودند. اما نتوانستند به پیشرفت کافی دست یابند.
سینا عضدی کارشناس مسائل ایران و محقق دانشگاه جورج واشنگتن در این باره گفت: «او تمام افراد مناسب را در اختیار دارد… مسئله این است که آیا میتواند نظر مثبت رهبری ایران را جلب کند یا خیر.»
آیت الله خامنهای اخیرا گفته «ما نباید به دشمن امید ببیندیم. ما برای برنامههایمان نباید منتظر موافقت دشمنان باشیم… این تضادی ندارد که با همان دشمن در برخی نقاط تعامل کنیم. هیچ مرزی در این باره نیست.»
سوزان ملونی مدیر برنامه سیاست خارجی انستیتوی بروکینگز و کارشناس مسائل ایران گفت: «(رهبر ایران) همواره تا حدودی کنترل را به دست دولتهای خود داده تا ببیند آنها چه دستاوردی میتوانند حاصل کنند.».
اما اینکه چه نوع توافقی ممکن است به دست آید هنوز روشن نیست.
وی افزود: «ساختار توافقی که ده سال پیش منعقد شد اساسا امروز غیرقابل تصور است.»